O Rosal

O Rosal
	Casa consistorial, nun pazo do século XVIII.
Localización
	41°56′09″N 8°49′30″O / 41.9357, -8.8251
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	provincia de Pontevedra
Capital	O Calvario
Poboación
Poboación	6.509 (2024) (147,6 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Mancomunidade Intermunicipal do Baixo Miño
Superficie	44,1 km²
Bañado por	Océano Atlántico
Altitude	276 m
Comparte fronteira con	A Guarda ; Vila Nova de Cerveira ; Tomiño ; Oia ; Caminha
Organización política
• Alcaldesa	Ánxela Fernández Callís (2019–)
	Eleccións municipais no Rosal
Identificador descritivo
Código postal	36770
Fuso horario	UTC+01:00; UTC+02:00
Código INE	36048
Sitio web	orosal.gal

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: O Rosal.

O Rosal é un concello situado ó suroeste da provincia de Pontevedra. Pertence á comarca do Baixo Miño, situándose á beira da desembocadura do río Miño. Limita polo sur coa Guarda, polo norte con Oia e polo nordeste con Tomiño. O seu xentilicio é rosaleiro.

Poboación

Segundo o IGE, no 2014 tiña unha poboación de 6.455 habitantes.

Censo total ²⁰¹⁴	6.455 habitantes
Menores de 15 anos	859 (13.31 %)
Entre 15 e 64 anos	4.194 (64.97 %)
Maiores de 65 anos	1.402 (21.72 %)

Evolución da poboación do Rosal Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
5.225	5.302	5.679	5.558	5.992	6.570	6.613	6.574	6.531	6.455	6.406	6.349	6.328	6.249	6.234	6.289	6.379
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Trazos económicos

A súa economía é eminentemente agrícola, forestal e gandeira (pastos), con algo de pesca de baixura. Son afamados os seus viños, que pertencen á Denominación de Orixe Rías Baixas e forman parte da "Feira do Viño do Rosal" (declarada de interese turístico no 2016).

Etimoloxía

O nome da vila procede de Roçal, forma derivada do verbo ruptiare, que no latín serodio significaba 'romper', no sentido de axeitar unha terra para o cultivo, e que evolucionou ao moderno 'rozar', limpar de maleza a terra. A escrita moderna Rosal é o resultado dunha grafía non consciente do seseo propio da fala local, no canto do esperable Rozal, sen prexuízo da pronuncia con /s/.^[1]

Malia que en Galicia a rosa cultívase de vello, a vinculación tradicional do nome deste concello coa flor^[2] non é etimolóxica, senón que responde á coincidencia entre o topónimo deturpado e o termo castelán para designar a roseira.

Historia

Atopáronse vestixios paleolíticos, que inclúen pinturas rupestres, e da Idade de Bronce. A cultura castrexa estivo moi presente nesta zona.

Durante a Idade Media pertenceu ó Mosteiro de Santa María de Oia, da orde Cisterciense.

O concello constituíuse en 1847, independizándose do da Guarda. En 1879 o rei Afonso XII outorgoulle o título de vila.

Patrimonio

Os muíños do Folón e do Picón é un conxunto de 36 muíños do século XVIII situados nos ríos Folón e Picón, todos eles restaurados e mesmo algún en funcionamento. Preto do lugar atópanse a ermida de San Martiño e as fervenzas do río Folón e do río da Cal. Pódense visitar percorrendo a ruta homologada de sendeirismo PR-G 94, ruta circular de 3'5 km con principio e fin xunto ó Muíño da Ponte das Penas.

O monumento ao cabaqueiro lembra os telleiros da vila, que crearon a xerga denominada latín dos cabaqueiros.

A casa consistorial ocupa un pazo do século XVIII.

Turismo

Cada ano, na terceira fin de semana do mes de xullo, celébrase a Feira do Viño do Rosal, que ten como atractivo principal o viño branco desta subzona da Denominación de Orixe Rías Baixas.

O Rosal ten dúas rutas de sendeirismo homologadas: o PR-G 94 Rota dos Muíños do Folón e do Picón e o PR-G 112 Sendeiro de Pescadores Río Miño - Tamuxe. A primeira goza das paisaxes do BIC dos muíños do Folón e de Picón; a segunda das panorámicas do estuario do río Miño e do final do río Tamuxe.

O Rosal posúe un Centro de Interpretación dos Oficios, cun apartado moi especial para o oficio dos cabaqueiros.

No muíño das Aceñas o concello do Rosal dispón dunha aula da natureza que serve de centro de interpretación da contorna. Está situado xunto a unha área recreativa natural, na beira do río Tamuxe.

Alcaldes

José Luis Martínez Rodríguez AP (1979-1987) PP (1987-1999) (1979-1999).
Jesús María Fernández Portela PP (1999-2018).
María del Carmen Alonso Alonso PP (2018-2019)
Ánxela Fernández Callís BNG (2019-actualidade)

Colexios

CPI Manuel Suárez Marquier (1977).
CRA María Zambrano: Sede en Pías. 6 edificios (Marzán, Pías, Couso, Fornelos, Novás, Tabagón)

Deporte

SD Atlético Novás (balonmán)
Unión Deportiva Ribera (fútbol)
Club Ciclista O Rosal-Hermanos Ozores SL
Atletismo Suárez Marquier

Música

Banda Municipal do Rosal.
Coral Musical do Rosal.

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes do Rosal.

AVE MARYA PVRYSSYMA ANO DE 1781
Centro de saúde.
Praza de abastos.
Fonte.
S. Bartolomeu das Eiras.
Muíños do Folón.

Parroquias

Galicia \| Provincia de Pontevedra \| Parroquias do Rosal
As Eiras (San Bartolomeu) \| O Rosal (Santa Mariña) \| San Miguel de Tabagón (San Miguel) \| Tabagón (San Xoán)

Lugares do Rosal

Para unha lista completa de todos os lugares do concello do Rosal vexa: Lugares do Rosal.

Notas

↑ Cabeza Quiles, Fernando (2008). Toponimia de Galicia. Guías AZ. Galaxia. p. 57. ISBN 9788498650921.
↑ "O ROSAL XA CONTA CO SEU ESCUDO E BANDEIRA MUNICIPAIS LEGALIZADOS". Noticias O Rosal (en castelán). 2012-09-04. Arquivado dende o orixinal o 26 de marzo de 2020. Consultado o 2020-03-26.

Véxase tamén

Ligazóns externas

Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

[1] Cabeza Quiles, Fernando (2008). Toponimia de Galicia. Guías AZ. Galaxia. p. 57. ISBN 9788498650921.

[2] "O ROSAL XA CONTA CO SEU ESCUDO E BANDEIRA MUNICIPAIS LEGALIZADOS". Noticias O Rosal (en castelán). 2012-09-04. Arquivado dende o orixinal o 26 de marzo de 2020. Consultado o 2020-03-26.

[1]

[2]