Procida

Procida (Proceta en napolitano) é un comune italiano de 10.530 habitantes pertencente á cidade metropolitana de Nápoles en Campania. O distrito cobre a totalidade das illas de Procida e Vivara.

Procida

Localización
40°45′40″N 14°01′09″L
País	Italia
Rexión	Campania
Cidades metropolitanas	Cidade metropolitana de Nápoles
Capital	Procida
Poboación
Poboación	10.092 (2023) (2.369,01 hab./km²)
Xeografía
Superficie	4,26 km²
Altitude	22
Comparte fronteira con	sen valor
Santo padrón	Arcanxo Miguel
Identificador descritivo
Código postal	80079
Fuso horario	UTC+01:00, horario estándar UTC+02:00, horario de verán
Prefixo telefónico	081
Identificador ISTAT	063061
Código catastral italiano	H072
Sitio web	comune.procida.na.it

A súa economía baséase principalmente no cultivo de cítricos (maioritariamente limóns, e o licor coñecido como limoncello) a pesca e o turismo. Os principais núcleos urbanos céntranse na costa leste en Corricella, e o porto maior no norte (Mariña Grande) onde chegan os barcos procedentes da costa de Nápoles.

A illa foi ocupada por Gran Bretaña en dúas das tres ocasións entre 1799 e 1813.

Nesta illa filmouse Il Postino, entre outras películas.

Xeografía física

A illa de Procida ten unha superficie de 3,7 km². O perímetro é extremadamente irregular, que mide ao redor de 16 km. O termo municipal abarca a illa de Procida e o illote veciño de Vivara (0´4 km²), dúas illas do golfo de Nápoles que pertence ao grupo das illas Flégreas.

O punto máis alto é o outeiro de Terra Murata (91 m), coroado por un pobo medieval fortificado.

A illa está situada a unha distancia mínima da parte continental de ao redor de 3´4 km (Canle de Procida) e está conectado por unha pequena ponte á veciña illa de Vivara.

As súas costas, que alternan zonas baixas areosas e cantís, dan lugar a diferentes baías e cabos que ofrecen refuxio a pequenos barcos e permitiron a creación de tres portos deportivos na vertente norte, leste e sur. Gran parte da súa liña de costa está protexida pola area marina protetta Regno di Nettuno.

Tradicionalmente, a cidade divídese en nove distritos, chamados grancie: Terra Murata (o casco antigo), Corricella (un pintoresco pobo pesqueiro), Sent'cò co porto comercial de Marina Grande, San Leonardo, Santissima Annunziata (tamén chamado Madonna della Libera), Sant'Antuono, Sant'Antonio e Chiaiolella (un porto deportivo na parte sur da illa).

A formación de illas

Desde o punto de vista xeolóxico, a illa é totalmente de orixe volcánica, creada polas erupcións de cando menos catro volcáns diferentes (datadas entre 55.000 e 17.000 anos), hoxe completamente extinguidos e en gran parte mergullados.

Pola súa morfoloxía e formación xeolóxica, a illa de Procida é moi similar á zona dos Campos Flégreos, da que forma parte xeoloxicamente falando.

En efecto, a illa está formada principalmente de toba amarela e, en menor parte, toba gris, con trazas de materiais volcánicos de tipo basáltico.

Na antigüidade (e seguramente en época romana) a illa estaba unida por un estreito cantil ao veciño illote de Vivara. Máis controvertida é a hipótese segundo a cal en época prehistórica estaría unida a Monte di Procida, a zona próxima na parte continental, ou ata coa illa de Ischia.

Historia

O porto de Marina Grande

Etimoloxía do nome

O nome actual da illa derívase da época romana Prochyta.

Segundo unha primeira hipótese deste nome derívase de Prima Cyme, ou "prossima a Cuma", xa que parecía que os colonos gregos chegados á illa procedían de Cumas.

Outra hipótese deriva o seu nome do grego pròkeitai (πρόκειται), é dicir, "estendida", á vista de como se ve a illa, vista desde o mar.

De acordo con outra hipótese, con todo, o nome deriva da palabra grega prochyo, a illa era de feito derramada, saída do fondo da mar ou das profundidades da Terra.

Dionisio de Halicarnaso Para rematar, na súa 'Archeologia Romana quería derivar o nome dunha enfermeira de Eneas, a que enterrou aquí cando desembarcou.

