Wikipedia

Xaneiro na cultura popular galega

O que segue recolle diversa información sobre a pegada do mes de xaneiro na cultura popular e na literatura oral galegas, recollida de diferentes traballos etnográficos –xerais a toda Galicia ou localizados nun ámbito xeográfico máis concreto-, dicionarios, refraneiros, cantigueiros etc.

En xaneiro, mellor carballo que castiñeiro, refrán popular galego.

Divisións editar

As sortes son os primeiros doce días do mes de xaneiro e prognostican o que vai acontecer durante cada mes do ano. Así, o tempo que fai o día 1 será o tempo que fará en xaneiro, o do día 2 corresponderá a febreiro etc. As resortes son os doce días seguintes, do 13 ó 24, e serven para ratificar ou contradicir ó prognóstico que anunciaron as sortes. Hai quen di[quen?] que hai que fiarse máis do que din as resortes.

Ramón Piñeiro recolleu en Láncara o costume de colocar, o primeiro día de xaneiro, doce areas de sal sobre unha pedra e prognosticar, segundo a humidade que desprenda cada unha delas, a chuvia que caerá durante o mes correspondente.

Os pechos son os días 25 a 28 de xaneiro, e anuncian do mesmo xeito o tempo das estacións (primavera, verán, outono e inverno, respectivamente)

Crenzas e supersticións editar

A lúa de xaneiro, chamada lúa morta, é a mellor para mata-lo porco. A lúa crecente seguinte será a adecuada para salgalo se se quere que medre a carne na artesa, e no minguante seguinte para afumalo e curalo, se non se quere que críe vermes (Rodríguez López:128; Eladio Rodríguez, s. v. lúa). Nunca debe matarse con lúa chea porque o touciño se aluaría.

Tampouco se poden podar as viñas en xaneiro, segundo outros, porque a lúa morta deste mes as deixaría aterecidas coa xiada (Eladio Rodríguez, s. v. lúa).

Santo Amaro, o 15 de xaneiro, é avogoso contra a reuma. En Castro Caldelas é en tal ocasión cando se proban os chourizos novos. Nesa mesma vila celébrase a Festa dos Fachós o 19 de xaneiro a véspera de San Sebastián.

Chámase fogo novo ó que se prende o día de Aninovo, utilizando a tal fin o da noite anterior (Eladio Rodríguez, s. v. fogo [1]).

Literatura popular editar

Locucións editar

  • Andar á xaneira, Andar de xaneira/ de xaneiro: en sentido recto, estar unha gata en celo. Por extensión, dise dos mozos que andan pola noite buscando aventuras amorosas, como os gatos en celo.
  • Andar ás celeiras coma as gatas xaneiras.
  • Andar como os gatos en xaneiro.

