Miliaresion

Para a moeda romana con denominación latina, ver miliarense.

O miliaresion (en grego: μιλιαρήσιον; en latín: miliarensis), foi a denominación dada a diversas moedas bizantinas de prata. Nun sentido máis específico, o termo refírese á emitida entre os séculos VIII e XI, co valor da doceava parte do sólido de ouro.

Exemplar do primeiro miliaresion, emitido por León III (717-741) para celebrar a coroación como coemperador do seu fillo, Constantino V (741-775), coa cruz como única representación. Diámetro: 21 mm. Peso: 2,05 gr.

Historia

Miliaresion foi orixinariamente a denominación que nas áreas de influencia cultural grega se lle deu á moeda romana de prata coñecida como miliarense, emitida no século IV co valor de 1.000 nummi e o peso de 72 pezas en libra. Desde entón, os bizantinos non volveron utilizar moedas de prata ata o século VII, e nese momento o termo miliaresion pasou a apliocárselles ás moedas do tipo do hexagrama. Non foi ata arredor de 720 cando apareceu un novo tipo de moeda de prata, máis grande e máis delgada que o hexagrama, que foi introducido no sistema monetario bizantino por León III (717-741), co valor da doceava parte do sólido de ouro. Esta é a moeda á que actualmente, no ámbito numismático, se lle atribúe en exclusividade a denominación de miliaresion.

O peso teórico co que se instituíu esta moeda era o de 144 pezas por libra (arredor de 2,27 gramos), e no período da dinastía Macedonia no Imperio Bizantino (séculos IX e X) aumentou ata os 3,03 gramos (108 moedas por libra). No primeiro século de cuñaxe desta moeda o seu uso debeuse limitar ao conmemorativo e cerimonial, con motivo do nomeamento o coemperador, e non foi ata o reinado de Teófilo (829-842) cando as súas emisións adquiriron a condición de regulares.

Miliaresion dos coemperadores Constantino VII, Romano I e Constantino (913-959), cuñado en Constantinopla. Anverso: IhSЧS XRI-SτЧS nICA, cruz con tres chanzos e medallón ovalado no centro co busto de Romano. Reverso: + ROmAnO’/COnSτAnτ’/SτЄFAnOS/CЄ COnSτA’/Єn XШ Ь’ R’ en seis liñas,

Miliaresion de Romano III (1028-1034). Anverso: ΟCΗΛΠΙΚΕ ΠΑΝ-ΤΑ ΚΑΤΟΡΘΟΙ; o emperador en pé e de fronte sostendo cruz patriarcal longa cunha man e globo crucífero coa outra. Reverso: +ΠΑΡΘΕΝΕ CΟΙΠΟΛVΑΙΝΕ; a Virxe María tendo no colo o neno Xesús, ambos aureolados.

O modelo no que se inspirou esta nova moeda foi o dírham do mundo árabe, desa mesma época e tamén de prata, co que compartía inicialmente a peculiaridade de carecer de representacións humanas, xa que se limitaba a exhibir a cruz no seu anverso, e lendas co nome e os títulos do emperador no reverso. Xa no século X, o emperador Alexandre III (912-913) introduciu o busto de Cristo no anverso, ao que Romano I (920-944) lle engadiu un busto imperial no centro da cruz. Esta uniformidade concluíu no século XI, cando empezaron a proliferar nestas moedas as imaxes dos emperadores, de Cristo e da Virxe María.

No século XI, a penosa situación financeira e militar provocou unha diminución da calidade do miliaresion (particularmente nas décadas de 1070 e de 1080) e emitíronse tamén francións de dous terzos e dun terzo. Despois de 1092, a súa produción foi moi descontinua, aínda que se mantivo como unidade de conta co valor da doceava parte do nomisma, e baixo os Comneno substituíuse por unha moeda de billón con pouca proporción de prata, o aspron, inicialmente co valor dun terzo de miliaresion, aínda que axiña sufriu grandes desvalorizacións. Dalgunha maneira, pódese dicir que o miliaresion foi revivido en forma de basilikon, unha moeda do mesmo valor e similares características métricas que se emitiu a partir de 1300.

O nome deu orixe nas linguas europeas occidentais á denominación de millarés, utilizada inicialmente para aplicar a diversos tipos de moedas de prata do mundo árabe e, posteriormente, ás súas imitacións en Occitania, Cataluña e Italia, entre os séculos XIII e XIV.

Véxase tamén

Outros artigos

• Moeda bizantina
• Cecas bizantinas
• Moeda da Antiga Roma
• Moeda da Antiga Grecia

Bibliografía

• Grierson, Philip. Byzantine coinage. Dumbarton Oaks. 1999. ISBN 978-0-88402-274-9
• Hendy, M. Studies in the Byzantine Monetary Economy c.300-1450. Cambridge University Press, 1985. ISBN 0-521-24715-2
• Hendy, M. The economy, fiscal administration and coinage of Byzantium. Londres, 1989. ISBN 0860782530
• Kazhdan, Alexander Petrovich, ed. The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford University Press, 1991. ISBN 978-0-19-504652-6
• Lauritzen, F. (2009). "The Miliaresion Poet: The Dactylic Inscription on a Silver Coin of Romanos III Argyros". En Byzantion. 79: 231–240. ISSN 0378-2506
• Sabatier, Justin. Description générale des monnaies byzantines frappées sous les Empereurs d'Orient. 2 vol. París, 1862

Ligazóns externas

• "Miliaresion". Catálogo con imaxes e descricións en Coin Archives
• "The Miliaresion". CoinWeek Ancient Coin Series – The Paradox of Byzantine Silver
• Moedas bizantinas catalogadas por orde cronolóxica de emperadores
• Moedas bizantinas catalogadas segundo a o bran de Sear: Byzantine Coins & Their Values
• Digital Library Numis Arquivado 05 de xullo de 2018 en Wayback Machine. (bibliografía en liña de numismática bizantina)