Artaxerxes I

rei de Persia entre 465 e 425

Artaxerxes I (<latín Artaxerxes, <antigo grego Artaxérxês e Artoxérxês, <antigo persa Artaxshaca, >persa moderno Ardashir; tamén Artaxerxes I Macrocheir e Artaxerxes I Lonximán[1]) foi un rei aqueménida de Persia (-465/-464 - -424), fillo e sucesor de Xerxes I.

Modelo:BiografíaArtaxerxes I

Editar o valor en Wikidata
Biografía
Nacementoséculo V a. C. Editar o valor en Wikidata
Morte424 a. C. Editar o valor en Wikidata
Susa Editar o valor en Wikidata
Lugar de sepulturaNaqsh-e Rostam Editar o valor en Wikidata
Gran Rei
465 a. C. – 424 a. C.
← Xerxes IXerxes II → Editar o valor en Wikidata
Datos persoais
RelixiónZoroastrismo Editar o valor en Wikidata
Actividade
Ocupaciónmonarca Editar o valor en Wikidata
Período de tempoAntigo Exipto, A Baixa Época e XXVII dinastia egípcia (pt) Traducir Editar o valor en Wikidata
Outro
TítuloRei Editar o valor en Wikidata
FamiliaDinastía aqueménida Editar o valor en Wikidata
CónxuxeDamáspia Editar o valor en Wikidata
FillosParisatis, Darío II, Sogdiano, Xerxes II, Arsites Editar o valor en Wikidata
PaisXerxes I Editar o valor en Wikidata  e Amestris Editar o valor en Wikidata
IrmánsRodoguna
Amitis
Artarius
Dario (filho de Xerxes I da Pérsia)
Histaspes Editar o valor en Wikidata

Descrito pola fontePaulys Realenzyklopädie der klassischen Altertumswissenschaft
Real'nyj slovar' klassicheskih drevnostej po Ljubkeru (en) Traducir
Enciclopedia Xudía de Brockhaus e Efron Editar o valor en Wikidata
BNE: XX877179

O nome de Artaxerxes (persa Artaxshaca) é interpretado en Heródoto[2] como "gran guerreiro", aínda que isto foi rexeitado pola crítica moderna, que prefire traducilo como "o que reina no Arta", "o que reina na verdade e rectitude". Artaxerxes I recibe os alcumes de Macrocheir nas fontes gregas, e Lonximán (Longimanus) nas latinas; ambos significan "o da longa man".

Sucesión

editar

Artaxerxes era o segundo fillo de Xerxes e a raíña Amestris. Xerxes morreu asasinado por Artabano, un oficial da corte, no ano -465; Artaxerxes tería por aquel entón ao redor de vinte anos. As fontes[3] dinnos que Artaxerxes, enganado por Artabano, matou a Darío (primoxénito de Xerxes) créndoo asasino do seu pai, pero logo executou aos conspiradores. Aínda que os detalles (pola natureza das fontes, tardías e baseadas en rumores de corte) non se poden tomar ao pé da letra, o contexto xeral reflicte unha sucesión conflitiva.

Un novo pretendente, que se trataría de Histaspes, outro fillo de Xerxes, alzouse na satrapía de Bactriana, pero foi derrotado ao pouco tempo.

A rebelión exipcia

editar

As desordes internas polas que pasaba o Imperio Persa foron aproveitados polo líder libio Inaro para rebelarse no Baixo Exipto. Coa axuda de mercenarios atenienses, a primeira expedición persa foi derrotada en Papremis cara ao -460. Aquemenes, o seu comandante, foi morto polos rebeldes, e as tropas persas refuxiáronse no "Castelo Branco" de Menfis.

No -456, un exército persa comandado polos sátrapas Megabizo e Artabazo reprimiu a rebelión exipcia. Os mercenarios atenienses fuxiron a Cirene, mentres que Inaro foi capturado e crucificado anos máis tarde[4].