Refraneiro editar

 
A verdura en xaneiro sabe a carneiro
  • A auga de xaneiro mata ó usureiro [2][3].
  • A ferreña de xaneiro non vai ao palleiro.
  • A ferreña de xaneiro non vai ao poleiro.
  • A galiña nada no xaneiro pon o ovo no colmeiro.
  • A galiña no xaneiro pon no colmeiro.
  • A madeira da túa casa, en xaneiro has de cortala.
  • A perdiz no xaneiro caga pró escopeteiro.
  • A pescada en xaneiro val por carneiro [4].
  • A raia en xaneiro sabe a carneiro.
  • A verdura en xaneiro sabe a carneiro.
  • As patacas de xaneiro van na cesta e veñen no sombreiro.
  • As verzas de Fontán cóllense por san Sebaschán [5].
  • As verzas por xaneiro saben a carneiro.
  • Auga de xaneiro astra a sega ten tempero [2][6].
  • Auga de xaneiro, cada pinga val diñeiro [2].
  • Auga de xaneiro, todo o ano ten tempereiro [2].
  • Auga en febreiro, millor que en xaneiro [2].
  • Cando as ras cantan no xaneiro, sinal de fame en todo o eido.
  • Cando non chove en xaneiro, non hai bo prado nin bo lameiro [7].
  • Cantos días pasen de xaneiro, tantos allos perde o alleiro [8].
  • Coa lúa de xaneiro, vese a formiga no carreiro.
  • Dazasete de xaneiro, San Antonio verdadeiro; día trece de San Xoán, San Antonio mentirán [9].
  • Dazasete de xaneiro, Santo Antón lacoeiro [10].
  • De xaneiro a xaneiro, come carneiro.
  • Día de Santa Inés chuvia unha soa vez [11].
  • Dios nos libre do polvo de xaneiro e do lodo de agosto [12].
  • En abril, augas mil, e en xaneiro come carneiro.
  • En abril, cátanos no cubil; en maio, xa son bo galo; en san Xoán xa lle dou a carreira ó can; en santa Mariña xa vou pola cabritiña; en agosto xa vou co meu pai polo rostro; en Santos xa mato os bois nos campos e en xaneiro xa podo co carneiro [13]
  • En xaneiro a faneca sabe a carneiro [14].
  • En xaneiro, a lebre co cu no lameiro.
  • En xaneiro a raia val carneiro [14].
  • En xaneiro, a vella saca as madeixas ó turreiro.
  • En xaneiro, a verza é carneiro.
  • En xaneiro, abrígate con dúas capas e un sombreiro.
  • En xaneiro bota ó obreiro, antes na sebe ca na parede, non polo día senón pola pedra que está fría.
  • En xaneiro busca a lebre co cu no bulleiro.
  • En xaneiro, camiseiro.
  • En xaneiro media arca e medio palleiro e o porco enteiro.
  • En xaneiro, mellor carballo que castiñeiro.
  • En xaneiro, mete obreiro, antes na sebe que na parede.
  • En xaneiro, mete obreiro [8].
  • En xaneiro, namoreime, en febreiro, caseime ... e amoleime.
  • En xaneiro, nin galgo leboreiro nin falcón perdigueiro.
  • En xaneiro, pon o alleiro [8].
  • En xaneiro sabe o polbo a carneiro [14][15].
 
