Portomarín

concello da comarca de Lugo, na provincia de Lugo

Coordenadas: 42°48′26″N 7°36′57″O / 42.80722, -7.61583

Portomarín é un concello da provincia de Lugo, pertencente á comarca de Lugo e á Ribeira Sacra. Segundo o padrón municipal (INE 2017) conta con 1.508 habitantes. O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é portomarinense.

Portomarín
Bandeira de Portomarín
Escudo de Portomarín
Casa do Concello de Portomarín.JPG
Casa do Concello de Portomarín.
Situacion Portomarín.PNG
Situación
Xentilicio[1]portomarinense
Xeografía
ProvinciaProvincia de Lugo
ComarcaComarca de Lugo
Poboación1.352 hab. (2022)[2][3]
Área115,1 km²[3]
Densidade11,75 hab./km²
Entidades de poboación20 parroquias[4]
Capital do concelloPortomarín
Política (2019[5])
AlcaldePablo Rivas (PPdeG)
Concelleiros
PPdeG: 5
PSdeG-PSOE: 4
Eleccións municipais en Portomarín
Uso do galego[6] (2011)
Galegofalantes75,31%
Na rede
www.concellodeportomarin.es
editar datos en Wikidata ]

XeografíaEditar

DemografíaEditar

Censo total 2017 1.508 habitantes
Menores de 15 anos 81 (5.37 %)
Entre 15 e 64 anos 833 (55.24 %)
Maiores de 65 anos 594 (39.39 %)

HistoriaEditar

PrehistoriaEditar

Hai restos de poboados no concello de Portomarín, como medorras e castros, como o castro de Catromaior, o castro da Vires, o castro de Bedro, Castrolobrixe, castro de Vila ou o castro de Soengas.

Época romanaEditar

A primeira ponte sobre o río Miño nesta zona foi construída polos romanos no século II. A vila xa aparece citada como Portumarini no ano 792. A orixe da vila parece estar ligada ó conde Gutierre e á condesa Ilduara (Aldara de Celanova), pais de San Rosendo, bispo de Mondoñedo e fundador do mosteiro de Celanova no século X. No Códice Calixtino aparece Portomarín denominado coma Pons Minea (ponte do Miño).

Idade MediaEditar

 
Inscrición fundacional, en galego, do hospital da orde de San Xoán (1521).

Na idade media foi camiño de paso dos peregrinos cara Santiago de Compostela, sendo unha das maiores vilas tralo paso do Cebreiro. Posiblemente tivo grande importancia neste período, ó contar con tres ordes de cabalería. Na marxe esquerda estaban os Cabaleiros da Orde de Santiago, nada no mosteiro de Loio, e a Orde do Temple. Na marxe dereita estaba a Orde dos monxes-cabaleiros da Orde de San Xoán de Xerusalén. O carácter guerreiro destes monxes explica o aspecto de fortaleza da igrexa de san Nicolao.

En 1112 a ponte foi destruída por Dona Urraca, raíña de Castela, para frear o paso das tropas do seu marido, Afonso o Batallador. Porén, 8 anos máis tarde a propia raíña ordenou reconstruír a ponte a un tal Pedro o Peregrino.

Posteriormente o arcebispo Pedro Arias entregou o burgo de Portomarín á recentemente creada Orde de Santiago. Baixo o reinado de Afonso IX a vila pasou a depender da orde de San Xoán de Xerusalén.

En 1126 Pedro o Peregrino construíu un hospital, que contiña na súa fachada a inscrición Domus Dei. O Hospital, adicado á atención dos peregrinos, foi confiado á Orde de Santiago e logo á Encomenda de San Xoán, á que tamén correspondía o burgo de Portomarín e o coidado da ponte e do Camiño de Santiago. O Hospital foi derrubado en 1944.

A antiga vila estaba constituída por dous barrios, divididos polo río Miño. Na marxe esquerda o de San Pedro, e o de San Xoán na marxe dereita.

