Vicente García de Diego

filólogo, lexicógrafo, folclorista e crítico literario español

Vicente García de Diego, nado en Vinuesa (Soria) o 2 de decembro de 1878 e finado en Madrid o 5 de decembro de 1978, foi un filólogo, lexicógrafo, folclorista e crítico literario español, que dedicou especial interese á lingua galega.

Infotaula de personaVicente García de Diego

Editar o valor em Wikidata
Biografía
Nacemento2 de decembro de 1878 Editar o valor em Wikidata
Vinuesa, España Editar o valor em Wikidata
Morte5 de decembro de 1978 Editar o valor em Wikidata (100 anos)
Madrid, España Editar o valor em Wikidata
Procurador en Cortes
29 de novembro de 1956 – 14 de abril de 1958
← Rafael Estrada Arnáiz
Editar o valor em Wikidata
Datos persoais
País de nacionalidadeEspaña Editar o valor em Wikidata
EducaciónUniversidade de Zaragoza Editar o valor em Wikidata
Actividade
Lugar de traballo Madrid Editar o valor em Wikidata
Ocupaciónlexicógrafo , político Editar o valor em Wikidata
Membro de
AlumnosRafael Lapesa Editar o valor em Wikidata
LinguaLingua castelá Editar o valor em Wikidata
Familia
FillosCarmen García de Diego López Editar o valor em Wikidata
Premios

Traxectoria editar

Era fillo de Juan José García de Leániz, militar isabelino que foi gobernador militar da provincia de Soria e participara nas guerras carlistas. O seu pai, farto das súas falcatruadas infantís e máis do seu desinterese polos estudos, xunto cun irmán dous anos maior, mandounos a se gañaren a vida na Arxentina, cando contaba tan só 12 anos de idade. Alí conseguiu aforrar para a pasaxe de volta. Xa na España, centrouse nos estudos. Cursou brillantemente en Soria o bacharelato, para logo licenciarse en Filosofía e Letras pola Universidade de Zaragoza.

En 1903, con 25 anos de idade, aprobou por oposición a cátedra de latín e castelán do Instituto de Pontevedra, da que tomou pose en 1904. De seguida, entrou nos círculos intelectuais da cidade, facendo relacións con Casto Sampedro Folgar, Víctor Said Armesto, os irmás Muruais, e outros. Á par mantiña correspondencia con Andrés Martínez Salazar e Florencio Vaamonde Lores. De Diego viña preparado para estudar o idioma galego, mais botou pouco tempo en Galiza. Porén, froito da súa dedicación, dou ao prelo Elementos de gramática histórica gallega, editada en Burgos en 1909 e que constituíu a primeira gramática histórica da lingua galega.

Dous anos despois, trasladouse para Soria, onde profesou tamén a cátedra de latín, e onde trabou unha profunda amizade co poeta Antonio Machado, catedrático de francés no mesmo instituto. En 1916 pasou para Zaragoza, onde residiu os dous cursos seguintes. En 1919, trasladouse como catedrático para o Instituto Cardenal Cisneros de Madrid, do que foi director varios anos.

Foi elixido académico da Real Academia de la Lengua Española en 1926, e desde 1944 exerceu como bibliotecario perpetuo da mesma. Desempeñou como profesor agregado da universidade algúns cursos de latín e de Dialectoloxía española.

Traballou tamén no Centro de Estudios Históricos e máis no Consejo Superior de Investigaciones Científicas. Dirixiu a Revista de Filología Española e máis fundou e dirixiu a Revista de Dialectología y Tradiciones Populares. A maior parte dos seus traballos están publicados nestas revistas e no Boletin de la Real Academia de la Lengua Española, no que mantivo unha sección, "Notas etimológicas", entre 1931 e 1963. En 1930 foi nomeado conselleiro de Instrución Pública. Posuía as Palmas académicas de Francia, a placa da Encomenda de Afonso X o Sabio e outras máis. Foi correspondente das Academias portuguesa, galega e máis algunhas americanas.

