Anel (álxebra)
Na álxebra, un anel é unha estrutura alxébrica formada por un conxunto () e dúas operacións: chamadas habitualmente suma e produto: ; de tal xeito que é un grupo conmutativo con elemento neutro (que designamos ), e o produto é asociativo, ten un elemento neutro (que designamos ) e ten a propiedade distributiva respecto da suma.
Se o produto é conmutativo falaremos dun anel conmutativo.
Se o anel non posúe un elemento neutro para o produto, chamarase rng.
Ao anel aquí definido algúns autores o denominan anel unitario (ou anel con unidade).
Definición formal
editarSexa un conxunto non baleiro, e sexan e dúas operacións binarias en , dise que o conxunto [a] é un anel se se cumpren as seguintes propiedades:
1. é pechado baixo a operación . 2. A operación é asociativa. 3. A operación ten 0 como elemento neutro. [b] 4. Existe un elemento inverso para .
Estas catro condicións definen un grupo. Unha quinta condición define un grupo abeliano:
5. A operación é conmutativa.
Para definir un anel, é necesario agregar catro condicións máis que falan acerca da segunda operación binaria:
6. é pechado baixo a operación . 7. A operación é asociativa. 8. A operación ten 1 como identidade multiplicativa. .[d] [e] 9. A operación é distributiva respecto de .
E agregando unha décima condición, defínese un anel conmutativo:
10. A operación é conmutativa.
Variacións na definición
editarNa terminoloxía deste artigo, defínese que un anel ten unha identidade multiplicativa, mentres que unha estrutura coa mesma definición axiomática mais sen o requisito dunha identidade multiplicativa chámase, pola contra, rng (non é un erro, sería ring sen o "i"). Por exemplo, o conxunto de enteiros pares cos usuais + e é un rng, mais non un anel. Moitos autores aplican o termo anel sen esixir unha identidade multiplicativa e falan de anel con unidade ou anel unitario cando consideran que inclúe a identidade multiplicativa.
Incídese neste aspecto da nomenclatura xa comentado na introdución porque nas diversas páxinas da Galipedia poderá aparecer con ambos os nomes segundo as fontes do autor.
Definición sintética
editarUn anel é un conxunto con dúas leis de composición, chamadas adición e multiplicación, cumprindo as seguintes condicións:
- é grupo abeliano para a adición; o elemento neutro nesta adición noméase cero do anel, e denótase usualmente 0.
- é un monoide para a multiplicación.
- A multiplicación é distributiva (polos dous lados) en relación á adición.
Exemplos
editarO exemplo máis intuitivo e familiar de anel é o conxunto dos números enteiros:
- ... -4, -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, 4, ...
xunto coas operacións binarias da suma e a multiplicación. Historicamente, o conxunto Z dos enteiros coas súas dúas operacións serviu de base para a formulación do concepto de anel. A razón pola cal estas tres cousas forman un anel, é porque posúen as seguintes propiedades:
- Os números enteiros están pechados baixo a suma: dados dous números enteiros a e b, cúmprese que a + b é un número enteiro.
- A suma é asociativa: dados tres números enteiros a, b e c, cúmprese que (a + b) + c = a + (b + c).
- Existe un elemento neutro para a suma: para todo número enteiro a, a + 0 = 0 + a = a.
- Existe un elemento inverso para a suma (inverso aditivo): para todo número enteiro a, sempre existe algún número enteiro b, tal que a + b = 0.
- A suma é conmutativa: dados dous números enteiros a e b, cúmprese que a + b = b + a.
- Os números enteiros están pechados baixo a multiplicación: dados dous números enteiros a e b, cúmprese que a × b é un número enteiro.
- A multiplicación é asociativa: dados tres números enteiros a, b e c, cúmprese que (a × b) × c = a × (b × c).
- Existe un elemento neutro para a multiplicación: para todo número enteiro a, a × 1 = a.
- A multiplicación é distributiva respecto da suma: a × (b + c) = (a × b) + (a × c).
- Outros exemplos
- O conxunto dos enteiros gaussianos , é un subconxunto do conxunto C dos complexos, coa adición e multiplicación usuais.
- O conxunto das matrices cadradas 2-por-2 con coeficientes nun corpo F , coa suma de matrices e multiplicación de matrices é un anel non conmutativo.
- O conxunto dos restos módulo 6; coa adición e multiplicación de restos; é un anel finito con divisores de 0.
