Alcoutim

Alcoutim
Localización
	37°28′12″N 7°28′23″O / 37.46997, -7.47311Coordenadas: 37°28′12″N 7°28′23″O / 37.46997, -7.47311
Estado	Portugal
Distritos	Distrito de Faro
Contén a división administrativa	Alcoutim e Pereiro (pt) (2013–); Giões (pt) ; Martim Longo (pt) ; Pereiro (pt) (–2013); Vaqueiros (pt)
Poboación
Poboación	2.917 (2011) (5,07 hab./km²)
Xeografía
Superficie	575,36 km²
Bañado por	Río Guadiana
Altitude	193 m
Comparte fronteira con	Ayamonte ; Mértola ; El Granado (pt) ; Sanlúcar de Guadiana (pt) ; Almodôvar (pt) ; Tavira ; Loulé ; Castro Marim ; San Silvestre de Guzmán (pt)
Identificador descritivo
Código postal	8970
Fuso horario	UTC±00:00
Páxina web	cm-alcoutim.pt

Alcoutim é unha vila arraiana portuguesa pertencente ao distrito de Faro, na rexión do Algarve, que conta con cerca de 1 100 habitantes.

Até a división administrativa de 1832 pertencía á provincia do Alentejo.

Historia

As investigacións arqueolóxicas, efectuadas no interior do recinto do actual castelo, indican que a ocupación humana desta zona remóntase á prehistoria (neolítico e calcolítico). Segundo os vestixios encontrados, existiría na zona un castro lusitano. A finais do século X a.C., os fenicios estabeleceron unha factoría no Guadiana, baixo a vixilancia do castro lusitano. Mediado o século XVII a.C., os gregos crearon unha colonia na zona, que se fundiu coa poboación lusitana. A pricipios do século II a.C, no curso da invasión romana da Península Ibérica, os romanos conquistaron Alcoutim cando este era xa un centro rico, cun porto fluvial moi frecuentado; a antiga fortaleza transformouse nun forte militar, base da ocupación e importante centro político, denominado Alcoutinium. Durante as invasións bárbaras da península, no ano 415 a vila foi tomada polos alanos, e a praza entrou en franca decadencia debido á paralización das exportacións minerais. En 715, durante a invasión musulmá da Península Ibérica, a vila foi conquistada polos mouros, que lle cambiaron o nome polo de al-Quṭamî. Durante o período musulmán a vila non conseguiu recuperar a súa antiga importancia política e comercial. A súa defensa concentrouse non no treito do Guadiana onde estaba a antiga fortaleza, senón noutro, cerca dun quilómetro cara ao norte da actual poboación, coñecido como Castelo Vello de Alcoutim, abandonado nalgún momento entre os séculos XI e XII.^[1]

Castelo de Alcoutim: vista sobre o róo Guadiana.

Na época da reconquista cristiá, a rexión foi conquistada polas forzas de Sancho II de Portugal en 1240. Co fin de incrementar o poboamento e a defensa destes dominios, o soberano privilexiou o sitio da actual vila, para cuxa defensa erixiuse un novo castelo, prolongándose os traballos da súa construción durante toda a segunda metade do século XIII.^[2]

Baixo o reinado de Dinís de Portugal (1279-1325), a poboación recibiu a súa carta foral (1304).^[2] Data deste período a ampla cintura de murallas, na que se abren tres portas no castelo: a do Guadiana, a de Tavira e a de Mértola, dispostas segundo a orientación xeográfica correspondente.

Nas dependencias deste castelo foi asinado o tratado de Alcoutim, tratado de paz que se concertou o 31 de marzo de 1371 entre os reis Fernando I de Portugal e Henrique II de Castela, que poñía fin á primeira das guerras fernandinas, e estipulabase o casamento do rei portugués con Leonor de Trastámara filla do rei castelán.^[2]^[3]

Etimoloxía

Segundo Adalberto Alves, no seu Dicionário de Arabismos da Língua Portuguesa, a orixe do topónimo Alcoutim é a expresión árabe al-Quṭamî, "o falcón real".^[4] Porén, segundo outros autores, o nome derivaría do latino Alcontinium.^[1]

Xeografía

Freguesías de Alcoutim
(antes da fusión Alcoutim-Pereiro).

A vila é a capital do municipio homónimo, o cal ocupa unha superficie de 576,57 km².^[5] O municipio tiña no ano 2011 unha poboación de 2 917 habitantes,^[6]^[7] o que facía unha densidade de 5,1 hab./km².

O xentilicio dos seus hbitantes é Alcoutenejo.

O municipio limita ao norte con Mértola, ao leste con España (municipios andaluces de El Granado, Sanlúcar de Guadiana e San Silvestre de Guzmán), ao sueste con Castro Marim, ao suroeste con Tavira e ao oeste con Loulé.

O concello está subdividido en 4 freguesías:^[8]

Evolución da poboación do concello de Alcoutim (1864 – 2011)^[10]
1864	1878	1890	1900	1911	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1981	1991	2001	2011
8 063	8 736	8 912	9 306	9 204	8 747	9 124	10 620	10 808	9 288	6 727	5 262	4 571	3 770	2 917

En 2014 só naceron catro nenos en Alcoutim, o que situou ao concello no último lugar do ranking da natalidade no europeo.

