Mulleres na química
Esta é unha lista de mulleres químicas. Debe incluír a aquelas que foron importantes para o desenvolvemento ou a práctica da química. A súa investigación ou aplicación supuxo unha contribución significativa no ámbito da química básica ou aplicada.
Premios Nobel
editar- 2022- Carolyn Bertozzi
- 2020 - Emmanuelle Charpentier e Jennifer Doudna.[1]
- 2018 – Frances Arnold.[2]
- 2009 – Ada E. Yonath.[3]
- 1964 – Dorothy Crowfoot Hodgkin [4]
- 1935 – Irène Joliot-Curie [5]
- 1911 – Marie Sklodowska-Curie [6]
Oito mulleres gañaron o Nobel Premio en Química , outorgado anualmente desde 1901 pola Real Academia das Ciencias de Suecia. Marie Curie foi a primeira muller para recibir o premio en 1911, o cal era o seu segundo Nobel Premio (tamén gañou o premio en física en 1903, xunto con Pierre Curie e Henri Becquerel – sendo a primeira persoa en recibir dous premios Nobel ). O seu premio en química foi polo seu "descubrimento dos elementos radio e polonio, mediante o illamento do radio e o estudo da natureza e os compostos deste notable elemento". Irene Joliot- Curie, filla de Marie, foi a segunda muller en recibir este premio en 1935 polo seu descubrimento da radioactividade artificial. Dorothy Hodgkin gañou o premio en 1964 polo desenvolvemento da cristalografía de proteínas. Entre os seus importantes descubrimentos atópanse as estruturas da penicilina e a vitamina B12. Corenta e cinco anos despois, Ada Yonath compartiu o premio con Venkatraman Ramakrishnan e Thomas A. Steitz polo estudo da estrutura e a función do ribosoma. Emmanuelle Charpentier e Jennifer A Doudna gañaron o premio 2020 de química "polo desenvolvemento dun método de edición do xenoma". Charpentier e Doudna son as primeiras mulleres que comparten o Premio Nobel de Química.[7]
Premios L'Oréal-UNESCO a Mulleres en Ciencia (Química)
editar- 2015 – Xie Yi (Asia-Pacífico)
- 2015 – Molly S. Shoichet (Norte América)
- 2011 – Faiza Al-Kharafi (África/Estados árabes)[8]
Lista de mulleres químicas
editarMarie-Anne Pierrette Paulze (1758 - 1836), coñecida como Marie Lavoisier é considerada a nai da química moderna.[9]
Jane Marcet (1769-1858) é a autora do libro Conversations on chemistry publicado en 1805.[10]
Elizabeth Fulhame, nada no século XVIII, foi unha química escocesa que inventou o concepto de catálise e descubriu os mecanismos da fotorredución.[11]
Século XIX
editar- Mary Watson (1856-1933), unha das dúas primeiras estudantes de química da Universidade de Oxford.[12]
- Margaret Seward (1864-1929), unha das dúas primeiras estudantes de química da Universidade de Oxford; asinou a petición de 1904 á Sociedade Química.[12]
- Vera Bogdanovskaia (1868-1897), unha das primeiras químicas rusas[13]
- Gerty Cori (1896-1957) bioquímica xudía checo-estadounidense que foi a primeira estadounidense en gañar un premio Nobel de ciencias[13]
- Ida Freund (1863-1914), primeira muller en ser profesora de química no Reino Unido[14]
- Louise Hammarström (1849-1917), química mineral sueca, primeira muller química sueca con formación oficial
- Edith Humphrey (1875-1978), química inorgánica, probablemente a primeira muller británica en obter un doutoramento en química
- Julia Lermontova (1846-1919), química rusa, primeira muller rusa que se doutorou en química[13]
- Laura Linton (1853-1915), química, profesora e médica estadounidense
- Rachel Lloyd (1839-1900), primeira muller estadounidense que se doutorou en química, primeira muller admitida regularmente como membro da American Chemical Society, estudou a remolacha azucreira
- Muriel Wheldale Onslow (1880-1932), bioquímica británica
- Marie Pasteur (1826-1910), química e bacterióloga francesa [15]
- Mary Engle Pennington (1872-1952), química estadounidense.[16]
- Agnes Pockels (1862-1935), química alemá.[17]
- Anna Sundström (1785-1871), é considerada a primeira química sueca[18]
- Clara Immerwahr (1870-1915), primeira muller que se doutorou en química en Alemaña [19]
- Ellen Swallow Richards (1842-1911), química industrial e ambiental estadounidense[20]
- Anna Volkova (1800-1876), química rusa[21]
- Nadezhda Olimpievna Ziber- Shumova (falecida en 1914), química rusa.[22]
- Fanny Rysan Mulford Hitchcock (1851-1936), unha das trece mulleres que se licenciaron en química no século XIX, e a primeira que se doutorou en filosofía da química. As súas áreas de interese eran a entomoloxía, a osteoloxía dos peixes e a patoloxía das plantas.
