José Manuel Caballero Bonald

poeta e flamencólogo español, premio Cervantes

José Manuel Caballero Bonald, nado en Xerez da Fronteira o 11 de novembro de 1926 e finado en Madrid o 9 de maio de 2021,[1] foi un escritor español, que sobresaíu principalmente como poeta.[2] A coidadosa utilización da linguaxe e o barroquismo caracterizan a súa obra. Tamén foi un recoñecido flamencólogo.[3]

Infotaula de personaJosé Manuel Caballero Bonald

Editar o valor em Wikidata
Biografía
Nacemento11 de novembro de 1926 Editar o valor em Wikidata
Xerez da Fronteira, España Editar o valor em Wikidata
Morte9 de maio de 2021 Editar o valor em Wikidata (94 anos)
Madrid, España Editar o valor em Wikidata
Datos persoais
País de nacionalidadeEspaña Editar o valor em Wikidata
EducaciónUniversidade de Sevilla (1949–1952)
Colegio Nuestra Señora del Pilar Editar o valor em Wikidata
Actividade
Campo de traballoLiteratura española, Spanish poetry (en) Traducir, ensaio, ciencia da literatura, edição (pt) Traducir, novela autobiográfica, regionalismo (pt) Traducir e Flamenco Editar o valor em Wikidata
Lugar de traballo Bogotá Editar o valor em Wikidata
Ocupaciónpoeta , prosista , editor colaborador , hispanista , profesor universitario , especialista en literatura , novelista , ensaísta , escritor , guionista , estudoso da literatura Editar o valor em Wikidata
Membro de
Xénero artísticoPoesía, novela e ensaio Editar o valor em Wikidata
MovementoXeración de 1950 de Literatura española Editar o valor em Wikidata
LinguaLingua castelá Editar o valor em Wikidata
Participou en
18 de febreiro de 2014Intellectuals for the Third Republic (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
Obra
Obras destacables
Premios

Páxina webfcbonald.com Editar o valor em Wikidata
Dialnet: 3689207

Traxectoria editar

De pai cubano —republicano do Partido Reformista— e nai de ascendencia aristocrática francesa —da familia do vizconde de Bonald—, estudou Filosofía e Letras en Sevilla entre 1949 e 1952 e náutica e astronomía en Cádiz.[4] Nestes mesmos anos comezou a relacionarse cos cordobeses da revista Cántico, como Pablo García Baena.

Publicou o seu primeiro poemario, Las adivinaciones, en 1952, tras obter con el un accésit do Premio Adonáis. Dous anos antes gañara o Platero de poesía.[5]

A súa carreira continuou en Latinoamérica, onde foi profesor universitario na Universidade Nacional de Colombia en Bogotá.[1][6] Na capital colombiana escribiu a súa primeira novela —Dos días de septiembre, galardoada en 1961 co Premio Biblioteca Breve e publicada ao ano seguinte—[1] e tivo ao seu primeiro fillo.[7] En 1968 foi incluído na Antología de la nueva poesía española.[8]

Ao regresar de Colombia intensificou o interese pola literatura como método de loita antifranquista, en liña coas directrices do Partido Comunista, no que con todo nunca militou.[9]

Traballo como director literario na editorial Júcar e colaborou con Camilo José Cela na publicación da revísta Papeles de Son Armadans como subdirector[1] e no proxecto do Instituto de Lexicografía da Real Academia Española. Ademais, tivo un idilio de sete anos coa primeira muller de Cela, Rosario Conde.[10]

En 1986 inaugurouse un instituto co seu nome, e en 1998 constituíuse a Fundación Caballero Bonald.[11]

En abril de 2009 publica La noche no tiene paredes, composto por 103 poemas, onde fai unha reivindicación da incerteza, porque, nas súas propias palabras, «o que non ten dúbidas, o que está seguro de todo, é o máis parecido que hai a un imbécil.»[12]

Tras a publicación de Entreguerras (2012), libro formado por un só poema de case 3.000 versos, declarou: "xa non vou escribir nada", con todo continuou escribindo.[13] Recoñeceu que escribir poesía axúdalle a manterse novo. "O permanecer na brecha rexuvenécete. O que non queda calado, o que iguala o pensamento coa vida, ten xa moito gañado para rexuvenecer", declarou ao cumprir 80 anos.

O 29 de novembro de 2012 foi galardoado co Premio Cervantes.[14]

Foi presidente do xurado de varios galardóns literarios, tanto de poesía como de narrativa,[15] entre os que destaca o Premio de Novela Cidade de Torrevieja, localidade esta última que en xuño de 2010 lle dedicou unha das súas prazas.[16]

En 2018 afirmou que non pensaba volver escribir.[17]

Obra editar

 
Sede da Fundación Caballero Bonald en Xerez da Fronteira.
 