Idade ContemporáneaEditar

O 8 de febreiro de 1946 a vila de Portomarín foi declarada Conxunto Histórico-Artístico. Ó construírse en 1962 o encoro de Belesar, a vila trasladouse ó veciño Monte do Cristo. Alí se reconstruíron algúns dos edificios máis importantes tanto civís como relixiosos.

O patrimonio monumental foi trasladado pedra a pedra ata a súa actual situación. Trasladáronse as igrexas de San Nicolao (as súas pedras foron numeradas e ensambladas de novo na súa actual localización), San Pedro e algúns pazos, como o do Conde da Maza do século XVI e o Pazo dos Pimentales ou de Berbeteros, do século XVII. Nas tempadas en que baixa o nivel do encoro aínda son visibles os restos das antigas edificacións, o peirao e a primitiva ponte.

 
En Portomarín fanse as tortas de Santiago Ancano.

A igrexa de San Xoán, hoxe denominada de San Nicolao, construída nos séculos XII e XIII, é un dos monumentos románicos máis senlleiros do Camiño de Santiago. A igrexa de San Pedro data do século X e forma parte dun conxunto integrado polo Pazo de Berbetoros e o Pazo do Marqués de Paredes.

CulturaEditar

ToponimiaEditar

O nome do concello procede do latín portumarini, "porto ou paso fluvial de pouca profundidade"[Cómpre referencia].

Galería de imaxesEditar

Igrexa de San Nicolao, románica ameada 
Portomarín arredor de 1920 
Portomarín en 2005 
Igrexa de San Nicolao 
Ponte en Portomarín 
Río Miño en Portomarín 
Portomarín no 2010 
Alquitara 
 

ParroquiasEditar

Galicia | Provincia de Lugo | Parroquias de Portomarín

Bagude (San Bartolomeu) | Caborrecelle (San Xulián) | O Castro de Soengas (San Martiño) | Castromaior (Santa María) | Cortapezas (Santa María) | Fiz de Rozas (San Lourenzo) | Gonzar (Santa María) | León (San Martiño) | Narón (Santa María) | Nespereira (San Cibrao) | Portomarín (San Nicolao) | Portomarín (San Pedro) | Recelle (San Pedro) | Sabadelle (San Salvador) | San Mamede de Belaz (San Mamede) | San Mamede do Río (San Mamede) | Soengas (Santiago) | Vedro (San Martiño) | Vilarbasín (San Pedro) | Vilaxuste (San Pedro)

Lugares de PortomarínEditar

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Portomarín vexa: Lugares de Portomarín.

NotasEditar

  1. Véxase no Galizionario.
  2. Instituto Nacional de Estadística, ed. (27 de decembro de 2019). "Cifras oficiales de población resultantes de la revisión del Padrón municipal a 1 de enero". Consultado o 2 de xuño de 2020. (en castelán).
  3. 3,0 3,1 Instituto Galego de Estatística. (2022) "Portomarín".Información municipal. Sociedade e poboación. Xunta de Galicia.
  4. Nomenclátor de Galicia. Busca directa. Xunta de Galicia
  5. Goberno de España, Ministerio do Interior (ed.). "Elecciones 2019". resultados.eleccioneslocaleseuropeas19.es. Arquivado dende o orixinal o 25 de xuño de 2019. Consultado o 27 de maio de 2019. 
  6. Neira, Carlos. "Evolución do uso do galego por concellos". Arquivado dende o orixinal o 5 de decembro de 2019. Consultado o 14 de outubro de 2014. Fonte: IGE. Datos dispoñibles nas Táboas Dinámicas de Google 

Véxase taménEditar

Outros artigosEditar

Ligazóns externasEditar


 
Localidade anterior:
Vilachá, As Cortes, Paradela
a 2 km
  Camiño de Santiago (Camiño Francés)  
Portomarín
(387 msnm)
90 km á Catedral de Santiago de Compostela
                   
 
Seguinte localidade:
Toxibó, Gonzar, Portomarín
→ a 4,5 km

 
 Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
 Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.