Século XX
editar- Isabel Ovín Camps, (1887 − 1972) foi a primeira muller licenciada en química en España en 1917.[23]
- Ada Hitchins (1891-1972), axudou a descubrir o elemento protactinio.[24]
- Thérèse Tréfouël (1892-1978)[25]
- Elly Agallidis (1914-2006), fisicoquímica grega
- Nancy Allbritton, analista e bioquímica estadounidense
- Jenara Vicenta Arnal Yarza, (1902-1960), foi a primeira doutora en Ciencias Químicas de España en 1929.[26]
- Dolores Lorenzo Salgado (1905-), foi a primeira docente na Facultade de Ciencias da Universidade de Santiago de Compostela.[27]
- Kamala Sohonie (1912-1998) en 1939 converteuse na primeira muller india en recibir un doutoramento nunha disciplina científica.[28]
- Valerie Ashby, química estadounidense
- Barbara Askins (nada en 1939), química estadounidense.[29]
- Alice Ball (1892-1916), química estadounidense.[30]
- Carolyn Bertozzi (nada en 1966), bioquímica estadounidense
- Cynthia Burrows, química física orgánica estadounidense
- Asima Chatterjee (1917-2006), química orgánica india.[31]
- Sherry Chemler (nada en 1972), química orgánica estadounidense
- Astrid Cleve (1875-1968), química sueca
- Mildred Cohn (1913-2009), química estadounidense (nada en 1950), química orgánica francesa
- Maria Skłodowska-Curie (1867-1934), física e química polaco-francesa (descubridora do polonio e o radio, pioneira da radioloxía); premio Nobel de Física 1903 e de Química 1911.[32]
- Jillian Le Dempsey (nada en 1983), química estadounidense Sheila DeWitt, química orgánica estadounidense
- Vy M. Dong, química orgánica estadounidense Abigail Doyle (nada en 1980), química orgánica estadounidense
- Odile Eisenstein (nada en 1949), química teórica francesa
- Gertrude B. Elion (1918-1999), bioquímica estadounidense (premio Nobel de Fisioloxía ou Medicina 1988 polo desenvolvemento de medicamentos).[33]
- Margaret Faul, química orgánica irlandesa/estadounidense
- Mary Peters Fieser (1909-1997), química orgánica estadounidense.[34]
- Marye Anne Fox (1947-2021), química física orgánica estadounidense
- Rosalind Franklin (1920-1957), química física e cristalógrafa británica.[35]
- Helen Murray Free (1923-2021), química estadounidense.[36]
- Gunda I. Georg, química medicinal de formación alemá, profesora de química medicinal nos Estados Unidos
- Ellen Gleditsch (1879-1968), radioquímica norueguesa.[37]
- Paula T. Hammond (1963-), enxeñeira química estadounidense, profesora do MIT
- Anna J. Harrison (1912-1998), química orgánica estadounidense.[38]
- Darleane C. Hoffman (nada en 1926), química nuclear estadounidense, unha das investigadoras que confirmou a existencia do Seaborgio, elemento 106.[39]
- Icie Hoobler (1892-1984), bioquímica estadounidense
- Dorothy Crowfoot Hodgkin (1910-1994), cristalógrafa británica, premio Nobel de Química 1964.[40]
- Donna M. Huryn, química orgánica estadounidense
- Allene Rosalind Jeanes (1906-1995), química orgánica estadounidense
- Malika Jeffries-O, química orgánica estadounidense
- Irène Joliot- Curie (1897-1956), química e física nuclear francesa, Premio Nobel de Química 1935.[41]
- Ruth R. Benerito (1916- 2013), química e inventora estadounidense coñecida polo desenvolvemento das teas de algodón resistentes ás engurras.
