Fábulas de La Fontaine

Jean de La Fontaine recolleu fábulas dunha gran variedade de fontes, tanto occidentais como orientais, e adaptounas ao verso libre francés. Publicáronse baixo o título xeral de Fábulas en varios volumes, de 1668 a 1694 e considéranse clásicos da literatura francesa. Humorísticas, matizadas e irónicas, orixinariamente estaban dirixidas a persoas adultas pero despois entraron no sistema educativo e foron unha aprendizaxe obrigatoria para os escolares.

Fábulas de La Fontaine
Autor/a	Jean de La Fontaine
Orixe	Francia
Lingua	lingua francesa
Data de pub.	1668
[ editar datos en Wikidata ]

Historia da composición

Unha imaxe de François Chauveau, ilustrador da edición orixinal das Fábulas

Divididos en 12 libros, hai 239 das Fábulas, que varían en lonxitude, dunhas poucas liñas a uns centos, sendo os escritos máis tardíos, por regra, máis longos que os escritos primeiros.

A primeira colección de Fables Choisies aparecera o 31 de marzo de 1668, dividindo 124 fábulas en seis libros nos seus dous volumes. Estaban dedicados a "Monseñor" Lois, o Gran Delfín, o fillo de seis anos de Lois XIV de Francia e da súa raíña consorte María Tareixa. Por esta época, La Fontaine tiña 47 anos e os lectores coñecíano principalmente como o autor de Contes, historias animadas en verso, que rozaban e ás veces transgredían os límites das normas morais contemporáneas. As Fábulas, pola contra, cumprían completamente con estes estándares.

Oito novas fábulas publicadas en 1671 acabarían por ocupar o seu lugar nos libros 7–9 da segunda colección. Os libros 7 e 8 apareceron en 1678, mentres que o 9-11 apareceu en 1679, as 87 fábulas enteiras están dedicadas á amante do rei, Madame de Montespan. Entre 1682 e 1685 publicáronse unhas cantas fábulas que tratan de persoas na antigüidade, como "A matrona de Éfeso" e "Filemón e Baucis". Entón o libro 12 apareceu como un volume separado en 1694, que contén 29 fábulas dedicadas ao neto do rei de 12 anos, Luís, duque de Borgoña.

Fontes da trama

Un tapiz de Aubusson do século XVIII que ilustra "O león namorado"

Os seis primeiros libros, recollidos en 1668, foron na súa maioría adaptados dos fabulistas clásicos Esopo, Babrio e Fedro. Nestes, La Fontaine adheriuse ao camiño dos seus antecesores con certa proximidade; pero nas coleccións posteriores permitíase moita máis liberdade e nos libros posteriores hai unha gama máis ampla de fontes.

Nos libros posteriores, o chamado Bidpai indio recóllese para as fábulas orientais que chegaran ao francés a través de traducións do persa. A fonte máis probable de La Fontaine foi a versión pseudónimo de Gilbert Gaulmin (1585–1665) baixo o título en francés: Le Livre des lumières ou la Conduite des Roys, composée par le sage Pilpay Indien, traduite en français par David Sahid, d’Ispahan, ville capitale de Perse (1644). Outra tradución do padre Pierre Poussines apareceu en 1666 co título latino Specimen sapientiae Indorum veterum ( Unha mostra da antiga sabedoría india). Cunha xenealoxía que se remonta ao Pañcatantra indio, atribuíronlles entón a Bidpai (Pilpay), a quen La Fontaine dá máis do que lle corresponde no prefacio da súa segunda colección de Fábulas : "Debo recoñecer que lle debo a maior parte a Pilpay, o sabio indio". (en francés: Je dirai par reconnaissance que j’en dois la plus grande partie à Pilpay sage indien.) As súas fontes son de feito moito máis diversas e de ningún xeito principalmente orientais; de 89 fábulas, non se atopan máis de vinte na colección de Bidpai.

Aviano e Horacio tamén son fonte de inspiración dos libros posteriores xunto cos primeiros escritores franceses Rabelais, Clément Marot, Mathurin Régnier e Bonaventure des Périers. Tamén foron fontes as comedias de Boccaccio, Ariosto, Tasso e Maquiavelo. Acontecementos contemporáneos, tamén, foron en conta ocasionalmente, como por exemplo un accidente no funeral de M. de Boufflers (vii, II). Ningunha fábula, polo que parece, é de invención de La Fontaine, e este tivo moitos predecesores no xénero, especialmente na fábula das bestas. A fábula A lebre e a tartaruga, utilizada por Zenón de Elea para falar do movemento, substituíndo a lebre por Aquiles, foi recollida por La Fontaine de xeito moi similar ao conto Der Hase und der Igel (en galego O ourizo e a lebre), ambientado en Buxtehude, Baixa Saxonia, recollido polos irmáns Grimm.

