Leonor de Trastámara
Leonor de Trastámara, tamén coñecida como Leonor de Trastámara e Borgoña e como Leonor de Castela, nada en 1362 e finada en Pamplona en 1415, foi infanta de Castela e León, e raíña consorte de Navarra desde o 1 de xaneiro de 1387 até a súa morte, o 5 de marzo de 1416.
| Leonor de Trastámara | |
|---|---|
| Infanta de Castela e León Raíña consorte de Navarra | |
 | |
| Detalle da estatua xacente da raíña Leonor no seu sepulcro da Catedral de Pamplona | |
| Raíña consorte de Navarra | |
| 1 de xaneiro de 1387 – 5 de marzo de 1416 | |
| Predecesor | Xoana de Valois |
| Sucesor | Xoán II (rei consorte) |
| Lugartenente xeneral do Reino de Navarra (en ausencia do rei Carlos III) | |
| 1397 – 1398 1403 – 1406 1409 – 1411 | |
| Nacemento | 1363 Châteauneuf-sur-Loire, Reino de Francia (no actual departamento de Loiret) |
| Falecemento | 5 de marzo de 1416 Olite, Navarra |
| Sepultura | Catedral de Pamplona |
| Consorte | Carlos III de Navarra |
| Descendencia | Véxease Matrimonio e descendencia |
| Casa real | Trastámara (por nacemento) Évreux (por matrimonio) |
| Proxenitores | Henrique II de Castela Xoana Manuel |
 Escudo de armas de Leonor de Trastámara | |
| Na rede | |
 | |
Orixes famiiares editar
Leonor era filla de do rei Henrique II de Castela e da infanta Xoana Manuel,[1][2][3][4] derradeira filla do escritor e home político, Don Juan Manuel, duque de Peñafiel e da súa terceira muller, Branca de la Cerda, filla de Fernando de la Cerda.
Este Fernando era o segundo fillo de Fernando de la Cerda (fillo do rei de Castela e León, Afonso X de Castela o Sabio e Violante de Aragón), e de Branca de Francia (filla do rei de Francia, Lois IX San Lois, e de Margarida da Provenza), e de Xoana Núñez de Lara, chamada la Palomilla, que era filla de Xoán Núñez de Lara, o Gordo, señor de Lara e soberano de Biscaia, e de Teresa Álvarez de Azagra, señora de Albarracín.
Branca de la Cerda era herdeira das posesións da familia Lara agás da señoría de Biscaia.
Traxectoria editar
En 1371, tras o tratado de Alcoutim entre Castela e Portugal, propiciado polo papa Gregorio XI, ademais da paz na segunda guerra fernandina (1372-1373),[5] decidiuse que o rei de Portugal Fernando I, ademais de renunciar ao Reino de Castela, casaría con Leonor.[1][6] Pero Fernando, que naquel momento estaba namorado de Leonor Telles de Menezes, esposa dun nobre da súa Corte, comezou unha relación con ela, e o proxectado matrimonio con Leonor de Trastámara nunca se celebrou. Fernando, en 1372, tivo éxito na petición da anulación do anterior matrimonio da súa amante, e casou finalmente con ela.[7] O compromiso entre Fernando I de Portugal e Leonor foi anulado no tratado de Tui en 1372.[8] [9]
En 1373, despois da vitoria de Henrique II na guerra que mantivera contra o Reino de Navarra, que obrigou ao rei Carlos II a romper a alianza militar que tiña con Inglaterra, e conseguiu que non concertara alianzas matrimoniais coa mesma, e que prohibiría o paso por Navarra de calquera inimigo de Castela (vitoria importante porque debilitaba a Inglaterra na guerra dos cen anos), para mitigar as diferenzas con Navarra, Leonor foi comprometida co herdeiro á súa coroa Carlos (o futuro Carlos III),[10][11] fillo varón primoxénito do rei Carlos II e de Xoana de Valois, filla do rei de Francia, Xoán II e Bona de Luxemburgo. O matrimonio celebrouse en Soria, o 27 de maio de 1375.[1]
En 1379, á morte do seu pai, Leonor herdou un importante señorío entre Roa e Sepúlveda, o que lle proporcionou un gran poderío político e económico. E á morte do seu sogro, Carlos II o Malo Malvagio, en 1387, Leonor convértese na raíña consorte de Navarra.