- Madeleine M. Joullié (nada en 1927), brasileira, química orgánica estadounidense
- Isabella Karle (1921-2017), cristalógrafa estadounidense.[42]
- Joyce Jacobson Kaufman (1929-2016), química estadounidense, farmacóloga
- Judith Klinman (nada en 1941), bioquímica estadounidense
- Marisa Kozlowski, química orgánica estadounidense
- Stephanie Kwolek (1923-2014), química estadounidense, inventora do Kevlar.[43]
- Kathleen Lonsdale (1903-1971), cristalógrafa británica.[44]
- Yvonne Connolly Martin (nada en 1936), bioquímica física estadounidense que traballa no campo da quimioinformática e o deseño de fármacos asistido por computador nos Estados Unidos
- Marie Marynard Daly (1921-2001), primeira muller afroamericana que se doutorou nos Estados Unidos
- Cynthia A. Maryanoff (nada en 1949), química orgánica/medicinal estadounidense
- Elizabeth Moran, química e analista pública británica
- Maud Menten (1879-1960), bioquímica canadense.[45]
- Helen Vaughn Michel (nada en 1932), química nuclear estadounidense
- Alexandra Navrotsky (nada en 1943), xeoquímica estadounidense
- Dorothy Virginia Nightingale (1902-2000), química orgánica estadounidense
- Yolanda Ortiz (química) (1924-2019), química e ecoloxista arxentina.[46]
- Kathlyn Parker, química orgánica estadounidense
- Emma Parmee, química medicinal/orgánica de orixe británica
- Mary Engle Pennington (1872-1952), química alimentaria estadounidense
- Eva Philbin (1914-2005), química irlandesa
- Iphigenia Photaki (1921-1983), química orgánica grega
- Darshan Ranganathan (1941-2001), química orgánica indio
- Mildred Rebstock (1919-2011), química farmacéutica estadounidense
- Marie Maynard (1921-2003) foi a primeira muller afroamericana en obter un doutoramento en química nos Estados Unidos.[47]
- Sibyl Martha Rock (1909-1981), pioneira estadounidense da espectrometría de masas e a informática
- Elizabeth Rona (1890-1981), química nuclear húngara (nacionalizada estadounidense) e experta en polonio
- Mary Swartz Rose (1874-1941), química da nutrición
- Melanie Sanford (nada en 1975), química orgánica estadounidense
- Maxine L. Savitz (nada en 1937), química orgánica e electroquímica
- Patsy Sherman (1930-2008), química estadounidense, coinventora do Scotchgard
- Odette L. Shotwell (1922-1998), química orgánica
- Jean' ne Shreeve (nada en 1933), química orgánica estadounidense
- Dorothy M. Simon (1919-2016), química física estadounidense
- Susan Solomon (nada en 1956), química atmosférica.[48]
- JoAnne Stubbe (nada en 1946), bioquímica estadounidense
- Ida Noddack Tacke (1896-1978), química e física alemá.[49]
- Giuliana Tesoro (1921-2002), química de polímeros.[50]
- Margaret Thatcher (1925-2013), química e primeira ministra británica. Jean Thomas, bioquímico británico (cromatina)
- Martha J. B. Thomas (1926-2006), química analítica e enxeñeira química
- Gabriella Morreale, (1930-2017) química española de orixe italiana, precursora de endocrinoloxía moderna en España.[51]
- Joan Berkowitz (nada en 1931) química estadounidense primeira muller presidenta da Sociedade de Electroquímica.[52]
- Ann E. Weber, química orgánica/medicinal estadounidense
- Karen Wetterhahn (1948-1997), toxicóloga estadounidense especializada en metais