Contido

Facsímile do manuscrito de "O escultor e a estatua de Xúpiter"

O tema de cada unha das Fábulas adoita ser propiedade común de moitas idades e razas. O que lle confire ás Fábulas de La Fontaine a súa rara distinción é a frescura na narración, a destreza do tacto, a flexibilidade sen restricións da estrutura métrica, o humor infalible da moral acentuada, a arte consumada da súa aparente falta de arte. Atópase por todas partes unha profunda comprensión das debilidades da natureza humana, pero nos libros posteriores úsase o enxeño para facer que a fábula cobre, aínda que transmita, as doutrinas sociais e as simpatías máis democráticas do que a época tolerase con expresión desenmascarada. Case desde o principio, as Fábulas entraron na conciencia literaria francesa en maior medida que calquera outro clásico da súa literatura. Durante xeracións moitos destes pequenos apoloxías foron lidos, comprometidos coa memoria, recitados, parafraseados por todos os escolares franceses. Innumerables frases deles son modismos actuais, e asúmese familiaridade con elas.

Madame de Sévigné escribiu "As Fables de La Fontaine son como un cesto de amorodos. Comezas escollendo o máis grande e o mellor, pero pouco a pouco comes primeiro un, despois outro, até que por fin a cesta queda baleira". Silvestre de Sacy comentou que proporcionan delicias a tres idades diferentes: o neno que se alegra coa frescura e vivacidade da historia, o ansioso estudoso de literatura na arte consumada coa que se conta, o experimentado home do mundo nas sutís reflexións sobre o carácter e a vida que transmite. A acollida ao aspecto moral foi en xeral positiva, con excepcións como Rousseau e Lamartine. O libro converteuse nun lector estándar de francés tanto no país como no estranxeiro.

Lamartine, que prefería a regularidade clásica no verso, só podía atopar nas Fábulas «versos coxos, inconexos, desiguais, sen simetría nin ao oído nin á páxina». Pero os poetas da escola romántica Hugo, Musset, Gautier e os seus compañeiros, atoparon no favor popular que estes versos conseguiran un incentivo para emprender unha emancipación da prosodia francesa.

Chegando aos nenos

A lección práctica de "A ra que quería ser tan grande coma un boi" nun cartón de comercio do século XIX

Cando escribiu por primeira vez as súas Fables, La Fontaine tiña en mente un público sofisticado. Con todo, considerábase que as fábulas proporcionaban unha excelente educación moral para os nenos, e a primeira edición estaba dedicada ao Delfín, de seis anos. Seguindo o exemplo de La Fontaine, o seu tradutor Charles Denis dedicou as súas Select Fables (1754) ao herdeiro do trono inglés de dezaseis anos. O século XVIII destacou especialmente polo número de fabulistas en todas as linguas e polo cultivo especial dos mozos como público obxectivo. Na década de 1730 publicáronse oito volumes de Nouvelles Poésies Spirituelles et Morales sur les plus beaux airs, os seis primeiros dos cales incorporaban unha sección de fábulas dirixida ao público infantil. Estes contiñan fábulas de La Fontaine reescritas para se adaptaren aos aires populares do día e organizadas para unha interpretación sinxela. O prefacio desta obra anuncia que o seu obxectivo é concretamente "darlles unha atracción por leccións útiles que se adapten á súa idade [e] unha aversión ás cantigas profanas que adoitan botarlle á boca e que só serven para corromper a súa inocencia.".

Isto foi no contexto de conseguir que os mozos actuasen en faladoiros familiares. Finalmente as fábulas aprendíanse de memoria para eses entretementos e despois foron adoptadas polo sistema educativo, non menos importante tamén como modelos lingüísticos. Reforzaron o traballo edicións ilustradas, tarxetas de comercio emitidas con produtos de chocolate e extractos de carne, postais coa imaxe por un lado e o poema por outro, e louza ilustrada. Tamén houbo series de televisión baseadas nas fábulas. No Canadá houbo a serie Fables of La Fontaine de 1958 e en Francia Les Fables géométriques entre 1989 e 1991.

En Inglaterra o groso da escritura infantil concentrouse nas fábulas de Esopo máis que nas adaptacións de La Fontaine. As liñas límite comezaron a difuminarse en recompilacións que mesturaban as fábulas de Esopo coas doutras fontes. A sección central de "Modern Fables" en Select Fables of Esop and other fabulists (1764) de Robert Dodsley contén moitos de La Fontaine. Estes están en prosa, pero a colección anterior de Charles Denis estaba en verso e varios autores que escribiron poemas especialmente para nenos a principios do século XIX tamén incluíron versións de La Fontaine. Aínda que houbo traducións completas anteriores en verso a principios dese século, a máis popular foi The Fables of La Fontaine de Elizur Wright, publicada por primeira vez en Boston en 1841 con estampas de Grandville. Isto pasou por varias edicións, tanto nos Estados Unidos como en Gran Bretaña. Outras edicións infantís, tanto en prosa como en verso, publicáronse no século XX.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Fables Choisies pour les Enfants das coleccións da Biblioteca do Congreso
• Fables Choisies 1755-1759 vols 1-4 Da colección de Waddesdon Manor, arquivado
• Fontaine Fables en archive.org.