Adolf Schulten

Adolf Schulten, nado en Elberfeld o 27 de maio de 1870 e finado en Erlangen o 19 de marzo de 1960, foi un arqueólogo, historiador e filólogo alemán. Desenvolveu parte da súa carreira en España, e investigou sobre Tartessos.

Adolf Schulten

Adolf Schulten en 1932.
Biografía
Nacemento	27 de maio de 1870 Elberfeld, Alemaña
Morte	9 de marzo de 1960 (89 anos) Erlangen, Alemaña
Geheimrat (pt)
Datos persoais
País de nacionalidade	Alemá
Educación	Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn Universidade de Gotinga
Actividade
Campo de traballo	Numancia, Tartessos e Guerras cántabras
Lugar de traballo	Erlangen Numancia Gotinga Castra Caecilia (en)
Ocupación	Historiador da arte, arqueólogo, historiador e catedrático de universidade
Empregador	Universidade de Erlangen-Núremberg Universidade de Gotinga
Membro de	Instituto Arqueolóxico Alemán Real Academia das Boas Letras de Barcelona Austrian Archaeological Institute (en) Academia de Ciencias de Gotinga Real Academia de la Historia
Profesores	Ulrich von Wilamowitz-Moellendorff
Premios
(1941)  Gran Cruz de Afonso X o Sabio (1940)  Medalha Goethe de Arte e Ciência (pt)  honorary doctorate of Barcelona University (en)  Gran Cruz da Orde do Mérito da República Federal de Alemaña  Orde do Mérito de Baviera
Descrito pola fonte	Dicionario Enciclopédico Granat

Traxectoria

Fillo de Wilhelm Schulten (conselleiro administrativo de Bayer) e Amanda Klarenbach, estudou nas universidades de Gotinga, Bonn e Berlín, onde foi alumno de Ulrich von Wilamowitz-Möllendorff e de Theodor Mommsen, doutorándose aos vinte e dous anos (1892). Profesor de Historia Antiga en Gotinga desde 1896, en 1907 pasa á Universidade de Erlangen como profesor extraordinario da mesma disciplina, sendo nomeado catedrático da mesma en 1909.

Aos vinte e catro anos, unha bolsa do Instituto Arqueolóxico do Imperio Alemán permitiulle coñecer Italia, Grecia e África do Norte (1894-95). En 1899 viaxa por primeira vez a España, á que regresa en 1902, interesado polas ruínas de Numancia. Entre 1905 e 1914 levou a cabo varias campañas arqueolóxicas nesta cidade celtibera e os campamentos romanos dos seus arredores, apoiado, entre outros, polo kaiser Guillerme II. Froito do seu labor de campo e biblioteca foi a aparición de catro volumes de Numantia. Die Ergebnisse der Ausgrabungen 1905-1912, (Múnic, 1914-1927-1929-1931), unha síntese dos cales, en español, foi a súa Historia de Numancia, Barcelona, 1945 (reedición: Pamplona, Urgoiti, 2004). Sempre lle gustou presentarse como o identificador e descubridor do xacemento, aínda que non era certo.

A primeira guerra mundial interrompeu a actividade arqueolóxica de Schulten en España, pero non supuxo o abandono dos seus estudos e publicacións sobre os seus temas e, terminado o conflito, volveu a España inmediatamente. Uns mecenas barceloneses e a axuda do Instituto de Estudos Cataláns permitíronlle facer en 1919 un exame da costa española mediterránea, preparatorio da edición crítica da Ora Maritima de Rufo Festo Avieno (que sería o primeiro volume dos seus Fontes Hispaniae Antiquae, Barcelona, 1922), estudo que lle levou ao de Tartessos. Atopar os vestixios desta mítica cidade acabou converténdose nunha verdadeira obsesión para Schulten, algo que non logrou a pesar de todos os seus intentos, e ata lle carrexou serios conflitos diplomáticos. Empeñouse en escavacións no actual Parque nacional de Doñana, preto da desembocadura do río Guadalquivir e achou un poboado romano no Cerro do Trigo, que creu era unha poboación situada sobre os restos da mítica cidade. Resultado destas investigacións, entre outras, foron a publicación de Tartessos: contribución a la historia más antigua de Occidente (Madrid, Revista de Occidente, 1924), cunha segunda edición moi mellorada e ampliada en 1945 (Madrid, Espasa-Calpe), reeditada en Sevilla, 2006, ou o artigo titulado Los tirsenos en España", Ampurias 2, 1940, p. 33-54.

Entre outros traballos de escavación por todo o país sacou á luz as ruínas do campamento romano de Castra Cecilia, situado non lonxe da actual cidade de Cáceres. Tamén se dedicou a estudar por primeira vez a fondo as guerras cántabras (29 a.C.-19 a.C.) no seu libro Los cántabros y ástures y su guerra con Roma (Madrid, 1943, reed. 1969 e 2000). Foi así mesmo autor da completa obra Iberische Landeskunde: Geographie des antiken Spanien, rapidamente traducida e publicada polo CSIC co título Xeografía e Etnoloxía da Península Ibérica (vols. I-II, Madrid, 1959-1963). Unha longa síntese en alemán anterior a esta obra, que aparecera como artigo en 1912 na enciclopedia xermana RE Pauly-Wissowa, deu lugar así mesmo en 1920 a unha tradución española en forma de libro, Hispania (Geografía, Etnología, Historia), cun longo apéndice de Pedro Bosch Gimpera ("La Arqueología preromana hispánica", p. 225-321), obra que recentemente foi reeditada (Sevilla, ed. Renacemento, 2004). Moito máis populares e lidas en Portugal e España foron as súas dúas biografías sobre Viriato (Porto, 1927) e Quinto Sertorio (Leipzig, 1926 e Barcelona, 1949).