- Ruth R. Wexler (nada en 1955), química orgánica e medicinal estadounidense, descubridora de dous medicamentos comercializados
- M. Christina White (nada en 1970), química organometálica estadounidense
- Charlotte Williams, química inorgánica inglesa
- Angela K. Wilson, química computacional, teórica e física estadounidense
- Rosalyn Sussman Yalow (1921-2011), bioquímica estadounidense [53]
- Jean Youatt
- Otilia Mó Romero (1947), química galega elixida pola IUPAC como como Distinguished Women in Chemistry 2019.[54]
Século XXI
editar- Isabel Pastoriza Santos (1974), química galega galardoada co Premio a la Excelencia Investigadora 2021 que outorga a Real Sociedad Española de Química.[55]
- Emily Balskus (nada en 1980), química orgánica e microbióloga estadounidense
- Paula T. Hammond (nada en 1963), enxeñeira química estadounidense, profesora do MIT
- Jeanne Hardy, biofísica e bióloga química estadounidense
- María Escudero Escribano (1983) é presidenta da Sociedade Danesa de Electroquímica[56]
- Geraldine Harriman, executiva e química medicinal estadounidense
- Rachel Haurwitz (nada en 1985), bioquímica e bióloga estrutural estadounidense
- Katja Loos (nada en 1971), química de polímeros alemá que traballa na Universidade de Groningen, Países Baixos
- Lisa Marcaurelle, química sintética estadounidense na industria
- Catherine J. Murphy, química estadounidense
- Sarah O'Connor, bióloga sintética estadounidense que traballa en Inglaterra
- Clarice E. Phelps, forma parte do equipo que descubriu o elemento 117, o Ténnesso, sendo a primeira muller afroamericana que contribuíu ao descubrimento dun elemento da Táboa Periódica.[57]
- Dawn Angela Shaughnessy é unha radioquímica estadounidense que stivo implicada no descubrimento de cinco elementos superpesados con números atómicos de 114 a 118.[58]
- Sarah E. Reisman (nada en 1979), química orgánica estadounidense
- Seble Wagaw, química de procesos e farmacéutica estadounidense
- Marcey Lynn Waters, química bióloga e química supramolecular estadounidense
- Jenny E Yang, química estadounidense e investigadora de enerxías limpas na UCI
- Angela K. Wilson, química estadounidense
- Bibiana Campos Seijo, química galega[59]
- Svetlana Mojsov, bioquímica macedonia-estadounidense.[60]
Notas
editar- ↑ "Premio Nobel de Química 2020 para las inventoras de las "tijeras genéticas"". www.nationalgeographic.com.es (en castelán). 2020-10-07. Consultado o 2022-06-02.
- ↑ "The Nobel Prize in Chemistry 2018". NobelPrize.org (en inglés). Consultado o 2022-06-02.
- ↑ "Los estudios sobre la estructura y la función del ribosoma, Nobel de …". archive.ph. 2012-09-07. Archived from the original on 07 de setembro de 2012. Consultado o 2022-06-02.
- ↑ Glusker, Jenny P.; Adams, Margaret J. (1995-05). "Dorothy Crowfoot Hodgkin". Physics Today (en inglés) 48 (5): 80–81. ISSN 0031-9228. doi:10.1063/1.2808036.
- ↑ "Irène y Frédéric Joliot-Curie: radiactividad a la carta". Mujeres con ciencia (en castelán). 2016-05-30. Consultado o 2022-06-02.
- ↑ "The Nobel Prize in Chemistry 1911". NobelPrize.org (en inglés). Consultado o 2022-06-02.
- ↑ "Dos mujeres ganan el Premio Nobel de Química por primera vez en la historia". My Modern Met en Español (en castelán). 2020-10-15. Consultado o 2022-06-02.
