Rei de romanos[1][2] (en latín: Rex Romanorum) foi o título utilizado por Siagrio, e máis adiante polo rei alemán seguindo a súa elección polos príncipes-electores desde a época do Emperador Henrique II (1014-1024) en adiante. Este título supoñía unha reclamación para ser elixido Sacro Emperador Romano, e dependía da coroación polo papa.

Escudo de Xosé II, último Rei de romanos.

A unción e coroación imperial de Lois II en abril de 850, asentou unha constante ao longo do medievo, de que tales ritos só podería facelos o papa, e en Roma, incluso se o rei xa fora unxido previamente. En 855, coa abdicación e morte do emperador Lotario I, Lois II, que por entón xa era rei de Italia, non obtivo territorios ao norte dos Alpes na repartición efectuada por Lotario I. Ao quedar como soberano italiano, o título imperial quedou confinado en Italia[3][4] e o rei encargado da defensa do papado, do que resultou, tras a morte de Lois II, que o propio papado se arrogou a iniciativa de designar ao emperador.[5]

Este principio, de que só o papa podía coroar o emperador, e que o emperador era o protector da Igrexa romana, que se estableceu no período carolinxio, continuou a partir do século X cando Odón I reclamou ao papa o recoñecemento do seu status político.[6] Odón I empregou o título de Imperator Augustus, e foron o seu fillo Odón II e o seu neto Odón III os que decantaron a afirmación do Imperio centrada en Roma, e manifestada definitivamente a través da súa intitulación como Romanorum Imperator Augustus en 982.[7]

Porén, o papa era o que en último lugar podía coroar o soberano alemán como emperador; o soberano alemán era potencialmente un emperador e podían pasar anos antes de levarse a cabo a coroación imperial, co que os soberanos alemáns debían conformarse co título de rex.[8] O vínculo entre os reis alemáns coa coroa imperial foi reforzado con Conrado II ao intitularse como designado para a coroa imperial dos romanos, Imperium designatus Romanorum, sendo xa rei de Alemaña e de Italia. Finalmente, foi Henrique III cando se estableu a conexión entre o seu título real e a coroa imperial cando emitiu un diploma o 14 de xaneiro de 1040 onde, por primeira vez, apareceu a expresión Romanorum Rex (Rei de romanos). O uso deste termo foi estendéndose máis frecuentemente e estableceuse de forma máis permanente con Henrique V,[9] coa intención de contrarrestar a designación pexorativa e limitada de Rex Teutonicorum coa que o papa se refería a el durante a Querela das Investiduras.[10][11]

Significado

editar

O Rei de romanos pode ser considerado como un emperador electo en espera de ser coroado como tal en Roma, ou como o herdeiro do emperador designado en vida do propio emperador.[12] Isto é, o Rei de romanos podería ser o herdeiro dun emperador ou un soberano do Sacro Imperio en exercicio en «espera de coroación» e que se intitularía emperador cando fose coroado polo papa en Roma.[13] O rei de Romanos intitulábase como Romanorum Rex semper Augustus antes de ser coroado Romanorum Imperator semper Augustus polo papa —até o ano 1508—.

Un emperador xa coroado desexoso de transmitir o seu trono á súa descendencia nunha monarquía electiva, facía elixir o seu sucesor durante o seu reinado pola súa propia iniciativa, co consentimento dos Príncipes Electores e de acordo coas provisións da Bula de Ouro de 1356. Deste modo, á morte do emperador, había xa un rei que o sucedía inmediatamente, sen requirir outra coroación ou Wahlkapitulation, posto que xa fora xurada unha capitulación; así evitábase un trono vacante e conflitos de intereses nunha nova elección.[14] Este sucesor tomaba o título de Rei de romanos e coroábase en Aquisgrán ou en Frankfurt, e non interviña no goberno salvo incapacidade do emperador ou que este renunciase ás súas responsabilidades (como fixeron Maximiliano I durante o reinado do emperador Frederico III ou Fernando I durante o reinado do emperador Carlos V), a súa única función era ser o vigairo xeral do Imperio.[15]