En xaneiro, sete lobos no carreiro
  • En xaneiro, sete lobos no carreiro.
  • En xaneiro, sete lobos polo carreiro.
  • En xaneiro, trompos ó fumeiro.
  • En xaneiro, vaite ó outeiro: se ves verdegar, ponte a chorar; se ves terrexar, ponte a cantar.
  • En xaneiro, verza vella val carneiro [16].
  • En xaneiro visita o outeiro: si ves verdegar ponte a chorar, si ves terrexar, ponte a cantar.
  • En xaneiro xa a abella pon os pés no salgueiro.
  • En xaneiro, xéase a auga no caldeiro.
  • En xaneiro xiadeiro non ha faguer a ovella máis pisada ca no rigueiro [12].
  • Entre xaneiro e febreiro, inverno verdadeiro.
  • Eu son o pito cairés, que naceu polo xaneiro; se o raposo me non come, hei de cantar no poleiro [17].
  • Eu son o pito do cairo, que nacin no mes de xaneiro, se o raposo non me come, he de cantar no poleiro.
  • Gato do mes de xaneiro vale un carneiro.
  • Inda non veu xaneiro pra poñe-lo pé diante do compañeiro.
  • Lúa, a de xaneiro, amor, o primeiro.
  • Lúa, a de xaneiro; e cariño, o primeiro.
  • Lúa de xaneiro non tèn aparceiro.
  • Lúa de xaneiro non ten compañeiro, senón a de agosto, que lle dá no rosto.
  • Moita chuvia en xaneiro, mala anada no cabaceiro [18].
  • Nadal, mollado; e xaneiro, ben xiado [19].
  • No menguante de xaneiro corta o teu madeiro.
  • No mes de xaneiro rube ao outeiro, si ves verdexar ponte a chorar, si ves negrexar; ponte a beilar [20].
  • No mes de xaneiro sobe ó outeiro. Se ves verdear ponte a chorar, se ves estercar ponte a cantar.
  • No mes de xaneiro, súbete ao outeiro; se ves os teus campos verdexar, ponte a chorar; se terrexar, ponte a cantar [21][22].
  • No mes de xaneiro súbete ó outeiro, se ves terrexar bótate a cantar, e se ves verdexar, bótate a chorar.
  • No xaneiro busca a lebre co cu no bulleiro.
  • No xaneiro pon o sombreiro.
  • Non hai amor coma o primeiro nin lúa coma a de xaneiro.
  • Non hai amor firme coma o primeiro nin lúa coma a de xaneiro.
  • Non hai lúa coma a de xaneiro nin amor coma o primeiro, senón a de agosto, que lle dá no rostro.
  • Non hai lúa coma a de xaneiro nin amor coma o primeiro.
  • O año de xaneiro é o millor carneiro.
  • O besugo en xaneiro viste coma un cabaleiro.
  • O boi e o leitón, en xaneiro crían riñón [23].
  • O día de san Sebastián ceiba as moscas Satanás.
  • O madeiro pra túa casa, córtao no xaneiro.
  • O mes de xaneiro é o xeadeiro; febreiro, muliñeiro; marzo, esqueiroso; abril, chuvioso; maio, pardo; san Xoán, claro; en seitura, sol; e en agosto, mellor.
  • O pito de xaneiro, coa súa nai sobe ó poleiro [17].
  • O polo de xaneiro, no San Xoan xa está comedeiro [24].
  • O polo de xaneiro polo san Xoán está comedeiro.
  • O polo de xaneiro vale carneiro.
  • O polo de xaneiro, polo San Xoán está comedeiro.
  • O polo en xaneiro, coa sua nai sobe ó poleiro [24].
  • O que en xaneiro non cava os terróns, en agosto queima os collóns.
  • O que queira comer morriña, coma carneiro en xaneiro e en maio galiña.
  • O que queira comer morriña, coma en xaneiro carneiro i en maio galiña.
  • O que sexa meu amigo verdadeiro, véñame ver o vinte de xaneiro.
 