De acordo cos mitos gregos aquí tamén foi a loita entre os xigantes e os deuses, e como Tifón e Alcioneo terminaron, respectivamente, baixo o Vesuvio e Isquia, así como Mimas quedou baixo a illa de Procida.

Antigüidade

Terra Murata e Corricella da Punta Pizzaco

Atardecer en Corricella - 11 xulio 2004

Recentes achados arqueolóxicos na veciña illa de Vivara (unha vez conectada a Procida) suxiren que a illa estaba habitada ao redor dos séculos XVI - XV antes de Cristo, probablemente por colonos Micénicos.

Con seguridade, no oitavo século antes de Cristo Procida foi habitada por colonos Calcidesi de Eubea, estes foron substituídos máis tarde polos gregos de Cumas, cuxa presenza está confirmada tanto polos achados arqueolóxicos como pola toponimia de varios lugares da illa.

Durante a dominación romana, Procida foi sede de vilas e asentamentos dispersos en todo o territorio. Parece, con todo, que nesta época non existía unha verdadeira cidade, a illa era probablemente lugar de vacacións dos patricios romanos e cultivo da vide. Xuvenal, na terceira parte da súa Sátira, fala dela como dun lugar adecuado para unha estancia solitaria e pacífica.

Idade Media

Trala caída do Imperio Romano de Occidente, a illa sufriu diversas devastacións causadas por vándalos e godos; en cambio, non caeu en mans dos longobardos, ao permanecer baixo a xurisdición do duque bizantino (máis adiante, autónomo) de Nápoles, dentro do Condado de Miseno.

Nesta época, a composición demográfica da illa empezou a cambiar radicalmente, ao converterse en refuxio de poboacións que fuxían das devastacións provocadas primeiro pola invasión longobarda e, máis adiante, polas incursiones dos piratas sarracenos. Parece ser que a illa acolleu en particular aos poboadores do porto de Miseno, destruído polos sarracenos no 850. No entanto, un documento datado entre o 592 e 602 referente a un tributo en viño permite intuír que xa naquela época existise na illa algún asentamento estable.

Tamén cambiou radicalmente o propio aspecto da illa, que pasou dos típicos asentamentos dispersos de época romana a contar cun núcleo fortificado típico da idade medieval. A poboación refuxiouse no promontorio de "Terra", protexido por cantís a pico sobre o mar e fortificado en diversas ocasións, e que dese xeito cambiou o seu nome orixinal de "Terra Casata" ao actual "Terra Murata".

Coa conquista normanda do sur de Italia, Procida coñeceu tamén o dominio feudal, a illa, xunto cunha parte de terra firme (a zona chamada "Monte di Miseno" e máis adiante "Monte de Procida), pasou a pertencer durante dous séculos á familia Da Procida, de orixe salernitano, do que tomou o nome a illa. O membro máis destacado desta familia foi seguramente Giovanni Dá Procida, terceiro con este nome, que foi conselleiro de Frederico II Hohenstaufen e promotor da revolta das Vésperas sicilianas.

Durante os conflitos das Vésperas sicilianas, a illa estivo controlada durante 14 anos pola frota do rei aragonés de Sicilia, desde 1286 ata 1299, aínda que sufriu diversos asedios por parte dos angevinos de Nápoles, quen finalmente conseguiron facerse coa illa cando, trala morte de Giovanni dá Procida, o seu segundo fillo, Tommaso dá Procida, pasouse ao campo angevino.

En 1339, con todo, o último descendente de Da Procida vendeu o feudo (coa illa de Isquia) á familia dos Coscia ou Cossa, de orixe francesa, fiel á dinastía dos Anjou que na época reinaba en Nápoles. O membro máis destacado de devandita familia foi Baldassarre Cossa, elixido antipapa en 1410 co nome (ignorado na historiografía vaticana) de Juan XXIII.

Nesta época, a economía da illa estaba ligada maiormente á agricultura, cun suave incremento das actividades relacionadas coa pesca.

