Teucro (heroe)

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Teucro.

Teucro (en grego: Τεύκρος) foi un heroe grego fillo de Telamón e de Hesíone (filla de Laomedonte e concubina de Telamón). Era á súa vez sobriño do rei Príamo de Troia, e por tanto curmán de Heitor e Paris, contra os que loitou na guerra de Troia.

Teucro (heroe)
Tipo	personaxe da mitoloxía grega
Biografía
Sexo	home
Actividade
Cargo ocupado	rei mítico de Salamina
Conflito	Guerra de Troia
Familia
Nai	Hesíone (pt)
Pai	Telamón
Cónxuxe	Eune (en)
Fillo/a	Asteria (en)
Descrito pola fonte
Descrito pola fonte  Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron  Pequeno Dicionario Enciclopédico de Brockhaus e Efron  Real'nyj slovar' klassicheskih drevnostej po Ljubkeru
[ Wikidata ]

Na relación de naves que cada monarca aqueo achegou ó frota armada por Agamenón, Teucro capitaneaba doce naves de cincuenta guerreiros, o mesmo número que o seu medio irmán Áiax, segundo Hixino, pero no catálogo que ofrece Homero só consta este segundo, con 12 naves, e ningunha por parte de Teucro.

Tivo fama de ser un hábil arqueiro durante esa guerra, sempre ó lado de Áiax e protexido polo enorme escudo deste. Cada vez que Áiax ladeaba o seu escudo, Teucro asomaba, apuntaba a alguén e disparaba, caendo morto un guerreiro troiano. Inmediatamente, Teucro volvía a protexerse tras o escudo "como un meniño no colo da súa nai, a buscar refuxio en Áiax, quen o agochaba tralo seu brillante escudo".

Agamenón, ó ver o elevado número de baixas que Teucro está provocando entre os troianos, dille o seguinte:

"Teucro Telamonio, persoa para min moi querida, caudillo do pobo, segue disparando así para que te convertas en luz de salvación para os dánaos e para o teu pai Telamón, que te criou cando eras pequeno e, aínda que eras bastardo, coidou de ti no seu propio fogar. Cúbrelle, pois, de honor, por lonxe que estea"

Ilíada VIII, 281

Resultou ferido por Heitor, que lle acertou cunha pedra na clavícula no momento en que Teucro ía disparar contra el, pero Áiax conseguiu evitar que Heitor o matara e ordenou a dous compañeiros que o retiraran cara ás naves aqueas. Noutro momento estivo a piques de ser alcanzado pola lanza de Heitor cando estaba entretido sacándolle a armadura a Imbrio, fillo de Mentor, pero puido esquivala.

Pero tamén houbo momentos nos que a situación foi a contraria e foi el quen puxo en perigo a vida do heroe troiano coas súas frechas, pero Apolo desviounas a tempo, provocando a morte do seu auriga. Houbo outra ocasión na que puido matar a Heitor, pero Zeus deuse de conta e rompeu a corda do seu arco, demostrando así que apoiaba os intereses dos troianos.

"[Teucro estremeceuse e díxolle ó seu irmán] Sen dúbida, un deus está truncando os nosos obxectivos de batalla, porque me arrancou o arco da man e rompeu o nervio acabado de trenzar que anoé esta mañá para que resistise os meus constantes disparos de frecha"

Ilíada XV, 462-471

Cando Áiax se suicida polos seus actos vergonzosos cometidos trala morte de Aquiles, encomendará ó seu irmán Teucro o coidado de Eurísaces, o fillo que Áiax tivo coa concubina Tecmesa. Teucro estaba ausente nese momento, realizando nunha expedición de piratería en Misia, e fora avisado por Zeus da súa morte, e as advertencias dos adiviños Calcante e Podalirio, que lle aconsellaron que encerrara ó seu irmán, pois volvérase tolo.

Teucro regresou a tempo de evitar que os gregos ultraxaran o seu corpo, por suicida, pois querían deixalo abandonado, insepulto, para prea de cans e voitres. Esixiu a Agamenón que se lle fixera un ritual funerario digno, do que era merecente; e por consello de Odiseo, Agamenón terminou aceptando pero enterrándoo, non incinerándoo como era a práctica habitual nos guerreiros caídos con honor en batalla.

Foi un dos guerreiros que penetraron en Troia agochados no interior do cabalo de madeira.

Rematada a guerra e de regreso ó fogar, Telamón reprocháballe non ter vingado a morte de Áiax, ou non evitar a discusión entre este e Odiseo polas armas de Aquiles, causa directa do suicidio do seu fillo. Se ben Teucro alegaba que seu irmán se suicidara e non había en quen vingarse, o pai insistiu tanto que Teucro tivo que se embarcar ao mar en busca dunha nova patria; ou ben Telamón terminou por expulsar a Teucro do reino sen deixarlle, tan sequera, desembarcar.