Como filólogo consagrouse especialmente á etimoloxía, a dialectoloxía, a historia lingüística e a morfoloxía da lingua española en especial. Con interese mundial investigou as voces naturais e as onomatopeicas. Como folklorista interesouse sobre todo polas lendas, publicando un denso estudo sobre delas, como introdución á súa monumental Antología de leyendas. Preocupouse pola didáctica da lingua e a literatura do español e do latín, elaborando libros de texto e de exercicios para ambas. Realizou tamén edicións de autores clásicos españois como Íñigo López de Mendoza, Diego de Saavedra Fajardo, Fernando de Herrera e Juan de Ávila. Tamén cultivou a literatura de creación, no campo da lírica.

Xubilouse en 1948, mais continuou a investigar e publicar até poucos anos antes de falecer, en 1978, aos tres días de cumprir os 100 anos de idade.

Obras editar

En 1999 o Círculo de Lectores reeditou en Barcelona parte da Antología de leyendas (Barcelona, Labor, 1953), nunha edición divulgativa que omitiu o seu estudo introdutorio. Parte dos seus herdeiros entenderon que se cercenara a obra e non autorizaron novas reedicións. Xa antes, en 1984, a Universidade de Santiago de Compostela, reeditara os seus Elementos de gramática histórica gallega, practicamente descoñecida polos novos estudantes de filoloxía, pois a anterior publicación de 1909, era pouco accesible.

Edicións de clásicos casteláns editar

  • Diego de Saavedra Fajardo, Idea de un príncipe político-christiano representada en cien empresas, Madrid: Ediciones de La Lectura, 1927, 1928, 1930, 4 vols. Ed. de Vicente García de Diego, reimpresa en Madrid: Espasa-Calpe, 1958.
  • Diego de Saavedra Fajardo, República literaria; edición e notas de Vicente García de Diego. Madrid, Ediciones de La Lectura, 1922; reimpresa despois varias veces.
  • Fernando de Herrera, Poesías; edición e notas de Vicente García de Diego. Madrid: Ediciones "La Lectura", 1914. Reimpresa en varias ocasións.
  • Juan de Ávila, Epistolario espiritual; edición e notas de Vicente García de Diego. Madrid: Ediciones de "La Lectura", 1912
  • Íñigo López de Mendoza, Marqués de Santillana, Canciones y decires. Edición, prólogo e notas de Vicente García de Diego. Madrid: Ediciones La Lectura, 1913. Reimpreso varias veces.

Estudos editar

  • Notas sobre el latín vulgar español (1904)
  • Elementos de gramática histórica gallega. Burgos, Hijos de Santiago Rodríguez, 1909; reimpresa en 1984 como anexo nº 23 da revista Verba, en Santiago de Compostela.
  • Caracteres fundamentales del dialecto aragonés (1918)
  • Manual de dialectología española Madrid: Instituto de Cultura Hispánica, 1946; segunda edición íd de íd., 1959; terceira: Madrid: Centro Iberoamericano de Cooperación, 1978.
  • Lecciones de lingüística española: (conferencias pronunciadas en el Ateneo de Madrid) Madrid: Gredos, 1951; segunda edición: 1960, terceira: 1966.
  • El idealismo del lenguaje. Conferencias dadas en el Centro de Intercambio Intelectual Germano-Español. Nº XXIII. M., 1929
  • El nexo di en las lenguas y dialectos hispánicos. Madrid, 1960 Separata facticia de Revista de Dialectología y Tradiciones Populares, T. XVI, Cuaderno 3º. Lingüística. Sep-9
  • Familias verbales en las lenguas y dialectos hispánicos. Madrid, 1958 4º maio. Separata facticia de Revista de Dialectología y Tradiciones Populares, T. XIV, Cuaderno 4º. Lingüística. Sep-9
  • Gramática histórica española Madrid: Ed. Gredos, 1ª ed. 1951; 2ª ed. 1961; 3ª ed. 1970: 1ª reimpresión, 1981.

Lírica editar

  • Nuevos o viejos. Versos. Madrid: Editorial García Enciso, 1943.
  • De acá y de allá, Madrid, 1968. Imprenta Aguirre.
  • Sol y sombra, Madrid, Editora Nacional, 1969
  • Versos para mí Madrid: Cultura Hispánica, 1973
  • Cosas que olvidó el olvido. Madrid, edición particular ao cuidado de Concha Lagos, 1975.

Antoloxías editar

  • Antología de leyendas. Estudo preliminar, selecc. e notas de V. García de Diego. Barcelona, Labor, 1953, 2 vos. Contén lendas de Iugoslavia, Grecia, Turquía, Bulgaria, Romanía, Polonia, Finlandia, Rusia, Inglaterra, Irlanda, Nórdicas, Suecia, Alemaña, Fenicia, Caldea, Armenia, Media, Persia, India, Tíbet, China, Xapón, Xava, Nova Guinea, Arxentina, Bolivia, Colombia, Brasil, México, Cuba, Canadá, Marrocos, Exipto, Nixeria, bantús, talmúdicas, xitanas. Reimpreso sen as notas e a documentadísima introdución en Barcelona: Círculo de Lectores, 1999.
  • Literatura latina y antología Madrid: Tipografía da Revista de Archivos, 1927.

Didáctica editar

  • Manual de gramática castellana, Madrid: Revista de Arch., Bibl. y Museos, 1917.
  • Nuevo método de latín. Primer curso. Ejercicios y gramática. Avila: Impr. de Senén Martín, 1935. Muy reimpreso.
  • Manual de gramática latina. Primera parte. Madrid: Imprenta de la Rev. de Arch., Bibl. y Museos, 1923.
  • Manual de Gramática latina. Segunda parte. Sintaxis, métrica. Madrid: Tip. Rev. Arch. Bibl. Museos, 1919; reimpresa en Madrid, Gráfica Administrativa, 1940.
  • Ejercicios de gramática castellana y trozos de autores clásicos Burgos: Monte Carmelo, 1912.
  • Ejercicios de Gramática Castellana.Madrid, Tipograf. Revista de Archivos, 1927
  • Ejercicios y trozos latinos. Primer curso, Burgos: Monte Carmelo, 1912.
  • Ejercicios y trozos latinos. Primer curso. Madrid: Imprenta Revista de Archivos y Museos, 1923
  • Con Julio Casares, El lenguaje en la escuela. Grado preparatorio M., Real Academia Española, 1941
  • Lengua española y literatura. Primer curso. Ejercicios, antología y gramática. Burgos: Imp. Aldecoa. 1935.
  • Lengua española y literatura. Segundo curso. Ejercicios, antologia y gramática. Burgos: Aldecoa, 1935.
  • Lengua Española y Literatura. Tercer curso. Ejercicios, antologías, gramática y métrica. Avila, Tip. de Senén Martín, 1935.

Lexicografía editar

  • Contribución al Diccionario Hispánico Etimológico. Madrid, Revista de Filología Española, Anexo II, 1923.
  • Contribución al diccionario hispánico etimológico Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Científicas, Patronato Menendez Pelayo, 1943.
  • Diccionario Etimológico Español e Hispánico. Madrid, Editorial S.A.E.T.A., 1956; 2ª ed. considerablemente aumentada con materiais inéditos a cargo da súa filla Carmen García de Diego López; cunha introdución de Rafael Lapesa. Madrid: Espasa-Calpe, 1985.
  • Etimologías Españolas, Madrid: Aguilar, 1964.
  • Etimologías naturales Madrid, 1967 4º maio. Separata facticia de Revista de Dialectología y Tradiciones Populares, T. XXIII, Cadernos 1º e 2º. Lingüística. Sep-9
  • Diccionario de voces naturales, Madrid, Aguilar, 1968.

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

  • Julián Marías, Germán Bleiberg, Diccionario de literatura española. Madrid: Revista de Occidente, 1954 (3.º ed.)
  • Enciclopedia Biográfica Española, Barcelona: J. M. Massó editor, 1955.