Brión

concello da comarca de Santiago, na provincia da Coruña

Brión é un concello da provincia da Coruña, pertencente á comarca de Santiago.

Modelo:Xeografía políticaBrión
Imaxe

Localización
lang=gl Editar o valor em Wikidata Mapa
 42°52′00″N 8°40′42″O / 42.866666666667, -8.6783333333333Coordenadas: 42°52′00″N 8°40′42″O / 42.866666666667, -8.6783333333333
EstadoEspaña
Comunidade autónomaGalicia
ProvinciaProvincia da Coruña Editar o valor em Wikidata
CapitalPedrouzos Editar o valor em Wikidata
Poboación
Poboación8.145 (2023) Editar o valor em Wikidata (108,6 hab./km²)
Xeografía
Parte de
Superficie75 km² Editar o valor em Wikidata
Altitude289 m Editar o valor em Wikidata
Comparte fronteira con
Organización política
• Alcalde Editar o valor em WikidataXosé Luís García García Editar o valor em Wikidata
Eleccións municipais en Brión Editar o valor em Wikidata
Identificador descritivo
Código postal15865 Editar o valor em Wikidata
Fuso horario
Código INE15013 Editar o valor em Wikidata

Sitio webinfobrion.com Editar o valor em Wikidata

Demografía editar

Segundo o padrón municipal (INE 2014) ten 7519 habitantes (3643 homes e 3876 mulleres) (7.205 en 2009; 7.087 en 2007; 6.972 en 2006, 6.849 en 2005). O xentilicio é brionés.[1][2]

Censo total 2014 7519 habitantes
Menores de 15 anos 1161 (15,44 %)
Entre 15 e 64 anos 4877 (64,86 %)
Maiores de 65 anos 1481 (19,7 %)
Evolución da poboación de Brión   Fontes: INE e IGE.
1900 1930 1950 1981 2004 2009 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
5.681 6.129 6.966 6.790 6.684 7.205 7.369 {{{13}}} {{{14}}} {{{15}}} {{{16}}} {{{17}}} {{{18}}} {{{19}}}
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Xeografía editar

Brión ten unha superficie de 74,9 km². Limita cos concellos de Ames, Negreira, Outes, Noia, Lousame, Rois e Teo. Abrangue 9 parroquias e 107 entidades de poboación, sendo a súa capital Pedrouzos. O seu relevo é ondulado, cunha altitude mínima de 30 m sobre o nivel do mar e unha máxima de 525 m.

Historia editar

Consérvanse restos da cultura megalítica, como o campo de mámoas de Raña Longa. Da cultura castrexa consérvase o sitio arqueolóxico de Santa Cecía, o castro Lupario, castros de Lamiño, Boullón, Forxán, Pousada, Vioxo e Ons. Logo da romanización, por estas terras pasaba a vía romana per loca maritima. Os romanos tamén construíron o hipocaustum de Cirro.

Durante o antigo réxime as terras de Brión estiveron baixo o dominio da familia dos Moscoso, que desde o castelo de Altamira dominaban boa parte do norte de Galiza. Trala batalla de Altamira, que tivo lugar en 1471 contra as tropas do arcebispo de Compostela Alonso II de Fonseca, Rui Sánchez de Moscoso deuse o título de I Conde de Altamira. Con todo, a fortaleza de Altamira foi quedando deshabitada por mor do progresivo traslado da nobreza galega á corte debido á política centralista levada a cabo polo reino de Castela desde os Reis Católicos, até o seu abandono total no século XIX.

O 28 de abril de 1979 a decisión tomada nun pleno do concello converteu a Brión no primeiro concello galego en facer as actas dos plenos en galego. Por previsión legal, mantívose tamén unha tradución en castelán ata mediados os anos 90 do século XX.[3]

O concello ten seguido apoiando a lingua e cultura galega dende entón, sendo recoñecido por iso cun dos premios Lois Peña Novo en 2016.

Patrimonio editar

Arquitectura relixiosa editar

A maioría dos templos relixiosos desta zona foron reformados na época barroca. A igrexa parroquial de San Xulián de Bastavales ten ao seu pé unha capela da Virxe do Carme. O templo neoclásico de Luaña, conserva a primitiva cabeceira románica e pinturas medievais. A igrexa de Ons ten un retablo pétreo presidido pola Virxe da Asunción.

O santuario de Santa Minia foi construído no século XIX para honrar os restos da mártir romana, traídos desde Cádiz por un devoto emigrante. Aínda sen rematar, ten trazas dunha gran basílica.

A capela da Nosa Señora de Guadalupe está situada no Tremo, ao pé da estrada Santiago-Noia, coa mesta arboreda do campo da feira.

Arquitectura civil editar

Consérvanse diversos pazos e casas grandes, como o pazo de Barbeira (en Trasouteiro, que fora dos condes de Altamira e ten unha magnífica fonte barroca), o pazo de Armesto (en Salaño Pequeno, Ons, recentemente restaurado xunto cunha capela), o pazo do Armental (nos Ánxeles), o pazo do Casal (en proceso de reconstrución, coa capela de San Xosé acaroada) e a casa de Pardo (en Ons, cun escudo de armas).

Arquitectura popular editar

A fonte do Tremo está coroada por un busto do filántropo local Vicente Ramos Rodríguez, esculpido por Francisco Asorey. A fonte da igrexa de Bastavales foi pagada polos emigrantes da parroquia na Habana. En Bastavales, sobre o río Tinto, consérvase unha ponte medieval.

No concello hai máis de 60 cruceiros, en adros de igrexas, encrucilladas, quinteiros das aldeas e beiras de camiños reais. Destacan dous de capela ou loreto (un en Pousada, Viceso, datado en 1637, e outro en Vioxo de Abaixo, Luaña) ou o cruceiro de Bemil (preto da igrexa de Bastavales, coas primeiras mazarocas de millo da anada penduradas como exvoto).

Política editar

Xosé Luís García exerceu como alcalde de forma ininterrompida durante corenta anos. Desde as primeiras eleccións municipais, en 1979, e até o 2007 concorreu como independente, e desde as eleccións municipais de 2007 até a súa renuncia en 2020 encabezou a lista do PSdeG.

A actual corporación municipal, despois das eleccións de 2019, está composta por 13 concelleiros: 8 do PSdeG, 3 do PPdG e 2 do BNG. O alcalde desde setembro de 2020 é Pablo Lago Sanmartín.

Galería de imaxes editar

Artigo principal: Galería de imaxes de Brión.

Parroquias editar

Galicia | Provincia da Coruña | Parroquias de Brión

Os Ánxeles (Santa María) | Bastavales (San Xulián) | Boullón (San Miguel) | Brión (San Fins) | Cornanda (Santa María) | Luaña (San Xulián) | Ons (Santa María) | San Salvador de Bastavales (San Salvador) | Viceso (Santa María)

Lugares de Brión editar

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Brión vexa: Lugares de Brión.

Notas editar

Véxase tamén editar

Bibliografía editar