Salamándridos
| Salamándridos Salamandridae | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Salamandra salamandra | |||||||||||||||||||
| Clasificación científica | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Subfamilias e Xéneros | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
A dos salamándridos[1] (Salamandridae) é unha famila de anfibios caudados coñecidos cos nomes vulgares de salamántigas[2] ou píntegas,[3] e de tritóns.[4]
A diferenza entre estes termos é vaga, pero podémolos distinguir pola cantidade de tempo que os animais pasan na auga: mentres que as salamántigas son máis terrestes, os tritóns pasan na auga cerca de 2 ou 3 meses por ano.
Distribución
editarOs salamándridos distribúense por todo o hemisferio norte, principalmente en Europa e Asia, aínda que a distribución de Salamandra e Pleurodeles alcanza tamén a África do Norte, e os xéneros Notophthalmus e Taricha son endémicos de Norteamérica.[6][7][8]
Características
editar
De tamaño de mediano a pequeno (Salamandra e Pleurodeles chegan a medir máis de 200 mm), estes urodelos, terrestres ou acuáticos,[6] presentan catro extremidades con cinco dedos nas posteriores e catro nas anteriores, e unha cola que está presente en cada unha das etapas do seu desenvolvemento. Polo xeral, exhiben patróns cromáticos na pel bastante rechamantes, como medio de disuasión ante potenciais depredadores.[7]
Moitos salamándridos desenvolven aletas no dorso do corpo e na cola cando regresan a unha etapa acuática, aletas que están presentes todo o tempo nos tritóns adultos.[6]
Outros caracteres morfolóxicos deste grupo son:
- os dentes vomerianos exténdense posteriormente nos bordos laterais do vómer,
- o arco frontal-escamoso está presente,
- as súas vértebras son anficélicas.[6]
Nestas vértebras os dous extremos son cóncavos, e son eficientes para a natación, xa que confiren flexibilidade ao esqueleto axial. A maioría dos peixes teleósteos adoitan presentalas, e tamén os tetrápodos acuáticos.[9]
Bioloxía
editarA maioría das especies producen secrecións tóxicas na pel.[6]
Os pulmóns están presentes nos individuos xuvenís e nos adultos.[6]
Os salamándridos reprodúcense mediante fecundación interna, na que os machos depositan un espermatóforo na cloaca da femia, despois de efectuaren unha danza de cortexo.[6]
Taxonomía
editarDescrición
editarA familia foi descrita en 1820 polo naturalista alemán Georg August Goldfuss, na súa obra:
- Goldfuss, G. A. (1820): Handbuch der Zoologie. Zweite Abtheilung. Nürnburg: Johann Leonhard Schrag.
Etimoloxía
editarO nome científico Salamandridae está formado, como é obvio, pola raíz do nome do seu xénero tipo, Salamandra, engadíndolle a desinencia do latín científico ´-idea, plural neutro de ´-ideus, derivada do grego antigo εἴδος eídos, "aspecto", "aparencia", "forma", empregada para formar os nomes das familias de animais.