As relacións entre Leonor e o seu marido, Carlos III de Navarra, non foron idílicas e, en febreiro de 1388 separáronse. En 1390, Leonor, coa súa filla máis pequena, volveu a Castela, tras varias negociacións para que volvera, e nas que Leonor refería que en Navarra sufrira malos tratos, Carlos III conseguiu a entrega da súa filla máis vella, Xoana, para que fose educada e xurada como herdeira. Finalmente, Leonor fixou a súa residencia en Valladolid.[1]
No mesmo ano 1390, á morte do seu irmán Xoán I de Trastámara, Leonor participou de forma activa nas intrigas en Castela cando o seu neto Henrique de Trastámara era menor de idade. E cando Henrique, en 1393, chegou á maioría de idade, e dado que os enfrontamentos eran máis intensos, Leonor continuou intrigando e aliouse co seu medio irmán Federico Enríquez, duque de Benavente, e co seu primo Pedro Fadríquez, conde de Trastámara, aliñándose contra o seu neto. Entón o neto, contra a metade de 1394, asediuona no castelo de Roa, onde estaba reunida cos seus seguidores, obrigándoa a renderse.[1]
Finalmente, en febreiro de 1395, Henrique III obrigouna a volver a Navarra co seu marido. A partir de entón a relación dos esposos foi, pouco a pouco, mellorando, sendo coroada como raíña en 1403 en Pamplona, participando no goberno, como Lugartenente xeral do Reino, nas ausencias do seu esposo, e colaborando no entendemento entre o Reino de Navarra e a Coroa de Castela.
Leonor morreu en Navarra, segundo as principais fontes, o 27 de febreiro de 1415 en Olite, aínda que segundo outras, o 5 de marzo de 1416 en Pamplona.[1]
Foi sepultada na catedral de Pamplona,[1] onde foi despois acompañada polo seu marido Carlos III o Nobre, des anos máis tarde.
Matrimonio e descendencia editar
Froito do seu matrimonio co rei Carlos III de Navarra naceron os seguintes fillos:
- Xoana (1383-xullo de 1413), casada con Xoán III, conde de Foix.
- Branca (1385 - Santa María de Nieva, 3 de abril de 1441), sucesora do seu pai como raíña de Navarra.
- María (1388 - Pamplona, 6 de xaneiro de 1406).[12] [13]
- Margarida (1390 - 1403/25),
- Beatriz (1392-1415), casada con Xaime II, conde de la Marche.
- Isabel (1395 - despois do 31 de agosto de 1435), casada con Xoán IV, conde de Armañac.
- Carlos (Pamplona, 15 de agosto de 1397 - 12 de agosto de 1402), príncipe de Viana.
- Luís (Olite, 1401 - 14 de outubro de 1402), príncipe de Viana.