Dazasete de xaneiro, Santo Antón lacoeiro
  • O Santo Antón verdadeiro é o dazasete de xaneiro.
  • O sol de xaneiro non ten compañeiro.
  • O vinte e un de xaneiro, unha hora por enteiro.
  • Obreiro en xaneiro, pan che comerá e obra non fará.
  • Ollomol de xaneiro vale un carneiro [25].
  • Os amores de xaneiro son os que enfrían primeiro.
  • Os pitos de xanerio, pouquiños van ó poleiro [17].
  • Para a túa casa o madeiro córtao no xaneiro.
  • Picoreiro súbete ó picouto, e se no mes de xaneiro veres verdegar, bótate a chorar, e se os ves queimados, ponte a bailar.
  • Pito de xaneiro non vai coa sua nai ó poleiro.
  • Pito de xaneiro, vai coa súa nai ó poleiro [8].
  • Poda en xaneiro, vindima no sombreiro [26].
  • Polo aninovo púxome a pita un ovo, e polos Reis xa tiña seis [27]'
  • Polo de xaneiro, cada pruma val diñeiro [24].
  • Polo río abaixo vai un pexegueiro que bota pexegos no mes de xaneiro.
  • Polo santo Amaro andan os trompos polo tellado [28]
  • Polo San Antón, xa a galiña pon [29][30].
  • Polo santo Antón xa a galiña pon. Pola Candelaria, a boa e a mala.
  • Polo san Martiño, trompos ó camiño, e polo santo Amaro, trompos ó tellado.
  • Polo san Sebastián coida o teu fabal.
  • Polo san Sebastián coñez o día o pailán [31]
  • Polo san Sebastián laranxiñas na man.
  • Polo san Sebastián medra o día o paso dun can.
  • Polo san Vicente perde o inverno un dente [32].
  • Polo san Vicente ten o día unha hora máis, metá pola mañán, metá polo serán.
  • Polo san Vicente perde o inverno un dente.
  • Polo san Vicente toda a auga é semente.
  • Por santo Amaro, trompos ó faiado.
  • Por santo Amaro, trompos ó tellado.
  • Por santo Antón, a galiña pon.
  • Por santo Antón, trompos ó caixón.
  • Por san Sebaschán, a laranxa na man.
  • Por san Sebastián algueira o pailán.
  • Por san Vicente da Roda medra o día unha hora.
  • Por san Vicente pon os nabos da semente.
  • Por san Vicente, unha hora de creciente.
  • Por san Xulián medra o día un pasiño de can [33]
  • Por san Xullán adianta o día o paso dun can.
  • Porca de xaneiro vai ca súa mai ó fumeiro.
  • Porco de xaneiro vai ca súa mai ó fumeiro.
  • Prá túa casa, o madeiro cortado sempre no xaneiro.
  • Pra túa casa, o madeiro córtao no xaneiro.
  • Queimemo-lo loureiro no mes de xaneiro.
  • Quen colle a aceitona antes de xaneiro, deixa o aceite no oliveiro.
  • Quen labra no xaneiro labra para o ano enteiro.
  • Quen ora en xaneiro, ora para o ano enteiro.
  • Raia en xaneiro sabe como o carneiro [34].
  • Raia pescada en xaneiro sabe a carneiro.
  • San Antonio de xaneiro, se fai sol, bota as pipas ó canteiro, e se chove bótaas ó fumeiro [12][35].
  • San Martiño, trompos ó camiño; San Amaro, trompos ó faiado [12].
  • San Sebastián, vinte de xaneiro, cando ceiba a mosca do demo.
  • San Vicente do inverno bota unha brasa ós regueiros.
  • San Vicente pequeniño é un santo chirifeiro, que nos dá a nosa festa o vinte e dous de xaneiro.
  • San Xulián garda o viño e garda o pan [36]
  • San Xullán, garda viño e pan.
  • Santo Antón vello e tristeiro, convida ás rapazas ao rezadeiro[37].
 
Se chove no día de San Antón de xaneiro, pipas ó fumeiro; e se está claro, pipas ó canteiro
  • Se chove día de Santo Antón de xaneiro, pipas ó fumeiro, i si está claro, pipas ó canteiro.
  • Se chove en Santo Antón de xaneiro, pipas ó fumeiro, se non, pipas ó canteiro.
  • Se chove no día de San Antón de xaneiro, pipas ó fumeiro; e se está claro, pipas ó canteiro [38].
  • Se en xaneiro tose o neno, non teñas medo; se tose no mes da sega, pode ir pra terra.
  • Se queres ter bo alleiro, pon o allo no xaneiro.
  • Se se soubera o que sabe a galiña no xaneiro, non quedaba unha no galiñeiro.
  • Se trona en xaneiro, sobe as cubas ó fumeiro [39].
  • Seco xaneiro, abundancia no graneiro.
  • Si se soupera o que sabe a galiña no xaneiro, non quedaba unha no galiñeiro [30].
  • Sol de xaneiro, porco ó bulleiro [40].
  • Tanto dirán “Heilas, heilas”, que veñan nas quendas xaneiras.
  • Tódolos días que pasan de xaneiro son allos que perde de da-lo alleiro.
  • Un bo día de xaneiro é un lobo no quinteiro.
  • Un día bo en xaneiro, mao no eido.
  • Verzas en xaneiro saben coma carneiro.
  • Xaneiro, alleiro [41].
  • Xaneiro añeiro, e febreiro cabriteiro [42].
  • Xaneiro arde verdadeiro.
  • Xaneiro é oveiro.
  • Xaneiro frío ou templado, pásao arroupado.
  • Xaneiro muliñeiro, nin boa meda nin bo palleiro.
  • Xaneiro piardeiro [43].
  • Xaneiro quente trae o demo no ventre.
  • Xaneiro verceiro, nin boa meda nin bo palleiro.
  • Xaneiro, xeadeiro; febreiro, grileiro.
  • Xaneiro, xeadeiro; febreiro, verceiro; marzo, airoso; abril, chuvioso; maio, pardo; san Xoán, claro, valen máis estes meses cas súas mulas co seu carro.
  • Xaneiro, xiadeiro.
  • Xaneiro xiadeiro, febreiro escarabanadeiro, marzo amoroso, abril chuvioso, maio ventoso, San Xoán caloroso, que fai o ano formoso.
  • Xaneiro xiado e abril mollado enchen o faiado.