Época moderna

San Michele arcangelo scaccia i pirati saraceni dall'isola Olio su tela, XVII secolo

Durante a dominación de Carlos V en Nápoles, a illa foi confiscada ao último Cossa e concedeu o feudo á familia de d'Avalos d'Aquino d'Aragona (1529), fiel á casa de Habsburgo. O primeiro señor feudal foi, precisamente, Alfonso d'Avalos, marqués do Vasto e xeneral de Carlos V, primo de Fernando de Ávalos.

Mentres tanto seguiron ata nesta época as incursións de piratas sarracenos, acentuadas aínda máis pola loita entre os otománs e o Imperio español. Moi documentada e sanguenta, en particular, foi a incursión de 1534, dirixida polo pirata Khayr al-Din, chamado Barbarroxa, que terminou coa devastación e un gran número de procidanos capturados como escravos, e que volveu a repetir a fazaña en 1544.

O seu sucesor, Dragut, fixo que a illa fora devastada de novo en 1548, 1552, 1558 e 1562. Unha posterior incursión berberisca está documentada en 1585.

Testemuños deste período son a torres de vixilancia marítimas, que máis tarde se converteron no símbolo da illa, un segundo muro ao redor do pobo de Murata e o comezo a construción do Castello D'Avalos (1563), polos arquitectos Giovan Battista Cavagna e Benvenuto Tortelli. Unha mellora das condicións de vida na illa, con todo, só producíronse despois de que a Batalla de Lepanto reducira gran parte das actividades da armada otomá no Mediterráneo occidental, o que permitiu, por fin, na illa o nacemento dunha economía vinculada a Armada.

No século XVII, a illa foi ocupada pola frota francesa comandada por Tommaso Francesco de Savoia, co fondo dos sucesos relacionados coa revolta de Masaniello e o nacemento da República.

Coa chegada dos Borbóns ao Reino de Nápoles, en 1734, produciuse unha mellora adicional das condicións socioeconómicas da illa, tamén debido á extinción de feudalismo en 1744 grazas a Carlos III, que insere Procida entre o dereito de propiedade da coroa, polo que pasa a ser unha das súas reservas de caza.

Estatua da Madonna do porto de Procida

Neste período a mariña de Procida está avanzando cara ao seu apoxeo, combinando isto tamén cun flrecente negocio naval: ata o século seguinte, construíronse na illa barcos e bergantines para o transporte marítimo, cara á metade do século XIX ao redor dun terzo de todos os "buques" de gran cabotaxe no sur de Italia foran constuidos en Procida.

A poboación ascende a un máximo de preto de 16.000 habitantes a finais do século XVIII, ou ao redor dunha 50% máis da poboación actual.

En Procida participou en 1799 nos disturbios que provocaron á proclamación de República Napolitana, co regreso dos Borbóns, uns meses máis tarde, os persoeiros máis influentes na illa (os doce de Procida), foron axusticiados e colgados na mesma praza onde fora izado a árbore da liberdade.

Nos anos seguintes (e en particular na "década francesa"), a illa e escenario varias veces de episodios de guerra no seu territorio con intensos combates e devastación, debido á súa posición estratéxica básica na guerra no mar, disputada polos franceses e ingleses, as crónicas din que so en 1809 ao redor de 4.000 persoas abandonaron a illa a raíz da perda dos barcos británicos ao final da sexta coalición anti-francesa.

Por estas razóns, en 1860 a caída dos Borbóns, e a unificación italiana son ben recibidos pola poboación.

Século XX

As illas de Procida e Vivara desde a fiestra dun avión

O século XX ve a crise irreversible da construción naval en Procida, baixo a competencia das grandes aglomeracións industriais: o último gran bergantín procidano botouse en 1891.

En 1907 tamén Procida perde o seu territorio continental, que se converteu nun municipio independente chamado Monte di Procida.

En 1957 a illa e conectada polo primeiro acueduto baixo a auga de Europa, mentres que nas últimas décadas, a poboación descendía, lentamente comeza a subir.

A economía segue estando en gran medida ligada ao mar xunto ao crecemento, nos últimos anos, da industria turística.

Galería

• 
  Terra Murata
• 
  Procida (Mariña di Corricella)
• 
  Vista desde o mar
• 
  O porti e as casas de cores
• 
  Corricella, le "bourg peint" de Procida
• 

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Procida en Curlie (en inglés)
• Ischia Photos with maps (en inglés)
• Archaeology of IschiaArquivado 27 de xuño de 2017 en Wayback Machine. (en italiano)