Clasificación
editarSegundo Amphibian Species of the World, a familia divídese nas subfamilias e xéneros que se indican:[10]
Familia Salamandridae Goldfuss, 1820
- Subfamilia Salamandrinae Goldfuss, 1820
- Xénero Chioglossa Bocage, 1864
- Xénero Lyciasalamandra Veith e Steinfartz, 2004
- Xénero Mertensiella Wolterstorff, 1925
- Xénero Salamandra Laurenti, 1768
- Subfamilia Pleurodelinae Tschudi, 1838
- Xénero Calotriton Gray, 1858
- Xénero Cynops Tschudi, 1838
- Xénero Echinotriton Nussbaum e Brodie, 1982
- Xénero Euproctus Gené, 1838
- Xénero Lissotriton Bell, 1938
- Xénero Mesotriton Bolkay, 1927
- Xénero Neurergus Cope, 1862
- Xénero Notophthalmus Rafinesque, 1820
- Xénero Ommatotriton Gray, 1850
- Xénero Pachytriton Boulenger, 1878
- Xénero Paramesotriton Chang, 1935
- Xénero Pleurodeles Michahelles, 1830
- Xénero Taricha Gray, 1850
- Xénero Triturus Rafinesque, 1815
- Xénero Tylototriton Anderson, 1871
- Subfamilia Salamandrininae Fitzinger, 1843 [11]
- Xénero Salamandrina Fitzinger, 1843
Controversias taxonómicas
editarA familia dos salamándridos foi obxecto de numeosas reorganizacións sistemáticas e de nomenclatura, especialmente grazas aos avances da filoxenia. Unha presentación, que segue a ser válida actualmente permite dividila en dous grandes grupos: as "salamántigas verdadeiras" (incluíndo os xéneros Chioglossa, Helverseni, Mertensiella e Salamandra) e os "tritóns" (que comprende os xéneros restantes).[12][13][14] Os estudos da filoxenia da familia confirman a orixe monofilética destes grupos, polo que poderían considerarese como subfamilias.[13]
O xénero Salamandrina non pertence nin ao grupo das salamántigas verdadeiras, nin ao dos tritóns, mencionados anteriormente. O xénero constitúe unha liña afastada destes dous grupos (ver o cladograma mái abaixo),[12] e por iso algúns autores consideran que forma unha subfamilia distinta.[12] Varios xéneros ou especies dos salamándridos están sendo debatidos no seo da comunidade científica. Por exemplo, o xénero Triturus, agrupando dentro dos tritóns strictu senso, agora considérase polifilético e está en vías de reorganización.[15][16], ou a especie Salamandra salamandra, que nalgúns taxons previamente a consideraban como unha subespecie, foi elevada ao rango de especie completa.
Estudos recentes permitiron precisar a filoxenia de certos xéneros de salamándridos, o que conduciu a algúns cambios taxonómicos. O xénero Mertensiella, considerado monotípico como Mertensiella luschani, denomínase agora Lyciasalamandra luschani. Tamén o xénero Triturus está en cuerso de reorganización, recentes estudos filoxenéticos puxeron en cuestión a monofilia deste taxon.[12][14][17]
Filoxenia
editarAs relacións filoxenéticas dos salamándridos móstranse neste cladograma, baseado en Dubois & Raffaelli (2009) e Zhang et al. (2008).[18][19]
| Salamandridae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
En Galicia
editar- En Galicia existen dúas especies de salamántigas:
- a salamántiga común ou píntega (Salamandra salamandra) e
- a salamántiga rabilonga ou galega (Chioglossa lusitanica),
- e tres de tritóns:
- o tritón común ou ibérico (Lissotriton boscai),
- o tritón palmado (Lissotriton helveticus) e
- o tritón marmorado ou verde (Triturus marmoratus).
Notas
editar- ↑ salamándridos no dicionario da RAG.
- ↑ salamántiga no dicionario da RAG.
- ↑ píntega no diconario da RAG.
- ↑ tritón 1º artigo, 2ª acep., no dicionario da RAG:
- ↑ Salamandridae na EOL.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Salamandridae en AmphibianWeb.
- ↑ 7,0 7,1 Duellman, W. E. & Trueb, L. (1994): Biology of Amphibians. Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-4780-6.
- ↑ Frost, Darrel R. (2008): Amphibian Species of the World: an Online Reference. Version 5.2 (15 July, 2008). Electronic Database. Accesíbel en American Museum of Natural History, New York, USA.
- ↑ "Vértebras". Ulnae Bones (en castelán). 2016-02-17. Arquivado dende o orixinal o 29 de marzo de 2019. Consultado o 2019-03-29.
- ↑ Salamandridae en Amphibian Species of the World.
- ↑ Non aceptada por todos os autores, os que que inclúen o seu único xénero na subfamilia dos salamandrinos.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Weisrock, Papenfuss, Macey, Litvinchuk, Polymeni, Ugurtas, Zhao, Jowkar & Larson (2006): "A molecular assessment of phylogenetic relationships and lineage accumulation rates within the family Salamandridae (Amphibia, Caudata)". Molecular Phylogenetics and Evolution, 41: 368-383.
- ↑ 13,0 13,1 Larson, Wake & Devitt (2007): Salamandridae. Newts and "True Salamanders". Versión 24 de xaneiro de 2007 (en construción) Arquivado 06 de agosto de 2017 en Wayback Machine. en The Tree of Life Web Project.