Teucro recalou en Chipre, onde fundou unha colonia co nome de Salamina. Casou coa princesa Eune, filla do rei Cipro ou do rei Ciniras, coa que tivo unha filla, Asteria.

Algúns autores din que terminou morrendo en Chipre, pero a tradición máis común di que, ó morrer o pai, regresou á súa patria (Salamina de Ática), pero foi rexeitado por Eurísaces, fillo de Áiax, o que lle obriga a partir de novo. Desta volta colle rumbo cara á Península Ibérica, onde funda a cidade de Cartaxena, quizais Gades e, máis tarde, de Helenes, a futura Pontevedra, onde morrerá.

Teucro nas artes

Aparece como personaxe principal na traxedia Ayax de Sófocles. Tamén forma parte de Helena, de Eurípides.

• 
  Teucro na postura característica de arqueiro (frontón do templo de Afaia, en Exina)
• 
  Teucro (William Hamo Thornycroft, c. 1881, Museo de Artes de Os Ánxeles)

Teucro en Galicia

Estatua de Teucro na praza da Peregrina en Pontevedra.

Xustino (44, 3, 2-4), xa no século III, fala da viaxe de Teucro á Gallaecia tras a guerra de Troia. O relato foi recollido por Isidoro de Sevilla nas súas Etymologiae. Segundo a lenda posterior, Teucro arribou ás costas galegas, fundando unha colonia á que chamou Helenes (nome que viría dos celenes, antigos poboadores da comarca) e que deu lugar á actual Pontevedra.

Esta tese fundacional de Pontevedra por Teucro, sen base ningunha, foi defendida por, entre outros, Martín Sarmiento, Sampedro Folgar, García de la Riega, Filgueira Valverde ou González Zúñiga, segundo o historiador local José Benito García. Zúñiga, baseándose en citas de Plinio e Estrabón, chegaría a concretar o momento da fundación no 1215 a. C.. Tamén chega a dicir que a illa de Tambo debe o seu nome a que, en orixe, se chamaba Telamón.

Unha placa na entrada da Casa do Concello recolle así esta lenda:

Fundote Teucro valiente de aqueste río en la orilla para que en España fueses de villas la maravilla

Esta inscrición recolle outra datada no século XVI, colocada na Casa del Concejo. Non existe, desde logo, ningún resto nin ningunha referencia documental desta fundación e os historiadores actuais rexéitana de plano. Sánchez Cantón afirmaba que "Fantaseouse que a fundara Teucro, fillo de Telamón, ó regresar da guerra de Troia, chamándoa Helenes".

No alto do contraforte do lado da Epístola da fachada principal da Basílica de Santa María existe unha estatua de Hércules que se popularmente se interpreta como do propio Teucro, fundador da cidade. José Benito García non cre verosímil esta identificación e defende a tese de que representa a Heracles, arquetipo por excelencia do heroe clásico, que na arte renacentista se relaciona cunha orixe mítica da monarquía española.

Asímesmo, na fonte que hai fronte á igrexa da Peregrina colocouse en 1956 outra estatua que popularmente se cre que representa a Teucro. En realidade trátase dunha réplica do relevo que coroa un dos cetros do Gremio de Mareantes de Pontevedra, no que tamén aparece esta imaxe de Heracles co león. Segundo unha inscrición na macolla do cetro, foi encargado e costeado pola Moureira de Pontevedra en 1580.

Véxase tamén

Bibliografía

• Esteban Santos, Alicia: "De princesas a esclavas en Troya (Heroínas de la mitología griega III)", en Cuadernos de Filología Clásica nº 17 (2007), 45-75.
• García Iglesias, José Benito (2016 (3ª ed.). Habladme, piedras. edición propia. ISBN 9788482895215.  (en castelán)
• Graves, Robert (2019). Los mitos griegos. Gredos. ISBN 9788424999940.  (en castelán)
• Grimal, Pierre (1981, 1ª ed; 2017, 7ª reimpr.). Diccionario de mitología griega y romana. Paidós. ISBN 9788449324574.  (en castelán)
• Hixino (2009). Fábulas mitológicas. Alianza Editorial. ISBN 9788420650722.  (en castelán)
• Homero (trad. Óscar Martínez García) (2010, 1ª ed; 2013, 3ª reimpr.). Ilíada. Alianza Editorial. ISBN 9788420678344.  (en castelán)
• Pablos, Francisco: Mitos y leyendas de Galicia, coleccionable de Faro de Vigo 1994. fascículo 20: Teucro, el griego errante, px. 305-320.
• Pausanias (2002). Descripción de Grecia (libros VII-X). Gredos. ISBN 8424926595.  (en castelán)
• Sófocles (2021). Tragedias (Áyax. Las Traquinias. Antígona. Edipo rey. Electra. Filoctetes. Edipo en Colono). Gredos. ISBN 9788424939458.  (en castelán)

Ligazóns externas

• Olladas de Pontevedra