Se á morte do emperador non había ningún Rei de romanos electo, entón facíase necesaria unha elección por electores, acorde coas provisións da Bula de Ouro de 1356. Durante a vacancia no trono, a autoridade era exercida por dous vigairos imperiais: o conde palatino do Rin (Pfalzgraf bei Rhein) e o duque de Saxonia (Herzog von Sachsen).[16]

Desde o ano 1508, o Rei de romanos Maximiliano I intitulose, co consentimento do papa Xulio II, como emperador electo (Erwählter Römischer Kaiser), co que xa non necesitaba ser coroado polo papa, senón que bastaba coa coroación nos seus territorios. Así, a posición do Rei de romanos quedou limitada a ser o herdeiro electo en vida do emperador, que automaticamente pasaba a ser emperador electo á morte do seu predecesor sen necesidade doutra cerimonia.

Lista dos reis dos Romanos

editar

Nota: con fondo amarelo, os reis de Romanos que foron coroados emperadores do Sacro Imperio.

Rei de romanos Dinastía Elección / Coroación

como Rei de romanos

Final
Henrique V Salia 10 de maio de 1098 /
6 de xaneiro de 1099
13 de abril de 1111
Coroación imperial
Lotario II Supplinburgo 24 de agosto de 1125 /
30 de agosto de 1125
4 de xuño de 1133
Coroación imperial
Conrado III
rei rival
Hohenstaufen 18 de decembro de 1127 Elección como rei rival Setembro de 1135
Renuncia
Conrado III Hohenstaufen 7 de marzo de 1138 /
13 de marzo de 1138
15 de febreiro de 1152
Henrique Berenguer Hohenstaufen Marzo de 1147 /
30 de marzo de 1147
Agosto de 1150
Frederico I Hohenstaufen 5 de marzo de 1152 /
9 de marzo de 1152
18 de xuño de 1155
Coroación imperial
Henrique VI Hohenstaufen Xullo de 1169 /
15 de agosto de 1169
15 de abril de 1191
Coroación imperial
Frederico II Hohenstaufen 25 de decembro de 1196
Primeira elección como Rei de romanos
6 e 8 de marzo de 1198
Elección de Filipe de Suabia[17]
Filipe de Suabia Hohenstaufen 6 e 8 de marzo de 1198 /
8 de setembro de 1198 (Primeira coroación) e
6 de xaneiro de 1205 (Segunda coroación)
21 de agosto de 1208
Odón IV
rei rival
Güelfa 9 de xuño de 1198 /
12 de xullo de 1198
Recoñecido como lexítimo Rei de romanos
Odón IV Güelfa 22 de setembro de 1208 e 11 de novembro de 1208
Segunda elección como lexítimo Rei de romanos
4 de outubro de 1209
Coroación imperial
Frederico II
rei rival
Hohenstaufen Novembro de 1211 e 5 de decembro de 1212
Segunda elección (como rei rival) /
9 de decembro de 1212
Primeira coroación (como rei rival)
Recoñecido como lexítimo Rei de romanos
Frederico II Hohenstaufen 25 de xullo de 1215
Segunda coroación como lexítimo Rei de romanos
22 de novembro de 1220
Coroación imperial
Henrique Hohenstaufen 23 de abril de 1220 /
8 de maio de 1222
4 de xullo de 1235
Deposto
Henrique Raspe
rei rival
Ludowinger 22 de maio de 1246
Elección como rei rival
16 de febreiro de 1247
Conrado IV Hohenstaufen Febreiro e xullo de 1237
Elixido e confirmado, pero non coroado
21 de maio de 1254
Guillerme de Holanda
rei rival
Holanda 3 de outubro de 1247 /
1 de novembro de 1248
28 de xaneiro de 1256
Ricardo de Cornualla Plantagenet 13 de xaneiro de 1257 /
17 de maio de 1257
2 de abril de 1272
Afonso de Castela
rei rival
Borgoña 1 de abril de 1257
Elixido rei rival pero non coroado
Maio de 1275
Renuncia