Carteis de XVII Congreso da Fundación Caballero Bonarld

Poesía editar

  • Las adivinaciones (1952)
  • Memorias de poco tiempo (1954)
  • Anteo (1956)
  • Las horas muertas (1959)
  • Pliegos de cordel (1963)
  • Descrédito del héroe (1977)
  • Laberinto de Fortuna (1984)
  • Diario de Argónida (1997)
  • Manual de infractores (2005)
  • La noche no tiene paredes (2009)
  • Entreguerras (2012), autobiografía en verso[18]
  • Desaprendizajes (2015)

Antoloxías poéticas editar

  • Selección natural (1983)
  • Doble vida (1989) Prólogo de Pere Gimferrer
  • Poesía amatoria (1999)
  • Somos el tiempo que nos queda (2004, 2007 e 2011). Obra poética completa
  • Años y libros (2004) Edición de Luis García Jambrina
  • Paz con aceite (2005)
  • Summa vitae (2007) Edición de Jenaro Talens
  • Casa junto al mar (2008) Edición de Pablo Méndez
  • Estrategia del débil (2010) Edición de Juan Carlos Abril
  • Ruido de muchas aguas (2011) Edición de Aurora Luque
  • Material del deseo (2013) Edición de Juan Carlos Abril
  • Marcas y soliloquios (2013) Edición de Juan Carlos Abril
  • Un sustantivo mundo (2017) Edición de Juan Carlos Abril

Novela editar

  •  
    Caballero Bonald
    Dos días de setiembre (1962). Premio Biblioteca Breve 1961.
  • Ágata ojo de gato (1974), que versa sobre as ameazas ao Coto de Doñana[19]
  • Toda la noche oyeron pasar pájaros (1981)
  • En la casa del padre (1988)
  • Campo de Agramante (1992)

Memorias editar

  • Tiempo de guerras perdidas (1995)
  • La costumbre de vivir (2001)
  • La novela de la memoria (2010). Edición nun só volume de Teimpo de guerras perdidas e La costumbre de vivir
  • Examen de ingenios (2017)[20]

Ensaios e artigos editar

  • El cante andaluz (1953)
  • El baile andaluz (1957)
  • Cádiz, Jerez y los puertos (1963)
  • El vino (1967)
  • Narrativa cubana de la revolución (1968)
  • Luces y sombras del flamenco (1975)
  • Cuixart (1977)
  • Breviario del vino (1980)
  • Luis de Góngora: poesía (1982)
  • Los personajes de Fajardo (1986)
  • De la sierra al mar de Cádiz (1988)
  • Andalucía (1989)
  • Botero: la corrida (1990)
  • España: fiestas y ritos (1992)
  • Sevilla en tiempos de Cervantes (1992)
  • Copias del natural (1999)
  • Mar adentro (2002)
  • José de Espronceda (2002)
  • Miguel de Cervantes. Poesía (2005)
  • La ruta de la campiña (2005). Xunto a Vicente Rojo Almarán
  • La luz de Cádiz en la pintura de Cortés (2005). Xunto a Antonio Agudo e Francisco Calvo Serraller
  • Encuentros con la poesía (2006)
  • Copias rescatadas del natural (2006) Edición de Juan Carlos Abril
  • Relecturas. Prosas reunidas (1956-2005) (3 vols., 2006) Edición de Jesús Fernández Palacios
  • Un Madrid literario (2009). En colaboración co fotógrafo José Manuel Navia.
  • Oficio de lector, serie de artigos e conferencias sobre escritores, Seix Barral, 2013[21]

Biografía editar

  • Memorial de disidencias, biografía autorizada escrita por Julioo Neira[22]

Obras musicais editar

  • Terra!: José Manuel escribiu a letra para este álbum de El Lebrijano[23]

