Rubem Alves

Rubem Azevedo Alves, nado en Boa Esperança o 15 de setembro de 1933 e finado en Campinas o 19 de xullo de 2014, foi un psicanalista, pedagogo, teólogo, escritor e pastor presbiteriano brasileiro. Foi autor de libros relixiosos, educativos, existenciais e infantís. Está considerado como un dos principais pedagogos da historia do Brasil, xunto con Paulo Freire, un dos fundadores da Teoloxía da Liberación e un intelectual polifacético nos debates sociais en Brasil. Foi profesor da Universidade Estatal de Campinas (UNICAMP).

Rubem Alves

Biografía
Nacemento	15 de setembro de 1933 Boa Esperança, Brasil (pt)
Morte	19 de xullo de 2014 (80 anos) Campinas, Brasil
Causa da morte	Morte natural  (Síndrome de disfunción multiorgánica )
Datos persoais
País de nacionalidade	Brasil
Relixión	Protestantismo e presbiterianismo (pt)
Educación	Seminário Teológico da União (Nova York) (pt) - teoloxía Seminário Teológico de Princeton (pt) - filosofía
Actividade
Ocupación	xornalista , poeta , novelista , pedagogo , profesor universitario , teólogo , escritor , filósofo , psicanalista
Empregador	Universidade Estadual de Campinas (pt)
Movemento	Teoloxía da liberación
Lingua	Lingua portuguesa
Premios  Premio Jabuti de Literatura  Medalha Carlos Gomes (pt)
Páxina web	rubemalves.com.br

Traxectoria

Formou parte da Unión Cristiá de Estudantes do Brasil (UCEB), que estivo supervisada polo pastor presbiteriano Jorge César Mota. Entre os participantes deste movemento xurdiron activistas e pensadores como: Adauto Araújo Dourado, Benjamin Moraes, Billy Gammon, Boanerges Cunha, Lysâneas Maciel, Jether Ramalho, Waldo César e Caio Toledo.

Entre 1953 e 1957 estudou teoloxía no Seminário Presbiteriano do Sul, en Campinas, onde coñeceu a Richard Shaull . Entre 1958 e 1963, foi párroco en Lavras (Minas Xerais ). En 1964, obtivo un máster en teoloxía na "Union Theological Seminary " de Nova York.

Foi membro da Comisión "Fe e Orde", do Consello Ecuménico de Igrexas e director de "Estudos sobre Igrexa e Sociedade en América Latina ". Foi acusado de conduta subversiva polas autoridades da Igrexa Presbiteriana e perseguido polo Réxime Militar do Brasil (1964-1985) e por iso abandonou a Igrexa Presbiteriana e exiliouse nos Estados Unidos, onde, en 1968, obtivo o título de doutor (PHD) en filosofía polo Princeton Theological Seminary.

Ensinou no Instituto Presbiteriano Gammon, na cidade de Lavras, Minas Xerais, no Seminario Presbiteriano de Campinas, na Facultade de Filosofía, Ciencias e Letras de Rio Claro e na UNICAMP, onde recibiu o título de Profesor Emérito e creou varios grupos de investigación. Tivo unha gran cantidade de publicacións, como crónicas, ensaios e relatos, ademais de ser obxecto de varias teses, disertacións e monografías. Moitos dos seus libros foron publicados noutros idiomas, como inglés, francés, italiano, español, alemán e romanés.

A principios dos anos 80 obtén o título de psicanalista pola Sociedade Paulista de Psic Análise . Tamén publicou libros de literatura infantil e poesía. Foi membro da Academia Campinense de Letras.

Cunha formación ecléctica, móvese polas áreas da teoloxía, a psicanálise, a socioloxía, a filosofía e a educación . Despois de dar clases nas universidades, tivo un restaurante (a cociña era unha das súas paixóns e tema nalgúns dos seus textos), viviu en Campinas, onde mantivo un grupo, chamado Canoeiros, que se reúne semanalmente para ler poesía.

