José Luis Pensado
Este artigo contén varias ligazóns externas e/ou bibliografía ao fin da páxina, mais poucas ou ningunha referencia no corpo do texto. Por favor, mellora o artigo introducindo notas ao pé, citando as fontes. Podes ver exemplos de como se fai nestes artigos. |
José Luís Pensado Tomé, nado en Negreira o 6 de marzo de 1924 e finado en Salamanca o 15 de decembro de 2000, foi un filólogo e lingüista galego que entre outros aspectos dedicou parte da súa vida á edición da obra do ilustrado frei Martín Sarmiento. Foi membro de número da Real Academia Galega, correspondente da Real Academia Española e membro de honra da Academia de la Llingua Asturiana.
| José Luis Pensado | |
|---|---|
| Nacemento | 6 de marzo de 1924 |
| Lugar de nacemento | Negreira |
| Falecemento | 15 de decembro de 2000 |
| Lugar de falecemento | Salamanca |
| Nacionalidade | España |
| Alma máter | Universidade de Santiago de Compostela e Universidad Central |
| Ocupación | filólogo e lingüista |
| Fillos | Carmen Pensado Ruiz |
| Na rede | |
 | |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
Traxectoria Editar
Rematados os seus estudos secundarios, iniciou en Santiago de Compostela os de Filosofía e Letras durante os dous primeiros cursos comúns, para pasar logo á Universidade Central de Madrid, onde acabou os de Filoloxía Románica, na que tivo como profesor, entre outros, a Dámaso Alonso. Catro anos despois, en 1954, presentou a súa tese doutoral na mesma universidade.
Tres anos despois accedeu á cátedra da súa especialidade na Facultade de Filosofía e Letras da Universidade de Oviedo, na que exerceu até 1963, ano no que accedeu á mesma cátedra na Facultade de Filosofía e Letras da Universidade de Salamanca, na que exercería até o seu falecemento.
Era membro correspondente da Real Academia Galega[1] desde 1967 e académico de honra da mesma desde 1987;[2] co mesmo rango érao da Academia de la Llingua Asturiana desde 1982.
O labor investigador Editar
A finais dos anos da década de 1960, o profesor Pensado, coñecedor das dimensións e da importancia que tiña a obra do monxe beneditino galego Martín Sarmiento (1694-1772) para coñecer a historia da lingua galega (na súa maior parte inédita ou mal editada), emprendeu a tarefa de editala debidamente, consonte os requisitos da moderna crítica filolóxica, confrontando as diversas variantes manuscritas e impresas, anotándoas e iluminándoas con rigorosas introducións que ordinariamente constitúen de por si fermosos libros. Paralelamente, o Dr. Pensado Tomé encontrouse coa non tan brillante obra lingüística doutro ilustrado galego, frei Juan Sobreira Salgado (1746-1805), máis tamén importante para a historia do galego dos séculos escuros. Ambas obras ficaron así accesíbeis de aí en adiante a estudosos e afeccionados interesados en coñecela, ademais de que parte dos escritos de Sarmiento constitúen extraordinarios exemplos do pensamento ilustrado español en xeral e galego en particular. Ese interese do prof. Pensado, mostrado xa desde anos antes, levouno a dar ao prelo diversos vocabularios do prerrenacemento galego, como o de Antonio de Olea (1536) e algúns anónimos de comezos do século XIX.
Pensado Tomé estendera o seu saber a outros campos, editando diversas obras galegas, senlleiras, do período medieval, ou investigando sobre o asturiano-leonés. O seu coñecemento do conxunto da historia do galego, levouno a dar unha crítica profunda da transmisión do léxico galego a través do comentario da edición do primeiro dicionario da lingua galega: "Contribución a la crítica de la lexicografía galega, I" (1976), no que desvelaba a desfeita na edición do dicionario por parte do bibliotecario Francisco Javier Rodríguez Gil, e que falecido este deixou a súa responsabilidade a Francisco María de la Iglesia, que o deu a coñecer en 1863. Aínda que Pensado prometía análises similares para os dicionarios de Xoán Cuveiro Piñol (1876) e Marcial Valladares (1884), o absorbente labor que supuña a edición da obra de Sarmiento e as ramificacións que aparellaba, impedíronlle cumprir a súa promesa.
Publicacións (selección) Editar
Edicións críticas Editar
- Miragres de Santiago. Madrid. CSIC. 1958.
- Fragmentos de un Libro de Tristán galaico-portugués. Santiago de Compostela. Anexo XIV de Cuadernos de Estudios Gallegos. 1962.