Artaxerxes e Grecia

editar

A política de Artaxerxes con respecto a Grecia concentrouse no debilitamento do predominio naval da Liga de Delos, afianzado tras a batalla de Eurimedón (c.-468). Preto de -457 unha embaixada persa foi enviada a Esparta para que esta lle declarase a guerra a Atenas, e así apartar a atención ateniense de Exipto. A embaixada foi infrutuosa, e logo da vitoria persa en Exipto houbo enfrontamentos con Atenas en Chipre.

O progresivo retroceso fronte á Liga de Delos e as derrotas en Chipre levarían ao establecemento (cara a -449) da chamada Paz de Calias:

  • Concédeselle a autonomía ás cidades xónicas de Asia Menor
  • Ningún sátrapa persa ten xurisdición sobre a costa do mar Exeo.
  • Prohíbese a navegación persa no mar Exeo.
  • Atenas non pode intervir nos territorios persas.

Aínda que se teñen dúbidas sobre a existencia ou o contexto deste tratado, a fin das hostilidades directas entre a Liga de Delos e Persia fan pensar en, polo menos, un acordo verbal entre ambas as partes[5].

Familia real e corte

editar

As fontes gregas píntannos un Artaxerxes firme en canto a política exterior, pero débil fronte á corte e as mulleres da familia real. Continuamente relacionan os feitos políticos con desexos de vinganza ou intrigas amorosas. Un problema aberto está en determinar canto hai nisto de rumores da época, de insercións literarias dos autores ou de prexuízos da sociedade grega, e canto reflicte con certo grao de veracidade a vida da corte en tempos de Artaxerxes.

Entre as mulleres que se nos presentan con roles centrais dentro do reinado de Artaxerxes están a súa nai Amestris e a súa irmá Amitis, esposa do sátrapa Megabizo. Damaspia, a raíña, deu a luz un único fillo, o futuro Xerxes II. Segundo Ctesias[6], Artaxerxes tivo setenta fillos máis, dos cales Sogdiano e Oco (futuro rei Darío II) disputarían o trono con Xerxes II. A súa filla Parisátide (a quen tivo cunha consorte babilonia) sería raíña de Darío II, con quen tería ao futuro rei Artaxerxes II.

Actividade construtora e inscricións reais

editar

Artaxerxes construíu en Persépole un palacio, do que hoxe quedan practicamente só os alicerces, e a chamada "Sala das Cen Columnas" (a sala do trono), iniciada por Xerxes. Crese que, seguindo o precedente de Xerxes e Darío, foi enterrado en Naqsh-i Rustam (6 km ao norte de Persépolis), aínda que a tumba que se lle atribúe é anónima.

A maior parte das súas inscricións reais foron achadas en Persépolis. Estas están escritas tanto en persa como en babilonio (é o último rei persa que o utiliza nos seus inscricións) e elamita, e son menores en extensión e cantidade cás dos seus predecesores.

  1. "Artaxerxes". Diciopedia do século 21 I. Edicións do Cumio, Galaxia e do Castro. 2006. p. 204. 
  2. Heródoto, Historias 6. 9. 3.
  3. Ctesias (Focio, Epítome de Pérsica de Ctesias 33-35 [1]); Diodoro Sículo, Biblioteca Histórica; Pompeio Trogo (Xustino, Epítome de Historias Filípicas de Pompeio Trogo [2]).
  4. Ctesias (Focio, íd. 36-39 [3] Arquivado 16 de xullo de 2012 en Wayback Machine.); Diodoro Sículo, íd. [4]; Heródoto, íd.; Tucídides, Historia da Guerra do Peloponeso 1. 4.
  5. Diodoro Sículo, íd.; Plutarco, Vida de Conón.
  6. Ctesias (Focio, íd. 47).

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar
  • Olmstead, Arthur T.: History of the Achaemenid Empire (1959).
  • Sancisi-Weerdemberg, Heleen (ed.): Achaemenid History: Proceedings of the Groningen 1983 Achaemenid History Workshop (1987).
  • Schmidt, Rudgier: "Artaxerxes" e "Artaxerxes I", en Enciclopaedia Iranica" (edición en liña Arquivado 16 de abril de 2019 en Wayback Machine., 2002).

Ligazóns externas

editar
Imperio Persa

Segue a:
Xerxes I
Artaxerxes I
Precede a:
Xerxes II
Dinastía Aqueménida