Cantigueiro editar

 
Naquela banda do río/ ten meu pai un castiñeiro,/ dá castañas en agosto,/ uvas brancas no xaneiro
  • Ano novo aí nos vén,/ Dios nolo traia con ben,/ Dios nos dea tantas ovellas/ como no ceo hai estrellas [44].
  • Ano novo con ben veñas,/ como o sol entre as estrelas,/ os cabritos coas cabras/ e os años coas ovellas [45].
  • Chamácheme pito cairo/ Porque nacín en xaneiro;/ Déixame chegar a maio,/ xa cantarei no poleiro [46].
  • Chamáchesme pita choca/ porque nacín en xaneiro;/ inda tu non é-lo galo/ que canta no meu poleiro [47].
  • Chamáchesme pito cairo/ porque nacín no xaneiro,/ tu no has de se-lo galo/ que cante no meu poleiro [48].
  • Chamáchesme pito louco/ alá no mes de xaneiro;/ se me a raposa non come/ hei cantar no teu poleiro.
  • Chamásteme pito cairo / porque nascín en xaneiro; / se non me come o raposo / inda che hei d’ir ó poleiro.
  • De ise outro lado do río/ ten meu pai un castiñeiro/ que dá peras no San Xoán,/ uvas blancas no xaneiro [49].
  • Do outro lado do río/ ten meu pai un castiñeiro/ que dá castañas e noces/ i aceitunas no xaneiro [50].
  • Meu divino san Vicente,/ olliños de lagarteiro,/ moito me alegras, meu santo,/ o vintedous de xaneiro.
  • Meu santiño San Antón,/ San Antón o cacholeiro,/ caséime por San Antón,/ volvín á casa solteiro.[51].
  • Miña rosa do canizo,/ meu caravel do fumeiro,/ tanto tes no mes de maio/ como no mes de xaneiro [52].
  • Naquela banda do río,/ ten meu pai un castiñeiro,/ bota castañas no outono/ uvas no mes de xaneiro.
  • Naquela banda do río/ ten meu pai un castiñeiro,/ dá castañas en agosto,/ uvas brancas no xaneiro.
  • No alto de aquela serra/ ten meu pai unha tapada/ que dá uvas no xaneiro/ e llas non queima a xiada [53].
  • Polo mar abaixo, polo mar arriba,/ polo mar abaixo vai unha sardiña,/ vai unha sardiña, vai un pexegueiro/ que leva pexegos no mes de xaneiro [54].
  • San Vicente de Marantes/ é un santo moi galanteiro/ quere que lle fagan a festa/ o vintedous de xaneiro [55].
  • ¡Vállame dios! o arado/ cal si labra dianteiro,/ tanto ten no mes de maio,/ como no mes de xaneiro.