Premios e recoñecementos editar

 
Exposición "De lo vivo a lo contado" con motivo do seu Premio Cervantes

Notas editar

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Montero, Luis (9 de maio de 2021). "Muere el poeta José Manuel Caballero Bonald a los 94 años". elcorreogallego.es (en castelán). Consultado o 10 de maio de 2021. 
  2. Jerez, Diario de (2011-02-26). ""Yo no sabría escribir, ni siquiera vivir, si estuviera seguro de todo"". Diario de Jerez (en castelán). Consultado o 2020-12-02. 
  3. Marcos, Javier Rodríguez (2016-11-11). "Caballero Bonald celebra sus 90 años con un libro de retratos literarios". El País (en castelán). ISSN 1134-6582. Consultado o 2020-12-03. 
  4. Cruz, Juan (2013-04-19). "Entrevista El escritor que siempre ha sido peleón". El País (en castelán). ISSN 1134-6582. Consultado o 2020-12-02. 
  5. Jerez, Diario de (2018-11-11). "“Como dijo un académico, yo, además de rojo, era libertino"". Diario de Jerez (en castelán). Consultado o 2020-12-03. 
  6. Sevilla, Diario de (2011-11-20). "Caballero Bonald: "Hay cátedras universitarias, y el flamenco es la libertad absoluta"". Diario de Jerez (en castelán). Consultado o 2020-12-02. 
  7. Jerez, Diario de (2013-04-10). "No pasa el tiempo para el navegante". Diario de Jerez (en castelán). Consultado o 2020-12-02. 
  8. Batlló, José (1968). Antología de la Nueva Poesía Española (en castelán) (1ª ed.). Barcelona: Ciencia Nueva S.L. B. 7898-1968. 
  9. Cruz, Juan (2019-06-10). "Caballero de “la exacerbación y la desgana”". El País (en castelán). ISSN 1134-6582. Consultado o 2020-12-03. 
  10. "La hijastra amada y la nieta olvidada". Hoy (en castelán). 2012-06-17. Consultado o 2020-12-03. 
  11. "IES Caballero Bonald". IES Caballero Bonald (en castelán). Consultado o 2020-12-02. 
  12. 20minutos (2012-11-29). "José Manuel Caballero Bonald gana el Premio Cervantes". www.20minutos.es - Últimas Noticias (en castelán). Consultado o 2020-12-03. 
  13. País, Ediciones El (2012-01-07). "Entrevista El poema total". El País (en castelán). ISSN 1134-6582. Consultado o 2020-12-02. 
  14. "Caballero Bonald, Premio Cervantes 2012". abc (en castelán). 2012-11-29. Consultado o 2020-12-03. 
  15. "Caballero Bonald preside el jurado del tercer Premio Logroño de Novela". El Correo (en castelán). 2009-05-19. Consultado o 2020-12-02. 
  16. "El “Poeta Caballero Bonald”, ya tiene su plaza en Torrevieja". Objetivo Torrevieja (en castelán). 2010-06-07. Arquivado dende o orixinal o 10 de xuño de 2015. Consultado o 2020-12-03. 
  17. Cruz, Juan (2018-07-28). "“Hay mucho sumiso, patriota, tentetieso”". El País (en castelán). ISSN 1134-6582. Consultado o 2020-12-03. 
  18. Caballero Bonald ordena sus recuerdos en forma de verso en 'Entreguerras'
  19. "Entrevistas Digitales en EL PAÍS". web.archive.org. 2012-01-19. Archived from the original on 19 de xaneiro de 2012. Consultado o 2020-12-03. 
  20. Jerez, Diario de (2017-05-05). "A la venta ya la última obra de Bonald, 'Examen de ingenios'". Diario de Jerez (en castelán). Consultado o 2020-12-02. 
  21. Caballero Bonald desgrana su ‘Oficio de lector’
  22. Un Cervantes en su territorio
  23. El Lebrijano canta a América con textos de Caballero Bonald
  24. "Premio Barral de Novela 1974 - Memoria Chilena". Memoria Chilena: Portal (en castelán). Consultado o 2020-12-03. 
  25. "Los títulos de “Hijo predilecto” e “Hijo adoptivo”, la historia local de las provincias andaluzas". revistas.uned.es. Arquivado dende o orixinal o 15 de novembro de 2020. 
  26. "Portal UCA – Portal principal de la Universidad de Cádiz". www.uca.es. Consultado o 2020-12-03. 
  27. Jerez, Diario de (2012-12-21). "José Manuel Caballero Bonald será el 'autor del año 2013'". Diario de Jerez (en castelán). Consultado o 2020-12-03. 
  28. Jerez, Diario de (2013-02-13). "Caballero Bonald será investido Doctor Honoris Causa por la UNED el día 28". Diario de Jerez (en castelán). Consultado o 2020-12-03. 
  29. Jerez, Diario de (2015-11-05). "Bonald, premio Obra de Arte Total de la Asociación Wagneriana". Diario de Jerez (en castelán). Consultado o 2020-12-03. 
  30. Jerez, Diario de (2016-02-10). "Caballero Bonald consigue el premio Francisco Umbral al Libro del Año". Diario de Jerez (en castelán). Consultado o 2020-12-03. 
  31. Jerez, Diario de (2016-03-12). "Caballero Bonald, Justo Navarro y López Barrios, Premios Andalucía de la Crítica en poesía, narrativa y relato". Diario de Jerez (en castelán). Consultado o 2020-12-03. 
  32. "Programa.- Presentamos el disco libro “Jerez canta a Caballero Bonald” (1)". Los Caminos del Cante (en castelán). 2017-01-16. Consultado o 2020-12-03. 
  33. Jerez, Diario de (2017-11-10). "Caballero Bonald admite una “extraña satisfacción” por aparecer en el cupón". Diario de Jerez (en castelán). Consultado o 2020-12-03. 

Véxase tamén editar

Ligazóns externas editar