A súa mensaxe é directa e, ás veces, romántica, explorando a esencia do home e a alma do ser. É algo así como un contrapunto á visión actual do homo globalizadus que busca satisfacer desexos, moitas veces máis aló das súas necesidades reais.

“Ensinar” é descrito por Alves como un acto de alegría, un traballo que hai que exercer con paixón e arte. É como a vida dun pallaso que entra todos os días na area cunha renovada misión de entreter. Ensinar é facer que ese momento sexa único e especial. Ridendo dicere severum: rir, dicir cousas serias. Amosando que esta é en realidade a forma máis efectiva e verdadeira de transmitir coñecemento. Actuar como un mago e non como un máxico. Non como quen engana, senón como quen cre e fai crer, que debe facer que as cousas sucedan.

Nalgúns dos seus textos, cita pasaxes da Biblia, utilizando metáforas. Na web A Casa de Rubem Alves pódense atopar relecturas e debates das súas obras.

Segundo Harvey Cox, Rubem Alves puido agrupar, coherentemente, baixo un único foco, as opinións de Franz Fanon, Karl Marx, Jürgen Moltmann, Mario Savio, Karl Barth, Paul Lehmann, Esdras Costra e Paulo Freire.

Foi cidadán de honra de Campinas onde recibiu a Medalla Carlos Gomes pola contribución á cultura.

Teoloxía

Autor do libro "Da Esperança" ("Teoloxía da esperanza humana"), Rubem Alves é considerado por moitos estudosos como unha das personalidades máis relevantes do panorama teolóxico brasileiro; o fundador da reflexión sobre unha teoloxía liberadora, que logo se chamaría Teoloxía da liberación. Considerou o humanismo como un mesianismo restaurador e, polo tanto, desde os anos 60 participou no movemento latinoamericano de renovación da teoloxía.

Na súa opinión, a liberación non xurdiría da intervención sobrenatural dun ser superior que faría un milagre concreto para iso, senón que guiaría espiritualmente a actividade do ser humano na historia que conduciría á humanidade polo camiño da liberdade. É un novo paradigma de humanización, un novo tipo de humanismo baseado na idea de liberdade para recrear o mundo do ser humano e do propio ser humano, un mesianismo político e non nunha idea abstracta da esencia do ser humano. o ser humano.

A súa posición liberal pronto lle trouxo serios problemas na súa relación co protestantismo histórico e concretamente co presbiterianismo. Foi cuestionado dende cedo polas súas ideas e tivo que abandonar o pastorado, xa que previamente abandonaba as súas conviccións doutrinais ortodoxas.

Desta experiencia xurdiu o libro Protestantismo e Repressão, que pretende dilucidar os labirintos da vida cotiá histórica deste movemento relixioso. Na obra "Dogmatismo e tolerancia", analiza os aspectos innovadores da teoloxía reformada, cuestiona o dogmatismo das relixións e sostén que este fenómeno é contrario ao espírito orixinario das relixións, afirma que Deus creou as aves, mentres que as relixións crearon as gaiolas, tamén coñecidas. como dogmas.

Na obra Cristianismo: ópio ou libertação?, fala do "mundo do proletariado " para referirse a unha nova conciencia ecuménica, que uniría o pobo do Terceiro Mundo con negros, estudantes e outros colectivos dos países ricos; sería unha conciencia non restrinxida ás fronteiras nacionais, económicas, sociais ou raciais. A conciencia proletaria nacería entre os que viviron a pobreza nas súas propias vidas. Fala da esperanza frustrada das nacións do Terceiro Mundo de converterse en nacións desenvolvidas e da brecha, que estaría crecendo, entre as nacións ricas e as pobres. A partir desta observación, os pobres tomarían conciencia de que a pobreza e a discriminación non eran un feito natural, nin a vontade de Deus, senón unha relación de causa e efecto resultante dunha relación colonial opresiva. Polo tanto, os pobres non serían simplemente pobres, senón os que se fixeron pobres. Un dos obxectivos do colonialismo sería reducir as comunidades e pobos dominados a unha situación de pasividade, que lles impediría crear a súa propia historia. No pasado, o colonialismo tería xerado unha conciencia oprimida, que deu lugar á pasividade, pero, hoxe en día, o seres humanos terían tomado conciencia da súa opresión e converteríanse en suxeitos históricos, nacidos para a liberdade, con capacidade para crear a súa propia historia, imaxinar. un novo futuro, criticar o mundo no que viven e transformalo.

