O basilikon (en grego: βασιλικόν [νόμισμα], basilikón), coñecido tamén como doukaton (δουκάτον), foi unha moeda bizantina de prata de ampla circulación, propia da primeira metade do século XIV. A súa introdución supuxo a volta á cuñaxe a grande escala da moeda arxéntea durante o Imperio Bizantino e, asemade, o abandono total das moedas de ouro a mediados dese século.[2][3][4][5]

Exemplar de basilikon da primeira época, con Cristo sedente e as imaxes de Andrónico II e Miguel IX sostendo un lábaro entre eles, coa lenda: ΘΕΕ ΒΟΗΘΕΙ AYTOKPATOPEC PWMAIWN ("Deus axuda os emperadores dos romanos").[1]

Historia

editar
 
Ducado de prata de Venecia de Francesco Dandolo (ca. 1328).  A semellanza da iconografía co basilikon é evidente.

O basilikon foi introducido no sistema monetario cara a 1304 ou 1307 polo emperador Andrónico II Paleólogo (1282-1328), como unha imitación directa do ducado veneciano de prata (ou grosso) principalmente para o pagamento aos mercenarios da Compañía Catalá nas campañas contra os turcos.[6][7] Esta nova moeda seguiu estritamente a iconografía do modelo veneciano, con Cristo sedente nos seus anversos e as dúas figuras en pé de Andrónico II e do seu fillo e coemperador Miguel IX (1294-1320), en substitución de San Marcos e o Dux de Venecia, nos reversos. A semellanza foi aínda reforzada polo uso habitual da palabra "ducado" para designar ambas as moedas, malia ser basilikon ("a moeda do emperador") a denominación oficial da bizantina.[8]

Morrisson apunta a posibilidade de que tal denominación faga mención á vocación de uso non cotián desta moeda, en oposición ao politikon (πολιτικον: "da cidade; cívico"), cuñado en billón e destinado ás transaccións máis ordinarias.[9]

O basilikon era de prata de gran pureza (920 milésimas), cuñado nun disco plano e non cóncavo ("scyphate"), como no caso doutras moedas bizantinas. O seu peso oficial era de 2,2 gramos e o seu valor era o da doceava parte do hyperpyron de ouro, moeda que funcionaba como padrón para as equivalencias de todas as moedas de prata bizantinas, desde o hexagrama ao miliaresion.[10][11] No entanto, a equivalencia real no mercado era inferior e flutuou en función da variación do prezo da prata (entre 12 e 15 pezas por cada hyperpyron).[12][13][14]

Coñécese tamén a cuñaxe de moedas de medio basilikon.[15]

Nas décadas dos 1330 e de 1340, con todo, o peso do basilikon reduciuse moi considerablemente, por mor dunha escaseza de prata que afectou a toda Europa e o Mediterráneo, e chegou a caer ata 1,25 gramos. O basilikon deixou de emitirse na década de 1350. A redor de 1367 foi substituído por unha nova moeda de máis peso chamada stavraton.[16][17]

  1. Hendy (1985). Páxina 531.
  2. Alfaro Asins, C. et al. "Basilicón". En Diccionario de numismática. Ministerio de Cultura. Madrid, 2009. ISBN 978-84-8181-405-7
  3. "Basilikon" en Forum Ancient Coins.
  4. "Basilikon". En Tipos de moneda bizantina. www.Tesorillo.com
  5. "The Basilikon Episode (1304-ca. 1367)". En The History of Bizantine Coinage.
  6. Hendy (1985). Páxina 531-432.
  7. Grierson (1999). Páxina 16.
  8. Kazhdan (1991). Páxina 266.
  9. Morrisson, C.; Bendall, S. "Monnaies de la fin de l'empire byzantin à Dumbarton Oaks : un catalogue de référence". En Revue Numismatique. 2001. 157. Páxina 486.
  10. Grierson (1999). Páxinas 16, 45.
  11. Hendy (1985). Páxinas 531-533.
  12. "La monnaie au XIVe et au XVe siècle: hyperpère, basilikon et stavraton". En Morrisson, C. et al. Byzance et sa monnaie (IVe-XVe siècle). Lethielleux. 2015.
  13. Kazhdan (1991). Páxina 266-267.
  14. Hendy (1985). Páxinas 533-634.
  15. Kazhdan (1991). Páxina 267.
  16. Alfaro Asins, C. et al. (2009). "Stauraton".
  17. Cutler, Anthony. "The stavraton: evidence for an elusive byzantine type". En Museum Notes (American Numismatic Society). Vol. 11 (1964), pp. 237-244.

Véxase tamén

editar

Outros artigos

editar

Bibliografía

editar

Ligazóns externas

editar