- O conxunto dos polinomios con coeficientes en , conxunto dos enteiros, coa adición e multiplicación. Véxase: anel de polinomios.
Elementos destacables dun anel
editar- Elemento cero: denotado por . É o neutro para a suma. Sexa A un anel arbitrario. A súa demostración sería: . Logo . Restando o inverso aditivo de , que existe dado que A é un grupo para a suma,
Pero . Finalmente
- Elemento unitario ou identidade: se un elemento, que denotamos 1, cumpre para todo elemento a do anel, denomínase elemento unitario ou identidade. Úsase identidade cando se quere evitar a confusión entre elemento unitario e unidade (unit en inglés, elementos con inverso multiplicativo).
O elemento cero e o elemento unitario só coinciden no caso de que o anel sexa trivial ( {0} ): Demostración: Sexa Logo,
- Inverso multiplicativo: é inverso multiplicativo pola esquerda (ou simplemente inverso pola esquerda) de se . Así mesmo, é inverso multiplicativo pola dereita (ou simplemente inverso pola dereita) de se . Un elemento dise que é inverso multiplicativo (ou simplemente inverso) de se é inverso pola esquerda de e inverso pola dereita de , é dicir, . Se existe o inverso dun elemento, entón este é único (pois se existise outro, "este deixaría de ser inverso").
- Elemento inversible, ou elemento invertible ou unidade: é todo aquel elemento que posúe inverso multiplicativo.
- Divisor de cero: un elemento é divisor do cero pola esquerda, se existe algún b distinto de 0, tal que a·b=0. Éo pola dereita se existe un c distinto de 0 tal que c·a=0. Dirase que a é divisor de cero se o é tanto pola dereita como pola esquerda.
- Elemento regular: un elemento dun anel é regular se non é divisor de cero. Todo elemento invertible é regular.
- Elemento idempotente: é calquera elemento do anel que ao multiplicarse por si mesmo non varía, é dicir, tal que (isto adóitase escribir como ). O cero é sempre idempotente nun anel, e tamén o 1 é idempotente.
- Elemento nilpotente (ou nihilpotente): é calquera elemento do anel para o que existe un número natural de forma que (onde se define por recorrencia: , ). O 0 é sempre un nilpotente de calquera anel. Todo elemento nilpotente é divisor de cero.
Tipos de aneis
editarAlgúns tipos destacables de aneis son:
- Anel conmutativo: aquel no que o produto é conmutativo, isto é, a·b=b·a para todo a e b (non debe confundirse con anel abeliano).
- Anel unitario (definido neste artigo): aquel que posúe un elemento unitario e ademais, este é distinto do neutro da suma.
- Rng: anel sen identidade multiplicativa.
- Anel de división: é o anel no cal todo elemento, a excepción do 0, ten inverso.
- Anel con leis de simplificación: aquel no que se cumpren as leis de simplificación. Se un anel non ten divisores do cero, cúmprense as leis de simplificación, e o recíproco tamén é certo.
- Dominio de integridade: se un anel non posúe divisores do cero, é un dominio de integridade (tamén se adoita esixirlle que se trate dun anel conmutativo e unitario, mais esta esixencia non é aceptada por todos os autores).
- Corpo: trátase dun anel de división conmutativo.
- Anel abeliano: é un anel no que todo elemento idempotente pertence ao centro do anel, é dicir, todo elemento idempotente conmuta con calquera elemento do anel.
- Anel euclidiano (nome dado por A.I. Kostrikin). Un dominio de integridade R dise que é un anel euclidiano se para calquera elemento x distinto de 0 en R está determinado un enteiro n(x) maior ou igual que 0 e cumpre:
i)Para x e y elementos calquera de R, ningún nulo, n(x) menor ou igual que n(xy).
ii)Para x, y calquera, dous elementos non nulos á vez de R, existen q e r en R, de modo que x=qy+r, sendo r=0 o n(r) menor que n(y).
- n(x) é unha aplicación de R* en Z≥0, onde R* é o anel sen o seu 0.
Son aneis euclidianos o anel dos enteiros, o dos enteiros gaussianos e os aneis de polinomios. Fraleigh denomínao dominio euclidiano.
Subsistemas notables
editarSubaneis e ideais
editarUn subanel dun anel =(A,+,·) é un subconxunto que cumpre que é cerrado para a suma e a multiplicación no anel, isto é, se , entón e . Se (é dicir, se o anel é unitario), entón esixirase ademais que . