Niccolò Machiavelli
Niccolò Machiavelli, tamén citado como Nicolás Maquiavelo[1][2][3] e Nicolao Maquiavelo[4], nado en Florencia o 3 de maio de 1469 e finado ibídem o 21 de xuño de 1527, foi un historiador, filósofo e político italiano da era do Renacemento. É o fundador do pensamento político moderno. Traballou como funcionario público da república florentina a partir de 1498, mais coa fin da república en 1512 Machiavelli perdeu os cargos e marchou ao exilio.
Traxectoria editar
Coñécese moi pouco dous seus primeiros 28 anos de vida; á parte dalgunhas mencións pouco definidas non diario do seu pai, a primeira proba directa é unha carta escrita en 1497. Non obstante, a partir dous seus escritos faise evidente que recibiu unha boa educación, quizais na Universidade de Florencia. En 1498, converteuse nun político e diplomático da República de Florencia, dedicouse a diversas actividades literarias, ademais de intentar regresar á escena política. Finalmente logrou recuperar a confianza da familia de Médici, e o cardeal Giulio de Médici encargoulle que escribira a historia de Florencia. Acabou o libro en 1525, despois de que o cardeal se convertera no papa Clemente VII. Niccolò Machiavelli morreu en 1527, sen conseguir ambición de volver á vida pública.
Carreira e influencia editar
A invasión de Carlos VIII de Francia en 1494 deu inicio a un período turbulento na historia de Italia, que entón se dividía en cinco poderes diferentes: Florencia, Milán, Venecia e Nápoles. Varias potencias estranxeiras, sobre todo Francia, España e o Sacro Imperio Romano, disputábanse o país. Florencia era militarmente inferior a estes exércitos, o que levou a Machiavelli a pasar catorce anos viaxando en misión diplomática a varias cidades nun intento por manter a flote á atribulada república.
No transcurso das súas actividades diplomáticas, Machiavelli coñeceu a César Borgia, fillo ilexítimo do papa Alexandre VI. O papa era unha figura importante no norte de Italia e supoñía unha ameaza importante para Florencia. Aínda que César era inimigo de Florencia e Machiavelli defensor dunha postura republicana, este último quedou impresionado por fortaleza, intelixencia e capacidade do primeiro. Neste personaxe vemos unha das fontes para a coñecida obra de Machiavelli, O Príncipe. Alexandre VI faleceu en 1503, e o seu sucesor, o papa Xulio II, foi outro home forte e exitoso que impresionou a Machiavelli, tanto pola súa capacidade militar coma pola súa astucia. Non obstante, a tensión entre Francia e o papado levou a Florencia a aliarse cos franceses en contra do papa e os seus aliados españois. Os franceses perderon, e Florencia con eles. En 1512, España disolveu o goberno da cidade-estado e os Medici regresaron e instalaron o que foi unha tiranía de facto baixo o cardeal Médici. Machiavelli foi revelado do seu cargo político e exiliouse á súa granxa de Florencia. A súa carreira política podería ter rexurdido cos Médici, pero implicóuselle falsamente nun complot contra a familia, polo que foi torturado, multado e encarcerado. Foi liberado ao cabo dun mes, pero as posibilidades de que volvesen empregalo eran moi escasas e os seus intentos por encontrar un novo cargo político foron infrutuosos. Decidiu entón agasallar a Giuliano de Medici, cabeza da familia Médici en Florencia, cun libro. Cando o rematou, Giuliano xa morrera, polo que Machiavelli cambiou a dedicatoria ao seu sucesor, Lorenzo. A temática do libro era moi habitual na época: consellos a un príncipe.
Vida persoal editar
Casou en 1502 con Marietta Corsini, con quen tivo catro fillos e dúas fillas.
O príncipe editar
- Artigo principal: O príncipe.
O príncipe é un libro enxeñoso e cínico, e demostra unha profunda comprensión de Italia en xeral e de Florencia en particular. Nel, Machiavelli argúe que os obxectivos dun gobernante xustifican os medios que empregan para alcanzalos. O príncipe era moi distinto a outros libros da súa clase porque se afastaba decididamente da moralidade cristiá. Machiavelli ofrece consellos desapiadadamente prácticos a un príncipe, así que, tal e como aprendera durante a súa experiencia con papas e cardeais de éxito excepcional, os valores cristiáns debían deixarse a un lado se se interpoñían no camiño. A postura de Machiavelli céntrase na vida de virtude, pero non se trata do concepto moderno de virtual moral. Achégase máis ao concepto medieval das virtudes concibidas como as capacidades ou funcións das cousas, como o poder sandador de minerais e plantas. Machiavelli escribe sobre as virtudes dos príncipes, que eran os poderes e funcións que tiñan que ver co goberno. A raíz latina de virtude tamén se asocia á masculinidade (como en viril), e iso entronca co que Machiavelli afirma en relación ao príncipe e ao Estado, no que en certos casos virtude se utiliza como sinónimo de éxito e define un Estado que debe ser admirado e imitado.
