María Castaña
María Castaña,[1][2][3][4][5][6] Maricastaña[1][5][7] ou María Castiñeira,[6] nada en Cereixa (A Pobra do Brollón), foi unha fidalga galega de finais do século XIV, que liderou unha revolta contra o poder eclesiástico.
  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | século XIV Cereixa (A Pobra do Brollón), Galiza |
| Morte | Antes de 1386 |
| Residencia | Lugo |
| País de nacionalidade | Galega |
Traxectoria
editarDebía ser filla dos señores do couto de Cereixa.[1] Viviu na cidade de Lugo e era a muller de Martín Cego,[7] quizais descendente de Roi Cego, un dos cincuenta homes bos, os mellores de si, os cales, no nome do Concello, lle fixeron homenaxe e xuramento ó bispo Arias en 1295.[1] No ano 1386, reinando Xoán I de Castela, dirixiu unha revolta contra a opresión do bispo de Lugo, Pedro López de Aguiar (1349-1390), que obrigaba os lucenses a facer fronte a elevados impostos, e coa axuda dos seus cuñados (ou fillos, segundo outras fontes)[7] matou a Francisco Fernández, mordomo do bispo.[2]
O padre Risco na súa obra "España sagrada", tomo XLI (1798)[8] afirma que o 18 de xuño de 1386 María Castaña, muller de Martín Cego, Gonzalo e Alfonso Cego confesaron que lle fixeran moitas inxurias á Igrexa de Lugo e terlle dado morte ao mordomo do bispo.[1][9] Sufocada a revolta, María Castaña e os dous cuñados (ou fillos) foron obrigados a doar os seus bens á Igrexa, entre eles as posesións en couto de Cereixa e mil marabedís.
| “ | En el Archivo Episcopal en el Tom. I. de pergaminos se halla tambien un instrumento de reconocimiento y satisfacción dado en 18. de Junio de 1386. en el qual Maria Castaña, muger de Martin Cego, Gonzalo Cego, y Alfonso Cego, confiesan haber hecho muchas injurias à la Iglesia de Lugo, y haber matado à Francisco Fernandez, mayordomo del Obispo. Para satisfacción de estos delitos hicieron donacion à la Catedral de todas las heredades que retenian en el coto de Cereisa, y se obligaron à pagar mil maravedis de la moneda usual, protestando no harian daño jamas, sino que antes ayudarían en adelante á los recaudadores de la Iglesia y del Obispo. | ” |
— Risco, Manuel. 1798, España sagrada. Tomo XLI. De la Santa Iglesia de Lugo: continuación de su historia desde el siglo XII hasta fines del XVIII. | ||
Cultura popular
editarMaría Castaña é unha figura histórica e lendaria coñecida en toda a Península Ibérica co nome de Maricastaña. Tamén é protagonista de textos literarios. É frecuente aludir a ela para referirse ao pasado remoto.[5][10]
En 1986 o concello de Lugo propuxo o seu nome para unha rúa da cidade, pero a proposta rexeitouse. Con todo, e en parte polo labor pedagóxico do profesor e investigador Isidoro Rodríguez Pérez, que colaborou na creación da asociación María Castaña, no ano 2000 púxoselle o nome da fidalga a unha das rúas extramuros da cidade. Así mesmo, o concello da Pobra do Brollón adicoulle o nome dunha pequena rúa sen saída.
Notas
editar- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 "María Castaña". Gran Enciclopedia Galega. 2005.
- ↑ 2,0 2,1 Marco, Aurora (2007). "Castaña, María". Dicionario de Mulleres Galegas. pp. 90–91.
- ↑ Otero, E. (2009): "María Castaña. Unha rebelde do século XIV que se convertiu nunha lenda popular" [sic] Álbum de mulleres, CCG.
- ↑ Domínguez Touriño, Gillermina e Estévez Salazar, Felicia (2009). Tres mulleres galegas de armas tomar, María Balteira, María Castaña e María Soliña.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Mero: Nos tempos de María Castaña, conto popular
- ↑ 6,0 6,1 López Carreira (1997). Historia xeral de Galicia. p. 188.
…a célebre Maria Castaña (ou Castiñeira)…
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Alvarellos, Enrique (1993). Mulleres destacadas de Galicia. pp. 59 e 191–192.
- ↑ Risco, Manuel (1798). España Sagrada, Tomo XLI. pp. 126–127.
- ↑ Pereda, Jose María de (2006). Gutiérrez Sebastian, Raquel, ed. Blasones y talegas. Stockcero. p. 140. ISBN 987-1136-44-7.
- ↑ "María Castaña". Enciclopedia Galega Universal 11. p. 415.
Véxase tamén
editarBibliografía
editar- "María Castaña". Diccionario enciclopédico galego universal 40. La Voz de Galicia. 2003-2004. p. 78. ISBN 84-7680-429-6.
- "María Castaña". Dicionario biográfico de Galicia 2. Ir Indo Edicións. 2010-2011. p. 272.
- "María Castaña". Diciopedia do século 21 2. Do Cumio, Galaxia e do Castro. 2006. p. 1309. ISBN 978-84-8288-942-9.
- "María Castaña". Enciclopedia Galega Universal 11. Ir Indo. 1999-2002. p. 415. ISBN 84-7680-288-9.
- "María Castaña". Gran Enciclopedia Galega (DVD). El Progreso. 2005. ISBN 84-87804-88-8.
- Alvarellos, Enrique (1993). Mulleres destacadas de Galicia. Alvarellos. pp. 59 e 191–192. ISBN 84-85311-96-5.
- Cuba; Reigosa; Miranda (1999). Dicionario dos seres míticos galegos. Xerais. ISBN 978-84-9782-869-7.
- Domínguez Touriño, Gillermina e Estévez Salazar, Felicia (2009). Tres mulleres galegas de armas tomar, María Balteira, María Castaña e María Soliña. Baía. ISBN 978-8492630134.
- López Carreira (1997). Historia xeral de Galicia. A Nosa Terra. p. 188. ISBN 84-89138-99-0.
- Marco, Aurora (2007). "Castaña, María". Dicionario de Mulleres Galegas. A Nosa Terra. pp. 90–91. ISBN 978-84-8341-146-9.
- Pallarés Méndez, M. C. (1994). A vida das mulleres na Galiza medieval 1100-1500. USC.
- Risco, Manuel (1798). España Sagrada, Tomo XLI. pp. 126–127.
- Villares Paz, Ramón (2004). Historia de Galicia. Editorial Galaxia. ISBN 978-84-8288-655-8.
- Villaamil y Castro, J. (1866). Crónica de la provincia de Lugo.
Outros artigos
editarLigazóns externas
editar- Arrizabalaga, Mónica (16/9/14). "¿Quién fue la Maricastaña de aquellos remotos tiempos del dicho?". ABC (en castelán).
- Otero, E. (2009): "María Castaña. Unha rebelde do século XIV que se convertiu nunha lenda popular" [sic] Álbum de mulleres, CCG.