Proxectou unha obra ambiciosa e de importancia decisiva para os estudos da Antigüidade española, os Fontes Hispaniae Antiquae (FHA), que, en varios volumes, debía recoller todos os textos antigos e altomedievais referentes a Hispania. Entre 1922 e 1959, e sempre baixo os auspicios da Universidade de Barcelona e eminentes prehistoriadores da mesma (P. Bosch Gimpera e Luís Pericot), publicáronse os volumes I-VI e VIII-IX (estes encargados a R. Grosse), de forma que Schulten morreu sen vela terminada. En 1987 apareceu, noutro formato e grazas ao empeño doutro gran prehistoriador, J. Maluquer de Motes, o vol. VII (por V. Bejarano, dedicado aos textos de Pomponio Mela, Plinio o Vello e Tolomeo), co que se concluía, en palabras de Maluquer (ibid., prólogo, páx. xii) o proxecto inicialmente previsto 65 anos atrás.

Do mesmo xeito, Schulten encargara en 1945, pouco antes da súa morte, ao prestixioso filólogo Antonio Tovar, a continuación da súa magna Iberische Landeskunde, do que el só chegara a publicar os volumes dedicados á descrición física e os recursos da Península, pero debía completarse con senllos volumes dedicados aos pobos e as cidades das tres provincias hispanas. Anos despois da súa morte, Tovar, traballando por entón na Universidade de Illinois, cumpriu a súa promesa, publicando en alemán, baixo o título Iberische Landeskunde. Zweiter Teil. Die Völker und die Städte des antiken Hispanien, os dedicados á Bética e a Lusitania, ambos en Baden-Baden, 1974 e 1976. Traballaba aínda no terceiro e máis complexo volume, o da Tarraconense, cando lle sorprendeu á súa vez a morte, en 1984. As súas papeletas foron organizadas e completadas na medida do posible pola súa viúva e varios expertos e discípulos seus, e así o III e último volume puido finalmente ver a luz, en español, en 1989, completando o impresionante conxunto, obra de ambos os estudosos.

A Real Academia da Historia nomeou a Adolf Schulten membro correspondente en 1905 e en 1907 o rei concedeulle encoméndaa "Encomenda de número" da Orde de Afonso XII. En 1940 recibiu do xefe do Estado a Gran Cruz da Orde de Afonso X o Sabio e, da Universidade de Barcelona, o doutoramento honoris causa, ao cumprir os seus setenta anos. Faleceu con case noventa anos.

Adolf Schulten, todas as súas obras, os seus puntos de vista e as súas opinións, tiveron desde comezos do século XX, e durante décadas, un enorme peso na Historia Antiga e na Arqueoloxía españolas, e moitos autores seguen citándolle con reverencia. Non cabe dúbida de que, sen as súas FHA, a historia antiga do século XX en España non arrancaría da forma en que o fixo. Con todo, nos últimos tempos, obsérvase entre algúns historiadores españois o comezo dun movemento crítico cara ao afirmado en moitos das súas dogmas.

Algunhas publicacións

• Die römischen Grundherrschaften. Eine agrarhistorische Untersuchung. Felber, Weimar 1896.
• Die Keltiberer und ihre Kriege mit Rom. Bruckmann, Múnic 1914 (Numantia, 1).
• Eine neue Römerspur in Westfalen. In: Bonner Jahrbücher, Heft 124, 1917
• Tartessos. Ein Beitrag zur ältesten Geschichte des Westens. Friederichsen, Hamburg 1922. 2ª ed. revisada de Cram, de Gruyter & Co, Hamburg 1950 (tamén en castelán)
• Idyllen vom Lago Maggiore. Palm und Enke, Erlangen 1922. 3ª ed. 1953.
• (ed.) Avieni Ora maritima (Periplus Massiliensis saec. VI. a. C.). Bosch, Barcelona 1922.
• Sertorius. Dieterich, Leipzig 1926.
• Die Lager des Scipio. Bruckmann, Múnic 1927 (Numantia, 3).
• Tartessos und Atlantis, 1927
• Die Lager bei Renieblas. Bruckmann, Múnic 1929 (Numantia, 4).
• Geschichte von Numantia. Piloty & Loehle, Múnic 1933.
• Masada, die Burg des Herodes und die römischen Lager. Hinrichs, Leipzig 1933.
• Atlantis, Aarau (Sauerländer) 1939
• Cincuenta y cinco años de investigación en España. Rosa, Reus 1953.
• Iberische Landeskunde. Geographie des antiken Spanien. 2 v. Heitz, Estrasburgo 1955–1957 (con tradución ao castelán) v. 1 na 2ª ed. 1974.
• Los cántabros y astures y su guerra con Roma. Espasa-Calpe, Madrid 1962.
• Cartagena en la antigüedad. Áglaya, Cartagena 2004.
• Adolf Schulten. Epistolario y referencias historiográficas. Egartorre, Madrid 2008.

Obra publicada en castelán

• Véxanse as arriba citadas.
• Tartessos. Contribución a la historia más antigua de Occidente (reed.) Colección Huellas del pasado. Córdoba, ed. Almuzara, 2006. ISBN 84-88586-66-3

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Foto de Schulten da súa primeira época en España Arquivado 05 de marzo de 2016 en Wayback Machine.