Parte da argumentación de Machiavelli céntrase en que un gobernante non pode verse limitado pola moralidade, senón que debe facer todo o necesario para garantir a súa propia gloria e o éxito do Estado que goberna, unha postura que logo se coñecería como realismo. Non obstante, segundo Machiavelli, o fin non xustifica os medios en todos os casos. Hai algúns medios que o príncipe sabio debe evitar, pois aínda que lle poidan axudar a obter os seus fins, tamén poden conducilo a futuros perigos. Os medios que han de evitarse son aqueles que poden facer que o pobo odie o seu príncipe. Poden amalo ou temelo, ou, preferiblemente, ambas as dúas cousas afirma Machiavelli, aínda que é máis importante que o príncipe sexa temido que amado. Pero o pobo non debe odialo, porque é moi probable que ese odio conduza a unha rebelión. Ademais, un príncipe que maltrata innecesariamente o seu pobo é merecedor de desprezo: ha de ter reputación de ser compasivo, non cruel. Isto pode implicar que, en ocasións, se castigue duramente uns poucos para lograr unha orde social xeral que beneficie a máis persoas a longo prazo.
Nos casos que Machiavelli afirma que o fin xustifica os medios, esta norma só é aplicable aos príncipes. A conduta adecuada para os cidadáns do Estado nunca é a mesma que para o príncipe. Non obstante, mesmo no caso de cidadáns normais, Machiavelli desdeña a moralidade cristiá convencional, á que considera débil e inadecuada para unha cidade forte.
Príncipe ou república editar
Existen motivos para sospeitar que O príncipe non recolle a opinión persoal de Machiavelli. Quizais a disparidade máis importante é a que se encontra entre as ideas que contén este texto e as que manifesta na súa outra obra fundamental, Discursos sobre a primeira década de Tito Livio. Nos Discursos, Machiavelli afirma que a república é o réxime ideal e que debería instituírse sempre que exista, ou poida establecerse, un grao razoable de igualdade. O principado só é adecuado cando non existe igualdade nin pode ser instaurada nun Estado. Non obstante, pode tamén argumentarse que O príncipe presenta as verdadeiras ideas de Machiavelli respecto a como se debe gobernar nese caso; se o principiado é, en ocasións, un mal necesario, debe gobernarse do mellor xeito posible. Ademais, Machiavelli cría que Florencia estaba inmersa en tal axitación política que necesitaba dun gobernante forte para levala a bo porto.
Agradar aos lectores editar
Outro motivo polo que se debe tratar o contido O príncipe con cautela é que Machiavelli o escribiu para congraciarse cos Médici. Non obstante, tamén dedicou os Discursos a varios membros do goberno republicano de Florencia. Podería argumentarse, pois, que Machiavelli escribía o que as persoas ás cales dedicaba a súa obra querían ler. Porén,O príncipe contén gran parte do que se cre eran as verdadeiras crenzas de Machiavelli, como a necesidade dunha milicia cidadá para non depender de mercenarios. O problema reside en saber discernir que partes reflicten as súas crenzas e cales non. Resulta tentador separalas en función do ben que encaixan coa ideoloxía do lector obxectivo, pero é pouco probable que o resultado fose acertado. Tamén se suxeriu que Machiavelli pretendía escribir unha sátira e que o seu verdadeiro público obxectivo eran os republicanos, non a elite no poder. Esta idea baséase en que Machiavelli non o escribiu en latín, a lingua da elite, senón en italiano, a lingua do pobo. Certamente, en ocasións O príncipe lese como unha sátira, coma se se esperase que o lector chegase á conclusión de que se é así como debe comportarse un príncipe, hai que evitar custe o que custe ser gobernado por un. Se Machiavelli satirizaba tamén a idea de que o fin xustifica os medios, o obxectivo deste breve e enganosamente sinxela obra é moito máis enigmático do que cabería pensar nun principio.
Obras principais editar
- O príncipe (1513)
- Discursos sobre a primeira década de Tito Livio (1517)
- Historias florentinas
- Os sete libros da arte da guerra
Notas editar
- ↑ "Maquiavelo, Nicolás". Diciopedia do século 21 2. Edicións do Cumio, Galaxia e do Castro. 2006. p. 1303.
- ↑ Nicolás Maquiavelo, Manuel A. Fortes Torres (Baía, 2006), ISBN 978-84-96526-35-8.
- ↑ O príncipe, Nicolás Maquiavelo, (USC-BBVA, 2002; trad. Isabel González).
- ↑ Historia da Filosofía, Proxecto de etapa: bacharelato, Rodeira-Edebé.
Véxase tamén editar
| A Galicitas posúe citas sobre: Niccolò Machiavelli |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Niccolò Machiavelli  |
Bibliografía editar
- Fortes Torres, Manuel A. (2006). Baía, ed. Nicolás Maquiavelo. A Coruña. ISBN 978-84-96526-35-8.
- Akal, ed. (2011). El libro de la filosofía. Madrid. ISBN 978-84-460-3426-1.
Ligazóns externas editar
- Biografía, Extractos de "O Príncipe", contexto histórico[Ligazón morta] (en portugués)
- Obras de Niccolò Machiavelli no Proxecto Gutenberg