- Bachiller Olea, Vocábulos gallegos escuros: lo que quieren dezir. A Coruña. Real Academia Galega. 2003.
- Tratado de Albeitaria. Santiago de Compostela. Centro Ramón Piñeiro, 2004, 415 páxs ISBN 84-453-3859-5
Edicións críticas de obras do P. Sarmiento Editar
Unha relación maior pódese ver no artigo adicado a frei Martín Sarmiento.
- Catálogo de voces y frases de la lengua gallega. Salamanca. Universidade de Salamanca. 1973, 620 páxs ISBN 84-600-5838-7
- Viaje a Galicia, 1745. Pontevedra. El Museo de Pontevedra. 1975, 217 páxs ISBN 84-600-1878-4
- La educación de la juventud. Santiago de Compostela. Xunta de Galicia. 1984, 168 páxs ISBN 84-505-0138-5
- Catálogo de voces vulgares y en especial de voces gallegas de diferentes vegetables. Salamanca. Universidad de Salamanca. 1986, 588 páxs ISBN 84-7481-374-3
- Elementos etimológicos según el método de Euclides. A Coruña. Fundación Pedro Barrié de la Maza. 1998 ISBN 84-89748-50-0
- Onomástico etimológico de la lengua gallega, 2 vols. A Coruña. Fundación Pedro Barrié de la Maza. 1998, 531 + 345 páxs ISBN 84-89748-51-9
Sarmiento e Sobreira Editar
- Opúsculos lingüísticos gallegos del siglo XVIII. Fundación Penzol - Galaxia. 1974, 267 páxs ISBN 84-7154-218-8
Edicións de obras do P. Sobreira Editar
- Papeletas de un diccionario gallego. Tono I. Texto. Ourense. Intituto de Estudios Orensanos "Padre Feijoo". 1979, 517 páxs ISBN 84-600-1469-X
Estudos de lexicografía galega Editar
- Estudios etimológicos galaico-portugueses. Salamanca. Universidad de Salamanca. 1965, 94 páxs.
- Contribución a la crítica de la lexicografía gallega. I. El diccionario gallego-castellano de F. J. Rodríguez y su repercusión en la lexicografía gallega. Salamanca. Universidad de Salamanca. 1976, 413 páxs ISBN 84-600-0715-4
Estudos de filoloxía galega Editar
- Interferencias estructurales castellano-gallegas: el problema de la geada y sus causas, in Revista de Filología Española, Madrid, t. 53, fasc. 1-4, 1970, páxs. 27-44.
- en colaboración con Carmen Pensado Ruiz, Gueada y geada gallegas, Anexo 21 da revista Verba, Santiago de Compostela, 1983, 130 páxs.
Estudos de lexicografía astur-leonesa Editar
- Estudios de lexicografía asturiana, I e II, in rev. Archivum, Oviedo, X (1960), páxs. 53-120 e XI(1961), páxs. 17-64.
- Adiciones al léxico asturiano, in rev. Archivum, Oviedo, XIII (1963), páxs. 67-78.
- Contribución al estudio del léxico leonés, in Philologica Hispaniensia in Honorem M. Alvar, t. I. Madrid. Gredos, páxs. 523-529.
Filoloxía astur-leonesa Editar
- Textos asturianos diociochescos, I, in Lletres Asturianes, Oviedo, 21, páxs. 83-107.
- Textos asturianos diociochescos, II, in Lletres Asturianes, Oviedo, 22, páxs. 83-88.
- Estudios asturianos. Oviedo. Academia de la Llingua Asturiana. 1999, 413 páxs ISBN 84-8168-180-6
Varia Editar
- El gallego, Galicia y los gallegos a través de los tiempos: ensayos. A Coruña. La Voz de Galicia 1985. ISBN 84-85287-41-X
- Galicia en su lengua y sus gentes: ensayos. A Coruña. La Voz de Galicia. 1991 ISBN 84-85287-86-X
Notas Editar
- ↑ "Membros correspondentes". Real Academia Galega.
- ↑ "Académicos de honra". Real Academia Galega.
Véxase tamén Editar
Bibliografía Editar
- Alonso Montero, X. (2005). "Pensado Tomé, José Luis". Gran Enciclopedia Galega (DVD). El Progreso. ISBN 84-87804-88-8.
- Aparisi Laporta, Luis M. (2016). Gallegos en la Real Academia Española (PDF) (en castelán). Asociación Cultural da Vieira.
- Fernández del Riego, F. (1992) [1990]. Diccionario de escritores en lingua galega (2ª ed.). Do Castro. p. 321. ISBN 84-7492-465-0.