Escribiu un libro en inglés que falaba do futuro da humanidade, Filhos do Amanhã, onde trataba como un futuro liberador dependía de categorías que a ciencia occidental descoidara.

Tamén publicou un libro titulado Variações sobre a vida e a morte, onde tenta construír unha teoloxía poética, preocupada polo corpo, pola vida na súa dimensión real.

Humanismo político

A linguaxe do humanismo político é a lingua da esperanza, por iso Rubem Alves é un crítico do enfoque técnico que pecharía as portas á esperanza e adormecería as conciencias como fixo o colonialismo. O enfoque técnico crearía seres humanos que atoparían a felicidade a través do que ofrece o sistema, que adquiriría un carácter totalitario, xustificando ideoloxicamente a súa perpetuación, circunstancia na que a relixión se convertería no “opio do pobo”. Por outra banda, a súa crítica ao tecnicismo non é unha negación da tecnoloxía. O humanismo político pretende humanizar a tecnoloxía para poñela ao servizo dos seres humanos comprometidos coa creación dun futuro mellor.

O existencialismo e o humanismo político teñen puntos en común cando recoñecen o individuo como suxeito da historia e no rexeitamento dos poderes que pretenden crear seres humanos á súa imaxe e semellanza e sometelos. Por outra banda, existen diferenzas entre o existencialismo e o humanismo político, xa que o existencialismo afirma que existe un dualismo entre o subxectivo e o obxectivo. Polo tanto, Rubem Alves é un crítico do existencialismo teolóxico, que sostén que a liberación do ser humano é puramente subxectiva.

Morte

Rubem Azevedo Alves faleceu o 19 de xullo de 2014, en Campinas, por mor dunha insuficiencia orgánica múltiple tras unha pneumonía. O corpo foi velado no pleno do Concello de Campinas, no interior de São Paulo, cidade onde residía o escritor mineiro. Tal e como el pedira, o seu corpo foi incinerado en Guarulhos, e as cinzas espalladas baixo unha árbore de ipê amarelo.

Obra

Filosofía da relixión

• O Enigma da Religião
• O que é Religião?
• Protestantismo e Repressão
• Dogmatismo e Tolerância
• O Suspiro dos Oprimidos

Teoloxía

• Da Esperança
• Filhos do Amanhã
• Creio na Ressurreição do corpo
• Variações sobre a vida e a morte
• Poesia, Profecia e Magia
• Pai Nosso
• O Poeta, o Guerreiro e o Profeta

Biografía

• Gandhi: A magia dos gestos poéticos

Filosofía da ciencia e da educación

• Conversas com quem gosta de ensinar
• Histórias de quem gosta de ensinar
• A alegria de ensinar
• Por uma educação romântica
• Entre a ciência e a sapiência: o dilema da educação
• Filosofia da Ciência
• Conversas sobre Educação

Meditacións e crónicas

• Tempus Fugit
• Navegando
• O Retorno e Terno
• O Quarto do Mistério
• Sobre o tempo e a eterna idade
• As contas de vidro e o fio de nylon
• Concerto para corpo e alma
• O amor que acende a lua

Literatura infantil e xuvenil

• A árvore e a aranha
• A história dos três porquinhos
• A libélula e a tartaruga
• A menina, a gaiola e a bicicleta
• A menina e o pássaro encantado
• A operação de Lili
• A Pipa e a Flor
• A volta do pássaro encantado
• Como nasceu a alegria
• Histórias de bichos
• O patinho que não aprendeu a voar
• Os morangos

A súa recente obra, Poesia do encontro foi escrita en conxunto con Elisa Lucinda.