Zeca Afonso
José Manuel Cerqueira Afonso dos Santos, máis coñecido por Zeca Afonso, nado en Aveiro o 2 de agosto de 1929 e finado en Setúbal o 23 de febreiro de 1987, foi un cantante e compositor de música protesta portugués. Escribiu, entre outras cousas, música de crítica á ditadura fascista que rexeu Portugal dende 1933 até 1974.
  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | (pt) José Manuel Cerqueira Afonso dos Santos 2 de agosto de 1929 Aveiro, Portugal |
| Morte | 23 de febreiro de 1987 (57 anos) Setúbal, Portugal |
| Causa da morte | esclerose lateral amiotrófica |
Membro da Assembleia Municipal de Setúbal (pt)  | |
Representa: Grupos Dinamizadores de Unidade Popular (pt) 1976 – 1980 | |
| Datos persoais | |
| Educación | Universidade de Coímbra |
| Actividade | |
| Ocupación | cantautor, artista discográfico, político, cantante, poeta, compositor, revolucionario |
| Período de actividade | 1952 - |
| Xénero artístico | Música tradicional e canción protesta |
| Pseudónimo literario | José Afonso |
| Instrumento | Voz |
| Selo discográfico | Orfeu (pt) |
| Obra | |
Obras destacables
| |
| Familia | |
| Cónxuxe | Maria Amália de Oliveira |
| Fillos | Helena Afonso |
| Pais | José Nepomuceno Afonso dos Santos e Maria das Dores Dantas Cerqueira |
| Irmáns | João Afonso dos Santos Maria Cerqueira Afonso dos Santos |
        | |
Un dos máis coñecidos músicos de Portugal e que anos despois da súa morte permanece aínda cun alto número de vendas tanto no seu país como no estranxeiro. Compuxo a canción "Grândola, Vila Morena" que serviu de sinal para o inicio da Revolución dos Caraveis o 25 de abril de 1974.
Traxectoria
editarComezos
editarFoi criado pola tía Gé e polo tío Xico, nunha casa situada no Largo das Cinco Bicas, en Aveiro, até os tres anos (1932), altura na que se foi a vivir cos seus pais e irmáns, que estaban en Angola dende había dous anos.
A relación física coa natureza causoulle unha profunda atracción polo continente africano que se reflectiría durante a súa vida. Anos máis tarde descubriría o amargor da realidade social africana da colonización e o apartheid.
En 1937, volta para Aveiro onde é recibido por tías do lado materno, mais parte no mesmo ano para Mozambique, onde se reencontra cos pais e irmáns en Lourenço Marques (agora Maputo), onde permanecería até 1938 cando se trasladaría a Belmonte a casa do seu tío Filomeno quen era o alcalde da localidade.
Alí completou a instrución primaria e viviu o ambiente máis profundo do Salazarismo, do que o seu tío era fervoroso admirador. El era pro-franquista e pro-hitleriano.O mesmo Zeca diría anos máis tarde "foi o ano máis desgraciado da miña vida".
En Coímbra
editarZeca Afonso vai para Coímbra en 1940 e comeza a cantar por volta do quinto ano no Liceu D. João III. Os tradicionalistas recoñecíano como un bicho que canta ben. Iníciase en serenatas e canta en festarolas de aldeia. O fado de Coímbra, lírico e tradicional, era principalmente interpretado por el.
Os medios sociais miserables de Porto, no Barrio do Barredo, inspiráronlle para a súa balada «Menino do Bairro Negro». En 1958, José Afonso grava o seu primeiro disco "Baladas de Coimbra". Grava tamén, máis tarde, "Os Vampiros" que, xuntamente con "Trova do Vento que Passa" (un poema de Manuel Alegre, musicado e cantado por Adriano Correia de Oliveira) se torna nun dos símbolos de resistencia antifascista da época. Foi neste período (1958-1959) profesor de francés e de Historia na Escola Comercial e Industrial de Alcobaça.
Mozambique
editarEn 1964, parte novamente para Mozambique, onde foi profesor de Liceo, desenvolvendo unha intensa actividade anticolonialista o que lle comeza a causar problemas coa polícia política pola que será, máis tarde, detido varias veces.
