A Peroxa

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: A Peroxa (homónimos).

A Peroxa é un concello da provincia de Ourense, pertencente á comarca de Ourense e parte da Ribeira Sacra. Segundo o IGE en 2022 tiña 1.805 habitantes.

A Peroxa
Castelo da Peroxa.
Situación
Xentilicio	peroxense (non oficial)
Xeografía
Provincia	Provincia de Ourense
Comarca	Comarca de Ourense
Poboación	1.805 hab. (2022)
Área	54,5 km²
Densidade	33,12 hab./km²
Entidades de poboación	14 parroquias
Política (2023 )
Alcalde	Manuel Seoane Rodríguez (PPdeG)
Concelleiros	PPdeG: 7 PSdeG-PSOE: 2
Eleccións municipais na Peroxa
Uso do galego (2011)
Galegofalantes	78,79%
Na rede
http://www.aperoxa.es
[ editar datos en Wikidata ]

Xeografía

O concello, situado na comarca de Ourense, ten 54,5 km². O seu relevo está estruturado en tres zonas: unha de montaña baixa (entre 600 e 800 m), que abrangue as parroquias de Souto, Mirallos, Toubes, Armental e parte de Celaguantes. A topografía é bastante accidentada, formada por numerosas lombas desgastadas pola erosión.

Entre os 400 e 600 metros de altitude están as parroquias de Gueral, Villarrubín e A Peroxa. Esta zona, coñecida como Os Chaos, é máis chaira.

A terceira unidade xeográfica está formada polas terras de val situadas a carón do río Miño e do seu afluente o río Barra, que xunto co río Búbal e o rego de Lentomil, configuran a rede fluvial do concello.

O clima é oceánico con matices meridionais, o que propicia unha vexetación variada, predominando as especies arbóreas autóctonas (piñeiros, carballos, castiñeiros e abeneiros nos vales), mentres que na zona de monte predominan os matos.

Poboación

Censo total	1.902 (2017)
Menores de 15 anos	83 (4.36 %)
Entre 15 e 64 anos	1.047 (55.05 %)
Maiores de 65 anos	772 (40.59 %)

Evolución da poboación de A Peroxa   Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022
6.564	7.416	5.929	4.227	2.502								{{{13}}}	{{{14}}}	{{{15}}}	{{{16}}}	{{{17}}}	{{{2022}}}
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Historia

Atopáronse restos arqueolóxicos paleolíticos, e existen restos de poboados castrexos. Coa romanización de Galicia, construíuse a vía entre Aquas Flavias e Lugo, que posibilitou a formación de novos núcleos de poboación.

Durante a Idade Media foi significativa a presenza do Conde de Ribadavia, que chegou a dominar a maior parte das parroquias que integran o municipio. Tamén foi importante o señorío exercido pola diocese de Ourense, que administrou Vilarrubín e Toubes, mentres que a parroquia de Armental pertenceu ao señorío de Pedro Losada e a de Beacán ao mosteiro de Santo Estevo de Ribas de Sil.

Xa na Idade Contemporánea, por mor das excesivas cargas fiscais ás que estaba sometido o campesiñado da zona, creáronse nas parroquias de Graices e O Souto organizacións agrarias de carácter revolucionario (agrarismo), coa finalidade de rematar co sistema feudal e combater os abusos dos señoríos, que mantiveron os seus privilexios a través do cobro de cuantiosas rendas en especies até finais da década de 1920.

Patrimonio

Entre o seu patrimonio arquitectónico destaca o castelo da Peroxa, destruído no século XX para construír a nova igrexa parroquial.

A igrexa de San Xinés conta cunha torre barroca con dupla balconada. No retablo da igrexa de Graíces, do século XVII, traballou o escultor ourensán Alonso López.

Entre os pazos e casas grandes destaca a casa da Torre (Graíces), as de Souto e Cinconogueiras e os Pazos de Turbisquedo (convertido nunha casa de turismo rural), Redondelle (Sano Equis), Ansariz (Armental) e o de Láncara.

Festas

Na Peroxa ten lugar a feira os días 13 e 27 de cada mes. Se estes días caeren en domingo, a feira pasa ao sábado anterior (días 12 e 26). Entre a súa gastronomía destaca a carne de vitela ao caldeiro.

• A romaría da Virxe das Neves (Graíces) celébrase a primeira semana de agosto.
• A romaría da Virxe do Santo Amparo (Carracedo) celébrase o segundo domingo de setembro, nunha pequena capela no Campo do Amparo.
• A romaría da Virxe da Saúde (Mirallos) celébrase o terceiro domingo de setembro, nunha ermida no monte de San Nicolás.
• A romaría da Virxe do Rosario (Vilarrubín) celébrase o primeiro domingo de outubro.

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes da Peroxa.

• 

  Igrexa de Graíces.

• 

  Encoro dos Peares.

• 

  Vista parcial da Peroxa.

• 

  Praza do concello.

• 

  Mural na praza do concello con motivos da Ribeira Sacra.

• 

  Casa do concello.

• 

  Placa altimétrica na casa do concello.

Lugares da Peroxa

Para unha lista completa de todos os lugares do concello da Peroxa vexa: Lugares da Peroxa.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• www.aperoxa.es Arquivado 08 de maio de 2020 en Wayback Machine.

---

Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

---