Rodolfo I Habsburgo 29 de setembro de 1273 /
24 de outubro de 1273
15 de xullo de 1291
Adolfo de Nassau Nassau 5 de maio de 1292 /
24 de xuño de 1292
23 de xuño de 1298 Deposto /
2 de xullo de 1298
Alberte I Habsburgo 24 de xuño e 27 de xullo de 1298 /
24 de agosto de 1298
1 de maio de 1308
Henrique VII Luxemburgo 27 de novembro de 1308 /
6 de xaneiro de 1309
29 de xuño de 1312
Coroación imperial
Lois IV Wittelsbach 20 de outubro de 1314 /
25 de novembro de 1314
17 de xaneiro de 1328
Coroación imperial
Frederico de Habsburgo
rei rival
Habsburgo 19 de outubro de 1314 /
25 de novembro de 1314
5 de setembro de 1325 Tratado de Trausnitz
Frederico de Habsburgo Habsburgo 7 de xaneiro de 1326
Rei de romanos correxgente polo tratado de Ulm
13 de xaneiro de 1330
Carlos IV
rei rival
Luxemburgo 11 de xullo de 1346 /
26 de novembro de 1346
Recoñecido como lexítimo Rei de romanos
Günther de Schwarzburg
rei rival
Schwarzburg 30 de xaneiro de 1349 /
6 de febreiro de 1349
26 de maio de 1349
Renuncia polo tratado del Eltville
Carlos IV Luxemburgo 17 de xuño de 1349 /
25 de xullo de 1349
Segunda elección / coroación como lexítimo Rei de romanos
5 de abril de 1355
Coroación imperial
Venceslau Luxemburgo 10 de xuño de 1376 /
6 de xullo de 1376
20 de agosto de 1400
Deposto
Frederico de Brunswick-Lüneburg
rei rival
Güelfa 22 de maio de 1400
Elixido rei rival
5 de xuño de 1400
Roberto do Palatinado Wittelsbach 21 de agosto de 1400 /
6 de xaneiro de 1401
18 de maio de 1410
Sexismundo Luxemburgo 20 de setembro de 1410 e 21 de xullo de 1411 /
8 de novembro de 1414
31 de maio de 1433
Coroación imperial
Jobst de Moravia
rei rival
Luxemburgo 1 de outubro de 1410
Elixido rei rival
8 de xaneiro de 1411
Alberte II Habsburgo 18 de marzo de 1438
Elixido pero non coroado como Rei de romanos
27 de outubro de 1439
Frederico III Habsburgo 2 de febreiro de 1440 /
17 de xuño de 1442
19 de marzo de 1452
Coroación imperial
Maximiliano I Habsburgo 16 de febreiro de 1486 /
9 de abril de 1486
4 de febreiro de 1508 e 6 de febreiro de 1508
Recoñecemento e coroación como Emperador electo
Carlos V Habsburgo 28 de xuño de 1519 /
23 de outubro de 1520
26 de outubro de 1520
Recoñecemento como Emperador electo
Fernando I Habsburgo 5 de xuño de 1531 /
11 de xaneiro de 1531
24 de marzo de 1558
Coroación como Emperador electo
Maximiliano II Habsburgo 28 de novembro de 1562 /
30 de novembro de 1562
25 de xullo de 1564
Recoñecemento como Emperador electo
Rodolfo II Habsburgo 27 de outubro de 1575 /
1 de novembro de 1575
12 de outubro de 1576
Recoñecemento como Emperador electo
Fernando III Habsburgo 22 de decembro de 1636 /
30 de decembro de 1636
15 de febreiro de 1637
Recoñecemento como Emperador electo
Fernando IV Habsburgo 31 de maio de 1653 /
18 de xuño de 1653
9 de xullo de 1654
Xosé I Habsburgo 23 de xaneiro de 1690 /
26 de xaneiro de 1690
5 de maio de 1705
Recoñecemento como Emperador electo
Xosé II Habsburgo-Lorena 27 de marzo de 1764 /
3 de abril de 1764
18 de agosto de 1765
Recoñecemento como Emperador electo

Outras mencións

editar

Rex Romanorum foi tamén o título co que os bárbaros xermanos invasores do Imperio romano denominaron o territorio da Galia, aínda non xermanizado, sobre o que gobernaba Siagrio (464-486).

