Cometa

corpo celeste constituido por xeo e rochas

Comet Diagram text stripped.png

Os cometas son corpos de forma irregular, fráxiles e pequenos (en relación con outros corpos espaciais), compostos por unha mestura de grans non volátiles e gases conxelados. Teñen órbitas moi elípticas que os leva moi preto do Sol e os devolve ó espazo profundo, moitas veces alén da órbita de Plutón.

Os tres núcleos que conforman o cometa C/2001 A2

As estruturas dos cometas son diversas e moi dinámicas, pero todos eles desenvolven unha nube de material difuso que os rodea, denominada cabeleira (a 'cola', que vai detrás ó achegarse ó sol e diante ó afastarse, pasando a chamarse ás veces 'barba'), que xeralmente crece en tamaño e brillo á medida que o cometa se aproxima ó Sol. Xeralmente é visible un pequeno núcleo brillante (de menos de 10 quilómetros de diámetro) cara a un extremo da cabeleira. A cabeleira e mailo núcleo xuntos constitúen a cabeza do cometa ou cometa visible.

Á medida que os cometas se aproximan ó Sol desenvolven colas enormes de material luminoso que se estenden por millóns de quilómetros dende a cabeza, afastándose do Sol. Cando están lonxe do Sol, o núcleo está moi frío e o seu material está conxelado. Neste estado os cometas reciben ás veces o nome de "iceberg sucio" ou "bola de neve sucia". Cando un cometa se aproxima ó Sol, a poucas UA (unidades astronómicas) do Sol, a superficie do núcleo comeza a quecer e os volátiles evapóranse. As moléculas evaporadas despréndense e arrastran con elas pequenas partículas sólidas formando a cabeleira do cometa, de gas e po.

Cando o núcleo está conxelado, pode ser visto soamente debido á luz solar reflectida. Así e todo, cando se crea a cabeleira, o po reflicte máis luz solar e o gas da cabeleira absorbe a radiación ultravioleta e comeza a fluorescer. A unhas 5 UA do sol, a fluorescencia xeralmente faise máis intensa cá luz reflectida.

Á medida que o cometa absorbe a luz ultravioleta, os procesos químicos desprenden hidróxeno, que escapa á gravidade do cometa e forma unha envolta de hidróxeno. Esta envolta non pode ser vista dende a Terra xa que a súa luz é absorbida pola nosa atmosfera, pero foi detectada polas naves espaciais.

A presión da radiación solar e os ventos solares aceleran os materiais afastándoos da cabeza do cometa a diferentes velocidades de acordo co tamaño e masa dos materiais. Por isto, as colas de po relativamente masivas son aceleradas máis amodo e acostuman ser combadas. A cola iónica é moito menos masiva, e é acelerada tanto que aparece como unha liña case recta que se estende dende o cometa no lado oposto ó sol.

A súa orixe aceptada en xeral é a chamada Nube de Oort, zona alén Plutón na que se cre que se moven moitos corpúsculos que de cando en vez (polo paso dunha estrela máis achegada, por exemplo) desequilibran a súa traxectoria iniciando unha viaxe ata o Sistema Solar máis interno.

ComposiciónEditar

 
Núcleo do cometa 103P/Hartley con chorros que flúen cara a fóra. Imaxe tomada pola sonda Deep Impact o 4 de novembro de 2010.

Os cometas chegan a ter diámetros dalgunhas decenas de quilómetros e están compostos de auga, xeo seco, amoníaco, metano, ferro, magnesio, sodio e silicatos. Debido ás baixas temperaturas dos lugares onde se atopan, estas substancias atópanse conxeladas. Algunhas investigacións apuntan a que os materiais que compoñen os cometas son materia orgánica e resultan determinantes para a vida, o que daría lugar a que na formación dos planetas chocasen contra a Terra e desen orixe aos seres vivos.

Cando se descobre un cometa vese aparecer como un punto luminoso, cun movemento perceptible sobre o fondo das estrelas chamadas fixas. O primeiro que se ve é o núcleo ou coma; logo, cando o astro se achega máis ao Sol, comeza a desenvolver o que se coñece como a cola do cometa, que lle confire un aspecto fantástico.

Ao achegarse ao Sol, o núcleo quéntase e o xeo sublima, pasando directamente ao estado gasoso. Os gases do cometa proxéctanse cara atrás, o que motiva a formación da cola apuntando en dirección oposta ao Sol e estendéndose millóns de quilómetros.

Os cometas presentan diferentes tipos de colas. As máis comúns son as de po e as de gas. A cola de gas diríxese sempre no sentido perfectamente contrario ao da luz do Sol, mentres que a cola de po retén parte da inercia orbital, aliñándose entre a cola principal e a traxectoria do cometa. O choque dos fotóns que recibe o cometa como unha chuvia, á parte de calor, ofrecen luz, que é visible ao exercer o cometa de pantalla, reflectindo así cada partícula de po a luz solar. No cometa Hale-Bopp descubriuse un terceiro tipo de cola composta por ións de sodio.