- ↑ "Las mejores científicas del año 2010-". Natura - Medio Ambiental (en castelán). 2010-11-22. Arquivado dende o orixinal o 18 de decembro de 2021. Consultado o 2022-06-02.
- ↑ "Las mejores científicas del año 2010-". Natura - Medio Ambiental (en castelán). 2010-11-22. Arquivado dende o orixinal o 18 de decembro de 2021. Consultado o 2022-06-02.
- ↑ "Jane Marcet, divulgadora científica". Mujeres con ciencia (en castelán). 2017-01-01. Consultado o 2022-06-02.
- ↑ "Famous Scientists - Elizabeth Fulhame". web.archive.org. 2016-03-03. Archived from the original on 03 de marzo de 2016. Consultado o 2022-06-02.
- ↑ 12,0 12,1 Rayner-Canham, Marelene F. (2008). Chemistry was their life : pioneering British women chemists, 1880-1949. London: Imperial College Press. ISBN 978-1-86094-987-6. OCLC 665046168.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Rayner-Canham, Marelene F.; Rayner-Canham, Geoffrey (1998). Women in Chemistry: Their Changing Roles from Alchemical Times to the Mid-twentieth Century (en inglés). Chemical Heritage Foundation. ISBN 978-0-941901-27-7.
- ↑ Ida Freund, the first woman chemistry lecturer
- ↑ "Marie Pasteur, ayudando al científico en la sombra". Mujeres con ciencia (en castelán). 2019-06-18. Consultado o 2022-06-02.
- ↑ Commissioner, Office of the (2019-02-09). "Mary Engle Pennington: The “Cold Chain” of Food Safety". FDA (en inglés).
- ↑ "Descubre a la ingeniera química del 'agua de fregar'". web.archive.org. 2017-05-28. Archived from the original on 28 de maio de 2017. Consultado o 2022-06-02.
- ↑ "Anna Sundström". KTH (en inglés). Consultado o 2022-06-03.
- ↑ jdelaciencia (2015-05-02). "El suicidio de Clara Immerwahr, una química pacifista en tiempos del Káiser Guillermo.". Juan de la Ciencia (en castelán). Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Ellen Swallow Richards, pionera de la ingeniería medioambiental". Mujeres con ciencia (en castelán). 2014-09-08. Consultado o 2022-06-26.
- ↑ "Volkova". We Name The Stars (en inglés). Consultado o 2022-06-03.
- ↑ Creese, Mary R. S. (2015-03-12). Ladies in the Laboratory IV: Imperial Russia's Women in Science, 1800-1900: A Survey of Their Contributions to Research (en inglés). Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4422-4742-0.
- ↑ Isabel Ovín, primera mujer licenciada en Ciencias Químicas en España
- ↑ "Ada Hitchins, química". Mujeres con ciencia (en castelán). 2017-06-26. Consultado o 2022-06-26.
- ↑ "Thérèse et Jacques Tréfouël, le binôme indissociable". Institut Pasteur (en francés). 2018-11-09. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ Hontangas, Natividad Araque (2009). "Jenara Vicenta Arnal Yarza: una científica y catedrática pionera en España". FAISCA. Revista de Altas Capacidades (en castelán) 14 (16): 27–48. ISSN 1136-8136.
- ↑ Pintos Barral, Xoana e Liste, Socorro. "Las primeras docentes de ciencias en la Universidad de Santiago."
- ↑ Manjunath, Chandrika (2017-12-24). "Kamala Sohonie: First Indian Woman To Get A PhD In Science | #IndianWomenInHistory". Feminism In India (en inglés). Consultado o 2022-06-03.
- ↑ Autumn Stanley (1995). Mothers and daughters of invention. Rutgers University Press. ISBN 978-0-8135-2197-8.
- ↑ "Alice Ball: Mujeres de la Ciencia". EL PAÍS (en castelán). Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Asima CHATTERJEE". scientificwomen.net. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Nobel Prize facts". NobelPrize.org (en inglés). Consultado o 2022-06-03.