Os Reises editar

  • Ano novo aí nos vén,/ Dios nolo traia con ben,/ Dios nos dea tantas ovellas/ como no ceo hai estrellas [56].
  • Ano novo con ben veñas,/ como o sol entre as estrelas,/ os cabritos coas cabras/ e os años coas ovellas [57].
  • Aquí non nos deron/nin miga de cousa/De hoxe nun ano estean/debaixo da lousa.
  • Cantámosche os Reises/ guedella de cabra/ cantámosche os Reises/ non nos deche nada.
  • Cantámoslle os Reis/ guedellos de cabra;/ cantámoslle os Reis/ e non diches nada.
  • De lexos chegamos/ os que aquí estamos/ se nos dan licencia/ os Reises cantamos.
  • Deannos os Reises,/ señores, por Dios,/ deannos os Reises/ e queden con Dios.
  • Díanno-los reises/ un vaso de viño,/ algo do fumeiro/ i os ovos do niño [58].
  • Díanno-los reises:/ figos, chourizos e viño/ e tamén algún diñeiro/ para merca-lo pantrigo [59].
  • Díano-los reises/ anque sean poucos:/ un touciño e medio/ i a mitai do outro [60].
  • Esta casa está faiada,/ faiadiña de loureiro;/ que por moitos anos vivan/ os señores que están dentro [61].
  • Moitos anos viva/ a ama da casa/ pois no aguinaldo/ nunca foi escasa.
  • Os señores desta casa/ están todos na cociña;/ hoxe, que é día de Reises,/ hannos dar unha carniña [62].
  • Pandeira de catro esquinas/ ben pudera ser de seis/ ben pudera esta meniña/ conmigo canta-los Reis [63].
  • Pra leva-los reises/ traguemos un saco,/ diánno-los cartos/ pra mercar tabaco</ref> Xaquín Lorenzo Fernández 1973, 136. No orixinal: levalos, diannolos.</ref>.
  • Pra leva-los reises/ veña ise fardel,/ levades ben cousas,/ podendes comer [64].
  • San José e mais María/ ambos van para Belén,/ iles van cantar os reises,/ cantémolos nós tamén [65].
  • Traemos a bota/ para levar o viño/ pa levar os ovos/ ó noso cestiño.
  • Veña logo o aguinaldo/ que nos queremos marchar,/ que temos que ir a outras casas/ tamén os reises cantar [66].
  • Veña logo unha copiña,/ que a noite está de xiada;/ escorrentémo-lo frío/ i en honor do Neno vaia [67].
  • Veña o aguinaldo logo,/ figos, viño e lacós:/ somos bos de conformar,/ non somos nada lapós [66].
  • Veñan pra eiquí tres duriños,/ que nesta casa hai fartura/ e nós comemos no ano/ moitas veces bica dura [66].