Durante o Imperio de Oriente (Imperio romano de Oriente), cuxa capital era Constantinopla, usábase a lingua grega, e para utilizar o termo latino imperator (emperador) facían referencia á palabra basileus (rei), aínda que o monarca levaba o título de Βασιλεύς των Ρωμαίων (Basileús tōn Rōmaniōn), é dicir: "Rei de romanos".

A Napoleón II outorgóuselle por nacemento o título de Rei de Roma, a instancias do seu pai o emperador de Francia Napoleón I o 17 de febreiro de 1810.

  1. "rei". Enciclopedia Galega Universal 14. Ir Indo Edicións. 1999-2002. pp. 353–354. ISBN 84-7680-288-9. 12 rei de romanos HIST Título oficial do emperador de Alemaña adoptado regularmente a partir de Enrique IV... 
  2. "rei". Diciopedia do século 21 3. Do Cumio, Galaxia e do Castro. 2006. p. 1773. ISBN 978-84-8288-942-9. Rei de romanos Título que posuían o emperador do Sacro Imperio Romano Xermánico, non coroado aínda polo papa, e o seu sucesor. 
  3. Barraclough, Geoffrey (1976). The crucible of Europe: the ninth and tenth centuries in European history (en inglés). University of California Press. p. 70. ISBN 9780520031180. 
  4. Folz, Robert (1974). The Coronation Of Charlemagne (en inglés). Routledge & K.Paul. pp. 197–199. ISBN 0710078471. 
  5. Canning, Joseph (1996). A history of medieval political thought, 300-1450 (en inglés). Routledge. p. 72. ISBN 9780415013499. 
  6. Canning, Joseph (2014). A history of medieval political thought, 300-1450 (en inglés). Routledge. p. 95. ISBN 9781136623424. 
  7. Canning, Joseph (2014). A history of medieval political thought, 300-1450 (en inglés). Routledge. pp. 96–97. ISBN 9781136623424. 
  8. Reuter, Timothy (2014). Germany in the Early Middle Ages C. 800-1056 (en inglés). Routledge. p. 274. ISBN 9781317872399. 
  9. Weinfurter, Stefan (1999). The Salian Century: Main Currents in an Age of Transition (en inglés). University of Pennsylvania Press. pp. 27–28. ISBN 9780812235081. 
  10. Weinfurter, Stefan (1999). The Salian Century: Main Currents in an Age of Transition (en inglés). University of Pennsylvania Press. p. 155. ISBN 9780812235081. 
  11. Reuter, Timothy (2014). Germany in the Early Middle Ages C. 800-1056 (en inglés). Routledge. p. 275. ISBN 9781317872399. 
  12. "General Series". Historical Association (en inglés) (16): 16. 1950. 
  13. Prothero, G. W.; Ward, A. W.; Leathes, Stanley (1902). Cambridge modern history (en inglés) 1. Cambridge University Press. p. 289. 
  14. The Museum: or the literary and historical register (en inglés) 2. Robert Dodsley. 1746. p. 317. 
  15. The modern part of an Universal history, from the earliest accounts to the present time (en inglés) 42. T. Osborne, C. Hitch, A.Mi llar, John Rivington, S. Crowder, B. Law, T. Longman, and C. Ware. 1764. p. 110. 
  16. The Museum: or the literary and historical register (en inglés) 2. Robert Dodsley. 1746. pp. 317–318. 
  17. Milman, Henry Hart (1880), History of Latin Christianity: including that of the popes to the pontificate of Nicolas V, Volume 5, Ed. Armstrong, páxs.203-204

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar

Outros artigos

editar

Ligazóns externas

editar