Occitania
Occitania (en occitano Occitània) é a área histórica de dominio da lingua occitana. Comprende boa parte do terzo sur do estado francés, o Val de Arán (no Principado de Cataluña), os Vales Occitanos (de Piemonte, en Italia) e Mónaco.
Occitània (oc)  | |||||
| |||||
| Localización | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Capital | Tolosa | ||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 16.922.045 (85,42 hab./km²) | ||||
| Lingua usada | lingua occitana | ||||
| Xeografía | |||||
| Superficie | 198.113 km² | ||||
| Identificador descritivo | |||||
| Fuso horario | |||||
 | |||||
.svg)
.svg&lang=gl)
- Este artigo é sobre a rexión histórica e lingüística, para a rexión administrativa véxase Occitania
Esta designación non está extenta de polémicas e non é aceptada por todas as persoas por razóns políticas, aducindo a relativa falta de antecedentes históricos como suxeito político único. En cambio, o adxectivo occitan (occitano), como definición identitaria, ten gozado de certa normalidade de emprego en todo o seu ámbito lingüístico e tamén no resto do estado francés.
A inmensa maioría do territorio de Occitania está dividido en varias rexións administrativas francesas (o restante, uns poucos vales, nos estados español e francés). Nos tres Estados en que a lingua occitana é falada, ten graos de oficialidade moi variábeis. A fragmentación administrativa, xunto coa fraca protección legal para a lingua, explican en parte que as organizacións nacionalistas occitanas sexan aínda hoxe minoritarios, malia que a cuestión occitana estea a arraigar na mentalidade da xente e na sociedade francesa. Exemplo disto son o éxito das manifestacións en defensa do occitano en Carcassona (entre 8.000 e 12.000 manifestantes o 22 de outubro de 2005) e Besiers (reunindo a máis de 20.000 persoas o 17 de marzo de 2007).
A lingua occitana só está recoñecida como oficial, protexida, ensinada e promovida no Val de Arán. No estado italiano ten o status de lingua protexida e no estado francés tan só goza dunha certa aceptación no sistema educativo, pero carece de recoñecemento legal. Cabe mencionar que, pese á súa precaria posición social, o occitano foi unha das linguas oficiais dos Xogos Olímpicos de Turín. Tamén hai un sistema privado de escolarización en lingua occitana, similar ás ikastolas vascas, denominado Calandretas.
A bandeira de Occitania é a dos condes de Tolosa: cruz amarela sobre fondo vermello. A cruz occitana aparece nas bandeiras oficiais da cidade de Tolosa e das rexións francesas de Mediodía-Pireneos; a carón do escudo catalán na da rexión de Languedoc-Rosellón, así como no escudo do departamento dos Hauts Alps (Altos Alpes). Tense implantado con éxito nos vales occitanos de Piemonte e tamén no Val de Arán, onde agora está integrada na bandeira aranesa (que só ostentaba antes a chave aranesa).
Historia de Occitania
editar- Artigo principal: Historia de Occitania.
Occitania, por mor da súa posición xeográfica, tense atopado decote nun cruzamento estratéxico entre toda clase de correntes (esencialmente gregos e latinos, orientais, nórdicos e evidentemente mediterráneos). Herdeira da cultura latina e de certos elementos celtas, chegou a converterse nun dos centros neurálxicos da cultura románica a partir do século IX. Foi o occitano unha das linguas que primeiro substituíu o latín en moitos actos, documentos, obras literarias e obras científicas. Así, as primeiras gramáticas anteriores á de Nebrija son occitanas (como por exemplo as Leys d'Amors do século XIV).
Os séculos XI, XII e XIII foron a época de maior esplendor da cultura e política occitanas. O modelo de occitano escrito, grazas á súa cultura refinada e brillante, sitúase como unha lingua vehicular en toda Europa: culturalmente, grazas aos trobadores, politicamente, a través da elaboración dos Foros dos territorios aragoneses e navarros, sen esquecer obviamente a influencia que exerceu sobre a literatura en lingua catalá grazas a Ausiàs March.
Foron aqueles séculos a época de ouro da literatura occitana, co nacemento da literatura trobadoresca e a súa extensión pola maior parte de Europa Occidental. Politicamente tamén o foi, debido á independencia de facto e á prosperidade de moitos dos territorios occitanos (véxase Condado de Tolosa, Condado de Foix, Vicecondado de Carcassona, Ducado de Aquitania e Condado da Provenza). Ora ben, esta época dourada sería truncada axiña, pois a unidade dos territorios occitanos era de feito unha unidade cultural e lingüística, pero non política.
A invasión francesa
editarCoa escusa de loita contra a herexía cátara, o rei de Francia Filipe II, aliado co Papa Inocencio III, comezou a cruzada albixense contra os señores occitanos. O exército francés, liderado por Simón de Montfort, atacou e saqueou as principais cidades de Occitania, invadindo así as terras do Conde de Tolosa Ramón VI de Tolosa. O conde reuniu os seus aliados, entre eles Pedro II de Aragón, para loitar contra os franceses. A Batalla de Muret (13 de setembro de 1213) significou a fin da idade de ouro da cultura occitana coa morte do rei aragonés por un lado e, sobre todo, pola derrota das tropas occitano-catalano-aragonesas, o que representou a fin da expansión da Coroa de Aragón. Lengadòc pasaba así a ser unha dependencia da coroa francesa. Entre mediados do século XIII e comezos do século XVII todos os territorios occitanos foron incorporados á coroa francesa.