Antepasados de Leonor de Trastámara editar
| 16. Sancho IV de Castela | ||||||||||||||||
| 8. Fenando IV de Castela | ||||||||||||||||
| 17. María de Molina | ||||||||||||||||
| 4. Afonso XI de Castela | ||||||||||||||||
| 18. Dinís de Portugal | ||||||||||||||||
| 9. Constanza de Portugal | ||||||||||||||||
| 19. Isabel de Aragón | ||||||||||||||||
| 2. Henrique II de Castela | ||||||||||||||||
| 20. Álvaro Perez de Guzmán | ||||||||||||||||
| 10. Pedro Núñez de Guzmán | ||||||||||||||||
| 21. María Girón | ||||||||||||||||
| 5. Leonor de Guzmán | ||||||||||||||||
| 22. Fernán Pérez Ponce de León, señor de Cangas e La Puebla | ||||||||||||||||
| 11. Beatriz Ponce de León | ||||||||||||||||
| 23. Urraca Gutiérrez de Meneses | ||||||||||||||||
| 1. Leonor de Trastámara | ||||||||||||||||
| 24. Fernando III de Castela | ||||||||||||||||
| 12. Manuel de Castela | ||||||||||||||||
| 25. Beatriz de Suabia | ||||||||||||||||
| 6. Juan Manuel | ||||||||||||||||
| 26. Amedeo IV de Savoia | ||||||||||||||||
| 13. Beatriz de Savoia | ||||||||||||||||
| 27. Cecilia de Baux | ||||||||||||||||
| 3. Xoana Manuel | ||||||||||||||||
| 28. Fernando de la Cerda | ||||||||||||||||
| 14. Fernando de la Cerda | ||||||||||||||||
| 29. Branca de Francia | ||||||||||||||||
| 7. Branca de la Cerda e Lara | ||||||||||||||||
| 30. Xoán Núñez I de Lara | ||||||||||||||||
| 15. Xoana Núñez de Lara | ||||||||||||||||
| 31. Teresa de Haro | ||||||||||||||||
| Predecesor: Xoana de Valois |
.svg){kind=small} Raíña consorte de Navarra 1387-1415 |
Sucesor: Xermana de Foix (en 1512)[14][15] |
Notas editar
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Reis de Castela en Medieval Lands (en inglés).
- ↑ Casa de Ivrea - genealogy (en inglés).
- ↑ Henrique II de Trastamara en PEDIGREE] (en inglés)
- ↑ Henrique II de Castela - genealogie Arquivado 29 de setembro de 2007 en Wayback Machine. en mittelalter (en alemán)
- ↑ Olivera Serrano 2005, p. 53-55.
- ↑ Teresa Pacheco: "Tratado de Alcoutim", en História de Portugal.
- ↑ Reis de Portugal en Medieval Lands (en inglés).
- ↑ Olivera Serrano 2005, p. 55.
- ↑ "Convenção de Tui", en José Adelino Maltez (2008): "Crónica do Pensamento Político". Dili, Timor Oriental.
- ↑ VV.AA. (1988): Gran Enciclopedia Larousse. Barcelona: Planeta. ISBN 84-320-7370-9.
- ↑ Herreros Lopetegui, Susana (1993): "Navarra en la órbita francesa". En: Historia Ilustrada de Navarra. Pamplona: Diario de Navarra. ISBN 84-604-7413-5.
- ↑ En xaneiro de 1406, a raíña Leonor ordenou o pago "ao convento de frailes menores de Olite en almosna por el servicio que ficieron…sobre el cuerpo de la infanta Doña María".
- ↑ Yanguas y Miranda 1843, p. 308.
- ↑ Descartando aos reis (varóns) jure uxoris, que non poden seren considerados monarcas consortes.
- ↑ Descartando de igual maneira a Inés de Cléveris e Margarida de Angulema, consortes dos reis titulares de Navarra Carlos IV de Viana (de 1441 a 1461) e Henrique II de Albret (de 1517 a 1530), respectivamente. Henrique II reinaría máis tarde de feito como rei de Navarra en Ultraportos (1530-1555), en aberta disputa con Carlos I de España, rei de Navarra na Alta Navarra.
Véxase tamén editar
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Leonor de Trastámara  |
Bibliografía editar
- Narbona Cárceles, María (2006). La Corte de Carlos III el Noble, rey de Navarra. Espacio doméstico y escenario del poder, 1376-1415. Pamplona: Ediciones de la Universidad de Navarra, S. A. ISBN 978-84-3132-403-2.
- Olivera Serrano, César (2005). Beatriz de Portugal. La pugna dinástica Avís-Trastámara (PDF). CSIC. ISBN 978-84-0008-343-4.
- Yanguas y Miranda, José (1843). Adiciones al Diccionario de antigüedades de Navarra. Volume II. Pamplona: Imprenta de Javier Goyeneche.
- VV.AA. (1990). Gran Enciclopedia Larousse. Barcelona: Planeta. ISBN 978-84-3132-403-2.
Outros artigos editar
Ligazóns externas editar
- Leonor de Trastamara na Auñamendi Eusko Entziklopedia (en castelán).
- Elionor de Castella na Gran enciclopèdia catalana (en catalán).