En 2015 naceron 13 nenos.

En 2014, máis do 60 % da poboación do municipio tiña unha idade superior a 65 anos.^[11]

Saldo vexetativo do concello de Alcoutim (2005 – 2009)
Ano	Nados vivos	Finados
2005	13	74
2006	19	87
2007	5	85
2008	14	87
2009	10	74

Comunicacións con España

Existe unha balsa de pasaxeiros para Sanlúcar de Guadiana, pero non transporta vehículos.

Por estrada a distancia é de 70 km.

Irmandamento

O concello de Alcoutim está irmandado con:

Blain, Loira Atlántico, Francia, desde o 25 de abril de 2004.^[12]

Galería de imaxes

Bandeira de Alcoutim
Vista da vila desde o castelo
Unha rúa de Alcoutim
Vista da vila desde España
Ermida da Nossa Senhora da Conceição

Notas

↑ ^1,0 ^1,1 Fortaleza de Alcoutim Arquivado 27 de setembro de 2017 en Wayback Machine. (en portugués).
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 de Oliveira Marques, A. H. R. (1977): História de Portugal. Volume I. Queluz de Baixo, Oeiras: Editorial Presença. ISBN 978-97-2232-189-1.
↑ Olivera Serrano, César (2005): Beatriz de Portugal. La pugna dinástica Avís-Trastámara. Santiago de Compostela: CSIC. ISBN 84-0008-343-1.
↑ Alves, Adalberto (2013): Dicionário de Arabismos da Língua Portuguesa. Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda, S. A. ISBN 978-97-2272-163-9.
↑ Instituto Geográfico Português (2013). "Áreas das freguesias, municípios e distritos/ilhas da CAOP 2013". Carta Administrativa Oficial de Portugal (CAOP), versão 2013. Direção-Geral do Território. Arquivado dende o orixinal (XLS-ZIP) o 09-12-2013. Consultado o 20/10/2017.
↑ INE (2012). Censos 2011 Resultados Definitivos – Região Algarve (PDF). Lisboa: Instituto Nacional de Estatística. p. 95. ISBN 978-989-25-0183-3. ISSN 0872-6493. Consultado o 20/10/2017.
↑ INE (2012). "Quadros de apuramento por freguesia" (XLSX-ZIP). Instituto Nacional de Estatística. Consultado o 20/10/2017.
↑ Lei n.º 11-A/2013, de 28 de janeiro: Reorganização administrativa do território das freguesias. Anexo I. Diário da República, 1.ª Série, n.º 19, Suplemento, de 28/01/2013.
↑ Resultado da fusión das antigas freguesias de Alcountim e de Oereiro.
↑ Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População).
↑ "Câmara dá cinco mil euros por cada bebé". Arquivado dende o orixinal o 28 de xullo de 2014. Consultado o 20-102017.
↑ "Geminações de Cidades e Vilas. Alcoutim". Arquivado dende o orixinal o 30 de xaneiro de 2016. Consultado o 20 de outubro de 2017.

Véxase tamén

Ligazóns externas

[M-1] 1,0 ^1,1 Fortaleza de Alcoutim Arquivado 27 de setembro de 2017 en Wayback Machine. (en portugués).

[OM-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 de Oliveira Marques, A. H. R. (1977): História de Portugal. Volume I. Queluz de Baixo, Oeiras: Editorial Presença. ISBN 978-97-2232-189-1.

[3] Olivera Serrano, César (2005): Beatriz de Portugal. La pugna dinástica Avís-Trastámara. Santiago de Compostela: CSIC. ISBN 84-0008-343-1.

[4] Alves, Adalberto (2013): Dicionário de Arabismos da Língua Portuguesa. Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda, S. A. ISBN 978-97-2272-163-9.

[5] Instituto Geográfico Português (2013). "Áreas das freguesias, municípios e distritos/ilhas da CAOP 2013". Carta Administrativa Oficial de Portugal (CAOP), versão 2013. Direção-Geral do Território. Arquivado dende o orixinal (XLS-ZIP) o 09-12-2013. Consultado o 20/10/2017.

[6] INE (2012). Censos 2011 Resultados Definitivos – Região Algarve (PDF). Lisboa: Instituto Nacional de Estatística. p. 95. ISBN 978-989-25-0183-3. ISSN 0872-6493. Consultado o 20/10/2017.

[7] INE (2012). "Quadros de apuramento por freguesia" (XLSX-ZIP). Instituto Nacional de Estatística. Consultado o 20/10/2017.

[8] Lei n.º 11-A/2013, de 28 de janeiro: Reorganização administrativa do território das freguesias. Anexo I. Diário da República, 1.ª Série, n.º 19, Suplemento, de 28/01/2013.

[9] Resultado da fusión das antigas freguesias de Alcountim e de Oereiro.

[10] Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População).

[11] "Câmara dá cinco mil euros por cada bebé". Arquivado dende o orixinal o 28 de xullo de 2014. Consultado o 20-102017.

[12] "Geminações de Cidades e Vilas. Alcoutim". Arquivado dende o orixinal o 30 de xaneiro de 2016. Consultado o 20 de outubro de 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]