Provincias tradicionais ou rexións de Occitania
editar
- Vales Occitanos (Valadas Occitanas)
- Provenza (Provença)
- Languedoc (Lengadòc)
- Lemosín (Lemosin), que inclúe o Lemosín histórico, a Marca
- Borbonés (Borbonés/Barbonés)
- Güiena (Guiana)
- Gascuña (Gasconha) que inclúe os territorios Bearn, Val de Arán, Bigorra e Armañac.
- Delfinado (Daufinat/Dalfinat)
- Auverña (Auvèrnhe/Auvèrnha)
División administrativa
editarActualmente, o territorio lingüístico occitano está dividido entre o estado francés (contendo practicamente a totalidade da área occitana), Italia (os Vales Occitanos), o estado español (o Val de Arán) e Mónaco. O territorio baixo administración francesa está dividido en sete rexións administrativas:
Bibliografía
editar- BALDIT, Joan-Pèire (1982) Occitània, Trad. de Jordi Bolòs i Maria Dolors Duran, La Magrana, Col·lecció Alliberament, 14 Barcelona
- Pèire Bec (1977) La llengua occitana Edicions 62, Col·lecció a l’Abast, 133 Barcelona.
- Robèrt Lafont (1968) La revolució regionalista Ed. Aportació Catalana, Barcelona.
- Robèrt Lafont (1969) Per una teoria de la nació Edicions 62, Col·lecció a l’Abast, 72 Barcelona.
- Robèrt Lafont i ANATOLE, Christian (1973) Història de la literatura occitana Dopesa, Barcelona
- Jordi Ventura i Subirats (1963) Les cultures minoritàries europees Selecta, Barcelona.
- GARCIA, Xosé Lois (1978) Naciones colonizadas de Europa Occidental Follas Novas, A Cruña.
- Jesús Mestre i Godes (1994) Els càtars. Problema religiós, pretexte polític Col. A l’Abast, 279 Barcelona.
- Imma Tubella i Casadevall i Eduard Vinyamata Camp (1978) Les nacions de l’Europa capitalista La Magrana, Barcelona
- Xosé M. Núñez Seixas (1998) Movimientos nacionalistas en Europa en el siglo XX Ed. Síntesis, Col. Historia Universal Contemporánea, 26 Madrid.
- Felipe Fernández-Armesto(1996) Los hijos de Zeus Grijalbo Barcelona
- Xavier Lamuela(1987) Català, occità i friülà: llengües subordinades i planificació lingüística Quaderns Crema, Assaig Minor, 3 Barcelona.
- Joan Grosclaude; Pèire Lagarda; ALCOUFFE; AMORÓS; Jordi Ventura i Subirats i Alem Surre-Garcia «Occitània. L’última oportunitat» El Temps 15 febrer de 1999
- Aureli Argemí i Roca i Ricard de Vargas Golarons «Dossier Occitània» Altres Nacions núm 2 1981
- Jaume Figueres i Trull «Ieu conessi un païs. Occitània i l’occità del 1945 als nostres dies» Revista de Catalunya núm 125 gener 1998.
- Jordi Ventura i Subirats «L’edicte de Villiers-Cottêrets» Revista de Catalunya núm. 58, desembre 1991
- Jordi Ventura i Subirats «La revolució francesa i les llengües no oficials de l’Estat francès» Revista de Catalunya núm. 38 febrer 1990
- Felip Gardy; Pèire Lagarda; Henri Giordan “Gli Occitani” a Minoranze núm. 11-12, 3r-4rt trimestre 1978, Milà
- Gaston Balzagues “Les organisations occitanes” a Les Temps Modernes núm. 324-326 agost-setembre 1973 París
- Pèire Lagarda “Occitania e Occitanisme” dins I Jornades del CIEMEN del 22 al 29 d’agost del 1976 “Relacions lingüístiques Occitània-Catalunya”, publicat a Nationalia I
- Pèire Bec “A cuestión occitana: plantexamento histórico-cultural” a Grial núm 74, 1981.
- Gilles Rebull “Nationalité et Regionalisme en Provence de 1859 à 1893: Une interpretation de l’évolution felibréenne au regard de l’expérience catalane” a LOU FELIBRIGE núm. 222 (número especial), primeiro trimestre 1997
- FOURIE, J. “La premsa d’oc pendent la darrièra guerra: l’exemple de Terra d’Oc” Lo Gai Saber
- ROCH, Alain “Occitània: ensenhament e mass-media” dins V Jornades del CIEMEN del 24 al 28 d’agost del 1980 “Ensenyament de la llengua i mitjans de comunicació social, publicat a Nationalia VI
- Felip Gardy “Occitània: un enjòc” dins IV Jornades del CIEMEN del 16 al 23 d’agost del 1979 “Fet nacional: llengua, territori i migracions, publicada a Nationalia V.
|
Este artigo sobre xeografía é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír. |