 
Cola principal de gas (azul no esquema) e cola secundaria de po (amarelo).

As colas dos cometas chegan a estenderse de forma considerable, acadando millóns de quilómetros. No caso do cometa 1P/Halley, na súa aparición de 1910, a cola chegou a medir preto de 30 millóns de quilómetros, un quinto da distancia da Terra ao Sol. Cada vez que un cometa pasa preto do Sol desgástase, debido a que o material que vai perdendo nunca se repón. Agárdase que, de media, un cometa pase unhas dúas mil veces preto do Sol antes de sublimarse completamente. Ao longo da traxectoria dun cometa, este vai deixando grandes cantidades de pequenos fragmentos de material; cando case todo o xeo volátil foi expulsado e xa non queda suficiente para ter coma, dise que é un cometa extinto.

Cando a Terra atravesa a órbita dun cometa, estes fragmentos penetran na atmosfera en forma de estrelas fugaces ou tamén chamadas chuvia de meteoros. En maio e outubro poden observarse as chuvias de meteoros producidas polo material do cometa Halley: as Eta Acuáridas e as Oriónidas.

Os astrónomos suxiren que os cometas reteñen, en forma de xeo e po, a composición da nebulosa primitiva coa que se formou o Sistema Solar e da que se condensaron logo os planetas e as súas lúas. Por esta razón o estudo dos cometas pode dar indicios das características daquela nube primordial.

Historia do estudo dos cometasEditar

Estudo das órbitasEditar

 
Movemento dun cometa aredor do Sol. (A) Sol, (B) Plutón, (C) Cometa.

Ata o século XVI, período no que Tycho Brahe realizou estudos que revelaron que os cometas debían provir de fóra da atmosfera terrestre, non se estableceu definitivamente se eran fenómenos atmosféricos ou obxectos interplanetarios. Máis tarde, no século XVII, Edmund Halley utilizou a teoría da gravitación, desenvolvida por Isaac Newton, para intentar calcular o número de órbitas dos cometas, descubrindo que un deles volvía ás proximidades do Sol cada 76 ou 77 anos aproximadamente. Este cometa foi denominado cometa Halley e de fontes antigas sábese que foi observado por humanos dende o ano 66 a. C.

O segundo cometa ao que se lle descubriu unha órbita periódica foi o cometa Encke, en 1821. Como o cometa Halley, tivo o nome do seu calculador, o matemático e físico alemán Johann Encke, que descubriu que era un cometa periódico. O cometa de Encke ten o período máis curto dun cometa, só 3,3 anos, e en consecuencia ten o maior número de aparicións rexistradas. Foi tamén o primeiro cometa cunha órbita influída por forzas que non eran do tipo gravitacional. Agora é un cometa moi tenue para ser observado a simple vista, aínda que puido ser un cometa brillante hai algúns milleiros de anos, antes de que a súa superficie de xeo se evaporase. Porén, non se sabe se foi observado antes de 1786, mais análises melloradas da súa órbita temperá suxiren que se corresponde con observacións mencionadas en fontes antigas.

Con posterioridade foron descubertos cometas con órbitas non só elípticas, senón tamén hiperbólicas, distinguindo entre cometas de período curto e período longo entre os de órbita elíptica, e os exocometas ou de órbita hiperbólica, non periódicos.

Estudo das súas características físicasEditar

A composición dos cometas non foi probada ata o período da era espacial. A principios do Século XIX, un matemático alemán, Friedrich Bessel orixinou a teoría de que había obxectos sólidos en estado de evaporación: do estudo do seu brillo, Bessel expuxo que os movementos non-gravitacionais do cometa Encke foran causados por forzas de chorro creadas como material evaporado da superficie do obxecto. Esta idea foi esquecida durante máis de cen anos e logo, independentemente, Fred Lawrence Whipple propuxo a mesma idea en 1950. Para Whipple un cometa é un núcleo rochoso mesturado con xeo e gases, é dicir, empregando a súa terminoloxía, unha bóla de neve sucia. O modelo proposto por ambos comezou axiña a ser aceptado poa comunidade científica e foi confirmado cando unha frota de vehículos espaciais voou a través da nube luminosa de partículas que rodeaban o núcleo conxelado do cometa Halley en 1986 para fotografar o núcleo e observáronse os chorros de material que se evaporaba. Logo, a sonda Deep Space 1 voou preto do cometa Borrelly o 21 de setembro de 2001, confirmando que as características do Halley son tamén comúns a outros cometas.

Véxase taménEditar

Outros artigosEditar

Ligazóns externasEditar