- ↑ 14,0 14,1 Titus & Larson (1995): "A molecular phylogenetic perspective on the evolutionary radiation of the salamander family Salamandridae". Systematic Biology, 44: 125–151.
- ↑ García-París, Montori & Herrero (2004): "Amphibia: Lissamphibia". Fauna Ibérica, 24. Madrid: Museo Nacional de Ciencias Naturales e Consejo Superior de Investigaciones Científicas.
- ↑ Litvinchuk, Zuiderwijk, Borkin & Rosanov (2005): "Taxonomic status of Triturus vittatus (Amphibia: Salamandridae) in western Turkey: drunkenness vertebrae counts, genome size and allozyme data". Amphibia Reptilia, 26 (3): 305-323.
- ↑ Steinfartz, Sebastian; Vicario, Saverio; Arntzen, J.W.; Caccone, Adalgisa (2007-03-15). "A Bayesian approach on molecules and behavior: reconsidering phylogenetic and evolutionary patterns of the Salamandridae with emphasis onTriturus newts". Journal of Experimental Zoology Part B: Molecular and Developmental Evolution (en inglés) 308B (2): 139–162. doi:10.1002/jez.b.21119. Arquivado dende o orixinal o 04 de xuño de 2020. Consultado o 29 de marzo de 2019.
- ↑ Dubois, A. & Raffaelli, J. (2009): "A new ergotaxonomy of the family Salamandridae Goldfuss, 1820 (Amphibia, Urodela)". Alytes, 6: 1-85.
- ↑ Zhang, P.; Papenfuss, Theodore J.; Wake, Marvalee H.; Qu, Lianghu; Wake, David B. (2008). "Phylogeny and biogeography of the family Salamandridae (Amphibia: Caudata) inferred from complete mitochondrial genomes"". Molecular Phylogenetics and Evolution (en inglés) 49: 586–597. ISSN 1055-7903. PMID 18801447. doi:10.1016/j.ympev.2008.08.020.
Véxase tamén
editarWikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Salamándridos  |
| Wikispecies posúe unha páxina sobre: Salamándridos |
Bibliografía
editar- Cogger, H. G. & e R. G. Zweifel, editors (1998): Encyclopedia of Reptiles and Amphibians, 2nd edition. San Diego: Academic Press. ISBN 978-0-1217-8560-4.
- Estes, R. (1981): "Gymnophiona, Caudata". Handbuch der Paläoherpetologie, 2: 1-115.
- Frost et al. (2006): The Amphibian Tree of Life Arquivado 19 de agosto de 2014 en Wayback Machine.. Bulletin of the American Museum of Natural History, 297: 1–291.
- Larson, A. (1991): "A molecular perspective on the evolutionary relationships of the salamander families". Evolutionary Biology 25: 211-277.
- Vitt, Laurie J. & Janalee P. Caldwell (2014): Herpetology: An Introductory Biology of Amphibians and Reptiles. 4th Edition. San Diego, California, USA: Academic Press. ISBN 978-0-1238-6919-7.
- Weisrock, D. W. et al. (2006): "A molecular assessment of phylogenetic relationships and lineage accumulation rates within the family Salamandridae (Amphibia, Caudata)". Molecular Phylogenetics and Evolution, 41(2): 368-383.
- Zug, G. R. (1993): Herpetology: an introductory biology of amphibians and reptiles. San Diego, California, USA: Academic Press.
Outros artigos
editarLigazóns externas
editar- Salamandridae en AmphibianWeb. Con informacións e relación dos xéneros e especies da familia (en inglés).
- Salamandridae Arquivado 18 de marzo de 2015 en Wayback Machine. en Tree of Life.
- Salamandridae na ADW. Con informacións, imaxes e bibliografía (en inglés).
- Salamandridae na EOL.
- Salamandridae Arquivado 04 de marzo de 2016 en Wayback Machine. en Fauna Europaea.
- Salamandridae Goldfuss, 1820 no ITIS.
- Salamandridae Arquivado 03 de marzo de 2016 en Wayback Machine. en Fossilworks.
- Especies de salamándridos na UICN.