A Peroxa

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: A Peroxa.

A Peroxa é un concello da provincia de Ourense, pertencente á comarca de Ourense e parte da Ribeira Sacra. Segundo o IGE en 2022 tiña 1.805 habitantes.

A Peroxa

Localización
42°26′20″N 7°47′36″O
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	provincia de Ourense
Capital	A Peroxa
Poboación
Poboación	1.761 (2024) (32,3 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Mancomunidade Intermunicipal Voluntaria de «Santa Águeda»
Superficie	54,52 km²
Altitude	511 m
Comparte fronteira con	Carballedo O Pereiro de Aguiar Coles Nogueira de Ramuín Pantón Vilamarín
Organización política
• Alcalde da Peroxa	Manuel Seoane Rodríguez (2019–)
Eleccións municipais na Peroxa
Identificador descritivo
Código postal	32...
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	32059
Sitio web	aperoxa.es

Xeografía

O concello, situado na comarca de Ourense, ten 54,5 km². O seu relevo está estruturado en tres zonas: unha de montaña baixa (entre 600 e 800 m), que abrangue as parroquias de Souto, Mirallos, Toubes, Armental e parte de Celaguantes. A topografía é bastante accidentada, formada por numerosas lombas desgastadas pola erosión.

Entre os 400 e 600 metros de altitude están as parroquias de Gueral, Villarrubín e A Peroxa. Esta zona, coñecida como Os Chaos, é máis chaira.

A terceira unidade xeográfica está formada polas terras de val situadas a carón do río Miño e do seu afluente o río Barra, que xunto co río Búbal e o rego de Lentomil, configuran a rede fluvial do concello.

O clima é oceánico con matices meridionais, o que propicia unha vexetación variada, predominando as especies arbóreas autóctonas (piñeiros, carballos, castiñeiros e abeneiros nos vales), mentres que na zona de monte predominan os matos.

Poboación

Censo total	1.902 (2017)
Menores de 15 anos	83 (4.36 %)
Entre 15 e 64 anos	1.047 (55.05 %)
Maiores de 65 anos	772 (40.59 %)

Evolución da poboación de A Peroxa   Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
6.564	7.416	5.929	4.227	2.502
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Historia

Atopáronse restos arqueolóxicos paleolíticos, e existen restos de poboados castrexos. Coa romanización de Galicia, construíuse a vía entre Aquas Flavias e Lugo, que posibilitou a formación de novos núcleos de poboación.

Durante a Idade Media foi significativa a presenza do Conde de Ribadavia, que chegou a dominar a maior parte das parroquias que integran o municipio. Tamén foi importante o señorío exercido pola diocese de Ourense, que administrou Vilarrubín e Toubes, mentres que a parroquia de Armental pertenceu ao señorío de Pedro Losada e a de Beacán ao mosteiro de Santo Estevo de Ribas de Sil.

Xa na Idade Contemporánea, por mor das excesivas cargas fiscais ás que estaba sometido o campesiñado da zona, creáronse nas parroquias de Graices e O Souto organizacións agrarias de carácter revolucionario (agrarismo), coa finalidade de rematar co sistema feudal e combater os abusos dos señoríos, que mantiveron os seus privilexios a través do cobro de cuantiosas rendas en especies até finais da década de 1920.

Patrimonio

Entre o seu patrimonio arquitectónico destaca o castelo da Peroxa, destruído no século XX para construír a nova igrexa parroquial.

A igrexa de San Xinés conta cunha torre barroca con dupla balconada. No retablo da igrexa de Graíces, do século XVII, traballou o escultor ourensán Alonso López.

Entre os pazos e casas grandes destaca a casa da Torre (Graíces), as de Souto e Cinconogueiras e os Pazos de Turbisquedo (convertido nunha casa de turismo rural), Redondelle (Sano Equis), Ansariz (Armental) e o de Láncara.

Festas

Na Peroxa ten lugar a feira os días 13 e 27 de cada mes. Se estes días caeren en domingo, a feira pasa ao sábado anterior (días 12 e 26). Entre a súa gastronomía destaca a carne de vitela ao caldeiro.

• A romaría da Virxe das Neves (Graíces) celébrase a primeira semana de agosto.
• A romaría da Virxe do Santo Amparo (Carracedo) celébrase o segundo domingo de setembro, nunha pequena capela no Campo do Amparo.
• A romaría da Virxe da Saúde (Mirallos) celébrase o terceiro domingo de setembro, nunha ermida no monte de San Nicolás.
• A romaría da Virxe do Rosario (Vilarrubín) celébrase o primeiro domingo de outubro.

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes da Peroxa.

• 
  Igrexa de Graíces.
• 
  Encoro dos Peares.
• 
  Vista parcial da Peroxa.
• 
  Praza do concello.
• 
  Mural na praza do concello con motivos da Ribeira Sacra.
• 
  Casa do concello.
• 
  Placa altimétrica na casa do concello.

Lugares da Peroxa

Para unha lista completa de todos os lugares do concello da Peroxa vexa: Lugares da Peroxa.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• www.aperoxa.es Arquivado 08 de maio de 2020 en Wayback Machine.

---

Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

---