Lesma
Lesma | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() Especies diferentes de lesmas | |||||||
Clasificación científica | |||||||
|
A lesma, limacha ou limaco é un molusco gasterópodo pulmonado, sen cuncha aparente. En realidade, as lesmas posúen un resto de cuncha, interno, formado por unha fina lámina calcárea baixo o escudo ou manto.
A súa aparencia é pegañenta e viscosa. As lesmas teñen hábitos semellantes aos dos caracois, aínda que se atopan sempre en lugares húmidos. Ao careceren de cuncha externa son máis vulnerábeis ó desecamento. Son moi comúns en bosques, campos e xardíns.
AlimentaciónEditar
A alimentación das lesmas é variada. Prefiren as follas e outros tecidos vexetais, pero tamén poden alimentarse de restos animais. Aliméntanse de noite e poden tomar ao día unha cantidade de alimento equivalente á metade do seu peso.
ReproduciónEditar
As lesmas son seres hermafroditas (un mesmo individuo presenta órganos sexuais femininos e masculinos) e caracterízanse polo feito de que, durante o seu desenvolvemento, a masa visceral sofre unha torsión, enrolándose sobre si mesma. Así, adoptan a forma espiral tan característica da cuncha dos caracois. Pon os ovos entre uns días e unhas semanas despois do acoplamento. Depositan unha cantidade comprendida entre 100 e 500 ovos nun burato.
A incubación ten unha duración variable, que depende das condicións climáticas, especialmente a temperatura. A 5 graos a incubación pode durar tres meses, mentres que a 20 graos dura tres semanas. Ao saír dos ovos apenas miden uns milímetros e o seu corpo é transparente. O período de vida depende das zonas e varía entre os 9 e os 18 meses.
SinonimiaEditar
Sendo lesma a forma máis estendida[1] e estandarizada nos dicionarios de referencia, coñécese tamén baixo numerosas denominacións locais e variantes.
- aligacha[2]
- alimacha[3][4][5][6]
- cornacha[7]
- corta[8]
- lagáchema[9]
- lagharta[10]
- lamacha[11]
- lamáchega[12]
- lamagacha[13]
- lamigocha[14]
- lemáchega[15]
- lemegacha[16]
- lerma[17]
- lerme[18]
- lermia[19]
- lerne[20]
- lesme[21]
- lesmes[22]
- lesmia[23]
- lezma[24]
- lezme[25]
- lezna[26]
- lezne[26]
- lierme[27]
- ligacha[26]
- lima[28]
- limacha[29]
- limáchega[30]
- limaco[31]
- limiago[32]
- limigocha[33]
- lizmacha[34]
- llimaco[35]
- lumacha[36]
- lumigacha[37].
- lurmigacha[38]
- meligoxo[39]
- miligacha[40]
- miligocha[41]
Ademais, Martín Sarmiento recolleu lesmea e lexma dentro dunha lista de "Nombres de sabandijas e insectos" (en Catálogo de Voces y Frases de la Lengua Gallega, 1745), que non sabemos se se refiren a este mesmo animal.
Tamén se recolle a forma castelá babosa[42].
A lesma na cultura popular galegaEditar
Os campesiños consideran as lesmas prexudiciais para o campo, e mátannas botándolles sal. Crese que, cando alguén se acerca a unha lesma, caga por ela[43].
Un tratamento contra as espullas consiste en unta-las mans coa baba dunha lesma viva branca, nunca negra. Despois, crávase un paíño na lesma e espétase no chan. Cando seca o animal, curan as espullas[44]. Tamén se usan para cura-los furunchos da xente e contra o erizo dos bois[45].
AdiviñasEditar
- Unha cousa cousiña,/ non ten óso nin osiña/ e pace coma unha marraquiña[46].
- Unha señora/ vestida de negro,/ tórnalle os cochos,/ que ós cans non ten medo.
Galería de imaxesEditar
- Artigo principal: Galería de imaxes de gasterópodos de Galicia.
NotasEditar
- ↑ Constantino García localízaa en Curtis, Toba Santa Comba, Compostela, Melide, Sober, O Grove e Verín.
- ↑ ERG: Rúa de Petín.
- ↑ CGG: Guntín, Pedrafita, O Incio.
- ↑ AO2: Córneas.
- ↑ ERG: Láncara.
- ↑ ERQ: no Bierzo occidental, Páramo de Neira e arredores de Lugo.
- ↑ CGG: Pantón.
- ↑ ERG s. v. lesmia: Llámase también CORTA, porque por donde pasa deja la hierba y las hojas como segadas o cortadas.
- ↑ CGG: Feás, Razo, Laxe.
- ↑ ERQ:Marín.
- ↑ AO2.
- ↑ CGG: Curtis; ERG; MVN, LCA.
- ↑ CGG: Laxe, Santaia, Compostela.
- ↑ ERG, MVN. Valladares engade que lamigocha de concha designa o caracol.
- ↑ ERG, LCA.
- ↑ CGG: Sober.
- ↑ CGG: Novefontes, Sober, O Grove.