Notas editar

  1. ↑ Indica que tal costume se segue "en varias comarcas gallegas", pero non concreta cales. Engade que esta cerimonia "se realizaba y aún se realiza con cierta solemnidad en las casas que mantienen viva la tradición
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Eladio Rodríguez González, s. v. auga.
  3. ↑ No orixinal: i-auga (ERG).
  4. ↑ Lino Lema Bouzas, 2.
  5. ↑ Fontán é lugar de Sada. San Sebastián é o 20 de xaneiro.
  6. ↑ No orixinal: hastr'a, tèn (ERG).
  7. ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. chover.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Eladio Rodríguez González, s. v. xaneiro.
  9. ↑ Elixio Rivas Quintas (1978). San Antón verdadeiro é San Antón Abade, o lacoeiro e protector dos animais; e San Antón mentirán é San Antonio de Padua, o de Lisboa, o casamenteiro.
  10. ↑ O libro do porco, 36.
  11. ↑ É dicir, choverá todo o día. Santa Inés celébrase o 21 de xaneiro. Fonte: Marcial Valladares Núñez (1884). No orixinal: dia, Sta. Ines, sòla.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Elixio Rivas Quintas (1978).
  13. ↑ Son as fases da vida do lobo.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Lino Lema Bouzas, 4.
  15. ↑ Clodio González Pérez, 142.
  16. ↑ Esta preferencia polas verzas de xaneiro obedece a que os fríos deste mes, as xeadas das noites de xaneiro, curten as verzas e fannas máis saborosas. Eladio Rodríguez González, s. v. xaneiro. No orixinal: berza.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Eladio Rodríguez González, s. v. pito.
  18. ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. chuvia.
  19. ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. Nadal.
  20. ↑ Saudade nº 3, maio 1943, 24-25.
  21. ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. xaneiro. No orixinal: ó outeiro, velos.
  22. ↑ Xosé Luís Franco Grande (1972).
  23. ↑ O libro do porco, 38.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Eladio Rodríguez González, s. v. polo.
  25. ↑ Lino Lema Bouzas, 7.
  26. ↑ Refraneiro do viño, 54.
  27. ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. pita.
  28. ↑ Santo Amaro, 15 de xaneiro.
  29. ↑ Juan Antonio Saco y Arce: Literatura popular de Galicia, 1881. Ed. De J. L. Saco, Ourense.
  30. ↑ 30,0 30,1 Eladio Rodríguez González, s. v. galiña.
  31. ↑ Alude ó crecemento dos días que a esas alturas a o nota calquera.
  32. ↑ San Vicente, 22 de xaneiro.
  33. ↑ San Xián ou Xulián, 9 de xaneiro.
  34. ↑ Lino Lema Bouzas, 8.
  35. ↑ O canteiro son os madeiros sobre os que se colocan os bocois nas adegas.
  36. ↑ Porque aínda queda moito inverno por diante. Este Xulián ten que ser San Xián de Antioquía, que se celebra o 9 de xaneiro; hai outro San Xián, o 28 de agosto, ó que non pode referirse o refrán.
  37. ↑ Eladio Rodríguez González.
  38. ↑ Refraneiro do viño, 36.
  39. ↑ Refraneiro do viño, 36. No orixinal: sube.
  40. ↑ O libro do porco, 41. Bulleiro é terra chea de lama.
  41. ↑ ¿Erro por añeiro?
  42. ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. ''xaneiro.
  43. ↑ Lino Lema Bouzas, 9.
  44. ↑ Gran Enciclopedia Galega, s. v. Ano vello.
  45. ↑ Gran Enciclopedia Galega, s. v. año.
  46. ↑ Real Academia Galega, s. v. cairo. No orixinal: chamacheme, por que, janeiro, deixame, mayo, ja.
  47. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández: Cantigueiro popular da Limia Baixa, 1973, 62. No orixinal: tú, no-élo.
  48. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández: Cantigueiro popular da Limia Baixa 1973, 62. No orixinal: tú, selo)
  49. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández: Cantigueiro popular da Limia Baixa 1973, 68.
  50. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández: Cantigueiro popular da Limia Baixa 1973, 72.
  51. ↑ O libro do porco, 46. San Antón cacholeiro –outras veces lacoeiro- recibe este nome porque coida do porco na súa confraría.
  52. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández: Cantigueiro popular da Limia Baixa 1973, 101.
  53. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández: Cantigueiro popular da Limia Baixa 1973, 108.
  54. ↑ Fermín Bouza Brey (1929), 189. No orixinal: pol-o.
  55. ↑ San Vicente de Marantes é unha parroquia do concello de Santiago de Compostela.
  56. ↑ Gran Enciclopedia Galega, tomo III, s. v. Ano vello.
  57. ↑ Gran Enciclopedia Galega, tomo III, s. v. año.
  58. ↑ Dada a época na que se cantan os reises, ese algo do fumeiro son chourizos e castañas. Fonte: Xaquín Lorenzo Fernández 1973, 70. No orixinal: díannolos.
  59. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández 1973, 70. No orixinal: díannolos, mercalo.
  60. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández 1973, 70. No orixinal: díanolos.
  61. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández 1973, 76.
  62. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández 1973, 126. No orixinal: de esta.
  63. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández 1973, 128. No orixinal: cantalos.
  64. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández 1973, 136. No orixinal: levalos.
  65. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández 1973, 141. No orixinal: e máis.
  66. ↑ 66,0 66,1 66,2 Xaquín Lorenzo Fernández 1973, 161.
  67. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández 1973, 161. No orixinal: escorrentemolo, neno.

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

Outros artigos editar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Xaneiro_na_cultura_popular_galega&oldid=6428435»