Soutelinho da Raia, Calvão e Soutelinho da Raia
Soutelinho da Raia, tamén coñecido coma Souteliño da Raia ou simplemente Souteliño, é un lugar portugués da freguesía de Calvão e Soutelinho da Raia, no concello de Chaves. Unha aldea de Trás-os-Montes que está situada na Raia con Galiza. No ano 2011 tiña 150 habitantes.
| |||
| Localización | |||
|---|---|---|---|
| Estado | Portugal | ||
| Distritos | Distrito de Vila Real | ||
| Concello | Chaves | ||
| Freguesía | Calvão e Soutelinho da Raia  | ||
Até 1868 era considerado ―canda Cambedo e Lamadarcos― un dos tres pobos promiscuos, por estar situado na propia fronteira, entre Galiza e Portugal. A parte portuguesa constituía freguesía de seu mentres a galega pertencía á parroquia de Videferre.[1] Nese ano, a parte galega foi anexada a Portugal coa entrada en vigor do Tratado de Lisboa de 1864.
A mediados do século XIX tiña unha poboación de 12 veciños galegos e 80 portugueses.[2] Así mesmo, tiña en 1857 16 veciños galegos que equivalían a 70 habitantes.[3]
Historia editar
.jpg)
.jpg)
O lugar de Souteliño era unha poboación dividida en dúas partes pola fronteira galego-portuguesa. Mais non só era dividido o lugar en si, senón que a liña fronteiriza atravesaba as propias casas, pertencendo cada parte a un país. Ademais, as dúas partes adoitaban ter cadansúa porta. Isto podía favorecer o contrabando e a burla das autoridades.[4][5] A primeira referencia coñecida desta situación áchase nun documento de 1526, aínda que se ignora a súa orixe.[2]
En 1864, España e Portugal, após anos de negociacións, asinaron o Tratado de Límites de Lisboa, polo cal Souteliño, xuntamente con Cambedo e Lamadarcos, sería anexado a Portugal. A troco dos denominados pobos promiscuos, o Couto Mixto, un microestado independente entre Galiza e Portugal,[6] sería incorporado a España, e polo tanto, a Galiza. Este tratado xustificado para dificultar o contrabando tiña como albo a «anomalía» do Couto Mixto, un territorio soberano desligado da autoridade de ámbolos estados e cuxa desaparición era de interese común para eles.[5] Ademais, as desprezábeis hectáreas de boa calidade atribuídas ó lugar de Souteliño (5 de 600), tamén a Cambedo e Lamadarcos, puido ser unha maneira de xustificar en España a perda dos pobos promiscuos.[7]
Deste xeito, o 27 de xuño de 1868 realizouse en Souteliño o acto oficial de entrega a Portugal. Igualmente se fixo o día seguinte en Cambedo e Lamadarcos. Algunhas autoridades aínda se mantiveron algún tempo, polo que tras dunha queixa do goberno portugués, o 9 de abril do ano seguinte, o Gobernador de Ourense tivo que ordenar ás «autoridades españolas» que ficaban alí que abandonasen os lugares.[8]
A mudanza dos límites administrativos en 1868 non modificou os eclesiásticos, polo que a parte galega seguiu a pertencer á freguesía de Videferre e por tanto á diocese de Ourense. En 1882, co obxectivo de facer coincidir os límites civís cos relixiosos, executouse unha bula do ano anterior pola cal se incorporaron á arquidiocese de Braga as parroquias do bispado ourensán situadas en territorio portugués: Lamadarcos e Tourém.[9] No entanto, non foron tratados os casos de Souteliño nin de Cambedo, cuxas partes galegas seguirían dentro dos límites eclesiásticos de Ourense. Porén, coa entrada de Portugal en 1910 nun novo réxime e as crecentes dificultades dos párrocos para cruzar a fronteira, Souteliño e Cambedo acabaron sendo incorporados tamén ó arcebispado bracarense o 27 de novembro de 1914.[10]
En 2013, trala reorganización administrativa portuguesa, deixou de formar freguesía de seu e foi incorporada á de Calvão, formando unha nova freguesía denominada Calvão e Soutelinho da Raia coa sede en Calvão.[11]
Galería de imaxes editar
-
Os pobos promiscuos no mapa do partido de Ourense de Juan Quintana (1807) -
Soutelinho no mapa de José de Castro López sobre A Raia (1863)
.jpg)
.jpg)
Lugares e freguesías editar
Lugares de Calvão e Soutelinho da Raia editar
Freguesías de Chaves editar
Notas editar
- ↑ Madoz, Pascual (1850). Vide-ferri (Sta. Maria). Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar (en castelán) XVI (Madrid). p. 37.
- ↑ 2,0 2,1 Hernández Figueiredo 2014, p. 233.
- ↑ Nomenclátor de los pueblos de España (en castelán). Madrid. 1858. p. 632.
- ↑ Fulgosio, Fernando (1868). Crónica de la provincia de Orense (en castelán). Madrid. p. 9.
O estado dos pobos promíscuos non era menos singular: postos cabalmente na raia de ámbalas nacións, parte dunha casa adoitaba pertencer a España e outra a Portugal. Dese xeito, o veciño perseguido polas autoridades españolas, por exemplo, sen saír da súa morada e con só se presentar na porta, que todas ou case tódalas casas tiñan polas costas, achábase en Portugal e a salvo de todo castigo. Grandes folgos ó crime e á impunidade!
- ↑ 5,0 5,1 Cadenas, Delfim (17.6.2014). "A Aldeia do Cambedo e o Couto Mixto". Jornal Mapa.
- ↑ Alonso, Antón (4.7.2014). "El Couto Mixto (Ourense) Caso único en Europa" (PDF). Asociación de Corresponsales de Prensa Extranjera (ACPE) (en castelán).
- ↑ Salinas Valencia, Máximo (2002). O Couto Mixto: o seu contorno arraiano e os Pobos Promiscuos. Descrición socioeconómica. Asociación de Amigos do Couto Mixto. p. 21. ISBN 84-7680-388-5.
- ↑ García Mañá, Luís Manuel (xullo/decembro 2001). "Couto Mixto, unha república esquecida". IGADI. Arquivado dende o orixinal o 16-03-2012. Consultado o 4-6-2016.
- ↑ Hernández Figueiredo 2014, pp. 227-229.
- ↑ Hernández Figueiredo 2014, pp. 231-240.
- ↑ "Lei n.º 11-A/2013" (PDF). Diário da República. 1.ª serie (19): 38. 28 de xaneiro de 2013. Consultado o 19.1.2019.
Véxase tamén editar
Bibliografía editar
- Hernández Figueiredo, José Ramón (2014). "Apuntes sobre la geografía eclesiástica de Ourense: Tourém, Lama de Arcos, «Couto Mixto» y «Pueblos promiscuos»". Cuadernos de Estudios Gallegos, LXI (en castelán) (127). ISSN 0210-847X. doi:10.3989/ceg.2014.127.07.