Regreso a Portugal
editarCando regresa a Portugal, é colocado como profesor en Setúbal, mais, debido ó seu activismo contra o réxime, é expelido do ensino e, para sobrevivir, grava o seu primeiro álbum, "Baladas e Canções".
Entre 1967 e 1970, Zeca Afonso tórnase un símbolo da resistencia democrática. Mantén contactos coa LUAR e o Partido Comunista Portugués o que lle custará varias detencións da PIDE. Continúa a cantar e participa, en 1969, no 1º Encontro da "Chanson Portugaise de Combat", en París e grava tamén o LP "Cantares do Andarilho", recibindo o premio da Casa da Imprensa polo mellor disco do ano, e o premio da mellor interpretación. Zeca Afonso pasa a ser tratado nos Xornais polo anagrama Esoj Osnofa en virtude de ser albo de censura.
En 1971, edita "Cantigas do Maio", no cal xorde "Grândola, Vila Morena", que será máis tarde inmortalizada como un dos símbolos da revolución dos caraveis. Zeca participa en varios festivais, sendo tamén publicado un libro sobre el e lanza o LP "Eu vou ser como a toupeira". En 1973 canta no III Congreso da Oposición Democrática e grava o álbum "Venham mais cinco".
Após a Revolución dos caraveis continúa a cantar, grava o LP "Coro dos tribunais" e participa en numerosos "cantos ceibes". A súa intervención política non para, tornouse un admirador do período do PREC e en 1976 apoia a Otelo Saraiva de Carvalho na súa candidatura á presidencia da república.
Os seus últimos espectáculos percorren os Coliseos de Lisboa e de Porto, en 1983, cando Zeca Afonso xa se atopaba doente. No final deste ano, élle atribuída a Ordem da Liberdade, mais o cantor recusa (máis tarde, en 1994, faise unha nova tentativa a título póstumo, pero a súa muller recusa, dicindo que, se o marido non a aceptara en vida, non sería despois de morto canda a rebiría).
En 1985 é editado o seu último álbum de orixinais, "Galinhas do Mato", no que, debido ó avanzado estado da doenza, José Afonso non consegue cantar a totalidade das cancións. En 1986, xa na fase terminal da súa enfermidade, apoia a candidatura de Maria de Lurdes Pintassilgo á presidencia da república.
Pasamento
editarJosé Afonso morreu o 23 de febreiro de 1987, no Hospital de Setúbal, ás 3 horas da madrugada, vítima da esclerose lateral amiotrófica. Será certamente recordado como un resistente que conseguiu traer a palabra de protesta antifascista á música popular portuguesa e tamén polas súas outras músicas, da que son exemplo as súas baladas.
Influencia en Galiza
editarEn 2018 constituíuse a Associaçom José Afonso - Galiza[1]. Ten adicado un parque nas proximidades da Avenida Burgo das Nacións, en Santiago de Compostela
Discografía
editar- Balada do Outono (1960, EP)
- Baladas de Coimbra (1962, EP)
- Ó vila de Olhão (1964, single)
- Cantares de José Afonso (1964, EP)
- Baladas e canções (1964)
- Cantares de andarilho (1968)
- Contos velhos rumos novos (1969)
- Menina dos olhos tristes (1969, single)
- Traz outro amigo também (1970)
- Cantigas do Maio (1971)
- Eu vou ser como a toupeira (1972)
- Venham mais cinco (1973)
- Coro dos tribunais (1974)
- Viva o poder popular (1974, single)
- Grândola, vila morena (1974, EP)
- Com as minhas tamanquinhas (1976)
- Enquanto há força (1978)
- Fura fura (1979)
- Ao vivo no Coliseu (1983, álbum duplo)
- Como se fora seu filho (1983)
- Galinhas do mato (1985)
Discografía póstuma
editarObras
editarNotas
editar- ↑ Galicia Confidencial (ed.). "Nace a Associaçom José Afonso - Galiza". Consultado o 12 de xaneiro de 2018.