- ↑ Bernardo, Ángela (2015-03-08). "Gertrude B. Elion, la mujer que ganó un Nobel sin tener el doctorado". Hipertextual (en castelán). Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Louis Fieser and Mary Fieser". Science History Institute (en inglés). 2016-06-01. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Rosalind Franklin | Biography, Facts, & DNA | Britannica". www.britannica.com (en inglés). Consultado o 2022-06-03.
- ↑ Gellene, Denise (2021-05-03). "Helen Murray Free Dies at 98; Chemist Developed Diabetes Test". The New York Times (en inglés). ISSN 0362-4331. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Todos los caminos de la radiactividad llevan a Ellen Gleditsch". Mujeres con ciencia (en castelán). 2020-01-30. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ Saxon, Wolfgang (1998-08-16). "Anna J. Harrison, 85, Led U.S. Chemical Society". The New York Times (en inglés). ISSN 0362-4331. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "The 50 Most Important Women in Science". Discover Magazine (en inglés). Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "The Nobel Prize in Chemistry 1964". NobelPrize.org (en inglés). Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "The Nobel Prize in Chemistry 1935". NobelPrize.org (en inglés). Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Isabella Karle, la cristalógrafa que ayudó a su marido a ganar un Nobel pero quedó excluida de él". Mujeres con ciencia (en castelán). 2020-08-20. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Stephanie L. Kwolek". Science History Institute (en inglés). 2016-06-01. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Kathleen Lonsdale". www.quakersintheworld.org. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Maud Menten, la bioquímica imparable que no descansó hasta ser profesora". Mujeres con ciencia (en castelán). 2018-03-22. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "¿Quién fue Yolanda Ortiz?". Argentina.gob.ar (en castelán). 2021-04-26. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Mary Maynard Daly, primera mujer afroamericana en obtener un doctorado en química en EE. UU.". Mujeres con ciencia (en castelán). 2020-11-19. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Susan Solomon, premio BBVA Fronteras del Conocimiento". La Vanguardia (en castelán). 2013-01-10. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Ida Noddack, precursora no reconocida de la fisión nuclear". Mujeres con ciencia (en castelán). 2017-02-16. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Paid Notice: Deaths TESORO, GIULIANA". The New York Times (en inglés). 2002-10-02. ISSN 0362-4331. Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Gabriela Morreale: Mujeres de la Ciencia". EL PAÍS (en castelán). Consultado o 2022-06-03.
- ↑ "Joan Berkowitz". Science History Institute (en inglés). 2016-06-01. Consultado o 2022-06-02.
- ↑ "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1977". NobelPrize.org (en inglés). Consultado o 2022-06-02.
- ↑ RSEQ, Editoras (2019-02-05). "La profesora Otilia Mó elegida "IUPAC 2019 Distinguished Women in Chemistry" – RSEQ". RSEQ, Real Sociedad Española de Química (en castelán). Consultado o 2022-06-02.
- ↑ DUVI (2021-05-07). "Isabel Pastoriza, premio á Excelencia da Real Sociedad Española de Química". GCiencia. Consultado o 2022-06-02.
- ↑ Cruz, Álvaro Fernández (2020-08-15). "Nanoelectroquímica, el futuro de las energías renovables". cadena SER (en castelán). Consultado o 2022-06-02.
- ↑ "In Her Element: Women Behind the Discoveries of the Periodic Table". Energy.gov (en inglés). Consultado o 2022-06-02.
- ↑ The Chemistry of Superheavy Elements (en inglés). doi:10.1007/978-3-642-37466-1.
- ↑ "Conferencia de Bibiana Campos Seijo: 'Unha viaxe persoal a través da Química' | Universidade de Santiago de Compostela". www.usc.es. Consultado o 2022-06-02.
- ↑ Ansede, Manuel (2024-06-06). "Svetlana Mojsov, química: “No sé si me borraron de la historia del Ozempic por ser una mujer”". El País (en castelán). Consultado o 2024-06-08.