Arcos, Ponteareas

parroquia civil do concello de Ponteareas

San Breixo de Arcos é unha parroquia que se localiza no concello de Ponteareas. Segundo o IGE,[2] en 2022 tiña 848 habitantes (238 homes e 246 mulleres), distribuídos en 11 entidades de poboación, o que supón un lixeiro aumento en relación ao ano 2004 cando tiña 445 habitantes.

Arcos
Igrexa parroquial de San Breixo de Arcos, Ponteareas.jpg
Igrexa parroquial de San Breixo de Arcos.
ConcelloPonteareas[1]
ProvinciaPontevedra
Coordenadas42°10′53″N 8°28′47″O / 42.1812794, -8.47978049Coordenadas: 42°10′53″N 8°28′47″O / 42.1812794, -8.47978049
Poboación484 hab. (2022)
Entidades de poboación11[1]
editar datos en Wikidata ]

XentilicioEditar

O seu xentilicio é arcoso[3].

HistoriaEditar

En 991 foi doada polo rei Vermudo II á Igrexa compostelá. Nela existiu un mosteiro de cabaleiros templarios. En 1377 o bispo tudense Juan de Castro entregoulle á súa igrexa varias terras, algunhas situadas nesta parroquia, para que puidesen ter capeláns.

PatrimonioEditar

A igrexa parroquial de San Breixo de Arcos data de 1762, pero sufriu diversas ampliacións posteriores. No lugar da Serra hai unha pequena ermida dedicada á Virxe das Angustias, construída en 1684 e ampliada séculos despois.

Arcos na cultura popular galegaEditar

En Arcos sitúase a Pena dos Namorados, con abundantes lendas, e a Pedra do Capón ou Pena do Equilibrio. A Pena dos Namorados está formada por tres grandes pedras: unha a modo de base, unha segunda sobre esta, máis pequena, e unha terceira que asenta sobre as dúas anteriores. A tradición conta que se utilizou dentro de ritos fecundatorios, para asegurar a procreación de parellas que non tiñan fillos [4].

Cóntase tamén que os señores do castelo de Sobroso (en Vilasobroso, Mondariz) mandaron botar desde o alto da Pena dos Namorados a un mozo, campesiño, que se namorara dunha filla daqueles. Cando quixeron obrigala a casar con outro mozo, noble, a moza prefiriu morrer antes que faltarlle á promesa de fidelidade que lle fixera.

E tamén corre a lenda que recolle os amores desgraciados entre Aldina, unha filla de Álvaro de Sarmiento, señor do castelo de Sobroso, e un campesiño, Tristán de Abarca. O señor de Sarmiento rexeitaba esas relacións e, enterado de que os mozos acodían a verse na Pena dos Namorados, mata a Tristán. Aldina espera inutilmente a chegada do seu mozo e ó terceiro día achégase un home a cabalo, que resulta ser Tristán que vén despedirse, mentres ó lonxe tocan a morto. Cando Aldina se decata de que Tristán está morto, péchase no castelo e morre ó cabo doutros tres días. Outra versión di que se pecha nun convento de Baiona e unha terceira asegura que foi o pai quen se meteu a frade no mosteiro de Santa María de Oia, arrepentido do que fixera.

A Pena dos Namorados ten tamén propiedades adiviñatorias. Se unha moza quer casar debe coller tres pedriñas e, posta de costas á Pena, lanzalas sobre os seus ombros cara atrás. Se as tres pedras quedan sobre a superficie da Pena [5], é seguro que o home da súa vida chegará ese mesmo ano. Se só quedan dúas pedras, o noivo aparecerá ós dous anos, e se só queda unha, casará, efectivamente, pero non se sabe cando. Pero se non consegue colocar ningunha pedra sobre a Pena, mellor que esqueza a idea de casar [6].

Galería de imaxesEditar

Lugares e parroquiasEditar

Lugares de ArcosEditar

Lugares da parroquia de Arcos no concello de Ponteareas (Pontevedra)

A Camba | O Correlo | A Estibada | A Gándara | A Igrexa | O Monte | Novexil | Ponte Alta | A Serra | Valverde | Veasque

Parroquias de PonteareasEditar

Galicia | Provincia de Pontevedra | Parroquias de Ponteareas

Angoares (San Pedro) | Arcos (San Breixo) | Areas (Santa María) | Arnoso (San Lourenzo) | Bugarín (Santa Cristina) | Celeiros (San Fins) | Cristiñade (San Salvador) | Cumiar (Santo Estevo) | Fontenla (San Mamede) | Fozara (San Bartolomeu) | Guillade (San Miguel) | Guláns (San Xulián) | Moreira (San Martiño) | Nogueira (San Salvador) | Oliveira (Santiago) | Padróns (San Salvador) | Paredes (San Cibrán) | Pías (Santa Mariña) | Ponteareas (San Miguel) | Prado (San Nicolao) | Ribadetea (San Xurxo) | San Lourenzo de Oliveira (San Lourenzo) | San Mateo de Oliveira (San Mateo) | Xinzo (Santa Mariña)

NotasEditar

  1. 1,0 1,1 Decreto 219/1998, do 2 de xullo, polo que se aproba o nomenclátor correspondente ás entidades de poboación da provincia de Pontevedra.
  2. IGE (ed.). "IGE - Nomenclátor estatístico de Galicia" (en galego). Consultado o 26 de febreiro de 2023. 
  3. "Xentilicios_0.pdf" (PDF). p. 29. Consultado o 22 de xullo de 2021. 
  4. Tal como a cama de San Guillerme, en Fisterra ou o berce da Virxe, ó pé da ermida da Virxe da Lanzada.
  5. A superficie superior da pedra máis alta, claro.
  6. Un ritual semellante practícase na capela de Santo Alberte, en Ribeira, onde as mozas lanzan tres anacos de tella e intentan que queden na soleira dunha pequena xanela na ábsida.

Véxase taménEditar

BibliografíaEditar

  • VAQUEIRO, Vítor: Mitoloxía de Galiza. Lendas, tradicións, maxias, santos e milagres, ed. Galaxia, Vigo 2011, s. v. penas dos namorados.

Outros artigosEditar

Ligazóns externasEditar