- ↑ CGG: Ramirás, Xunqueira de Ambía, Montederramo, Verín; AO2: Viñoás.
- ↑ CGG: Codeseda.
- ↑ CGG: Porto (Zamora).
- ↑ CGG: A Gudiña, Vilardevós.
- ↑ CGG: Castrocaldelas.
- ↑ CGG: Compostela, A Gudiña; ERG, GAL, VLQ, JCP, XLF.
- ↑ CGG: Dumbría, Monterroso.
- ↑ CGG: Pantón, A Gudiña, A Mezquita.
- ↑ 26,0 26,1 26,2 VR.
- ↑ CGG: Goián.
- ↑ JPC.
- ↑ VCN, XER, GAL, ERG, AO2, MLP, VR.
- ↑ ERG, GAL, XER.
- ↑ CGG: Cedofeita; VCN, XER.
- ↑ ERG: Seoane.
- ↑ CGG: Novefontes; TdM:453; VR.
- ↑ CGG: Guntín; ERGa: Lemos.
- ↑ AF: de Navia a Tapia (Asturias).
- ↑ CGG: Ferreira do Valadouro; AO2: Guerdiz.
- ↑ CGG: Guitiriz, Friol.
- ↑ CGG: Guntín.
- ↑ CGG: Oirós.
- ↑ CGG: Caaveiro, Cabalar, Guitiriz; GAL; ERG:Parrochas.
- ↑ CGG: Melide; TdM:453; VR.
- ↑ CGG: Pantón, A Gudiña.
- ↑ LEIRO LOIS, Adela (dir.): Cambados: a tradición oral. Colexio Público Castrelo, Cambados 1986, 66.
- ↑ LIS QUIBÉN, Víctor: La medicina popular en Galicia. Madrid, 1949, 294 (reed. Akal, Madrid 1980).
- ↑ RISCO, Vicente: "Creencias gallegas: Tradiciones referentes a algunos animales" en Revista de Dialectología y Tradiciones Populares III, 381. Risco non dá máis información que permita identificar a enfermidade dos bois pero co nome de "mal do orizo" desígnanse as chagas que se forman entre os pezuños por necrobacilose ou por cousa do gripo.
- ↑ GÁRFER, J.L. e FERNÁNDEZ, C.: Adivinancero popular gallego. Taurus Ediciones. Madrid 1984.
Véxase taménEditar
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Lesma |
BibliografíaEditar
- (AF) ACEVEDO HUELVES, Bernardo e FERNÁNDEZ FERNÁNDEZ, Marcelino: Vocabulario del Bable en Occidente. Centro de Estudios Históricos, Madrid, 1932.
- (LCA) CARRÉ ALVARELLOS, Leandro: Diccionario Galego-Castelán e Vocabulario Castelán-Galego. A Coruña 1928-1931.
- (JPC) CUVEIRO PIÑOL, J.: Diccionario Gallego. Establecimiento tipográfico de N. Ramírez y Cª, Barcelona 1876.
- (CGG) GARCÍA GONZÁLEZ, Constantino: Glosario de voces galegas de hoxe. Universidade de Santiago (VERBA, anexo 27), Compostela 1985.
- (MLP) LEIRAS PULPEIRO, M.: Obra completa. Galaxia, Vigo 1970.
- (VLQ) LIS QUIBÉN, Víctor: La medicina popular en Galicia. Madrid, 1949 (reed. Akal, Madrid 1980).
- (XLF) LORENZO FERNÁNDEZ, Joaquín: "Notas lingüísticas gallegas" en Revista de Dialectología y Tradiciones Populares IV, 1948, 79-93.
- (GAL) MONTEAGUDO ROMERO, H, e GARCÍA CANCELA, X.: Diccionario galego castelán. Galaxia, Vigo 1992.
- (AO2) OTERO ÁLVAREZ, Aníbal: "Hipótesis etimológicas referentes al gallego-portugués" I-XXX en Cuadernos de Estudios Gallegos 1949-1976.
- (VR) RISCO, Vicente: "Creencias gallegas: Tradiciones referentes a algunos animales" en Revista de Dialectología y Tradiciones Populares III, 1947, 163-188; III, 371-400.
- (ERQ) RIVAS QUINTAS, Eligio: Frampas II. Contribución al Diccionario Gallego. Alvarellos, Lugo 1988.
- Frampas III, en SANTAMARINA, A. (coord.): Diccionario de diccionarios, Fundación Pedro Barrié de la Maza, Instituto da Lingua Galega, 2004.
- (ERG) RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, Eladio: Diccionario enciclopédico gallego-castellano. Galaxia, Vigo 1958-1961.
- (MVN) VALLADARES NÚÑEZ, Marcial: Diccionario Gallego-Castellano. Imprenta del Seminario Conciliar Central, Santiago 1884.
- (TdM) VARIOS: Terra de Melide. Seminario de Estudos Galegos, Compostela 1933.
- (XER) VARIOS: Diccionario Xerais da lingua. Xerais, Vigo 1986.
- (VCN) SANJUÁN LÓPEZ, A. e outros: Vocabulario das Ciencias Naturais. Consellería de Educación e Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia, 1991.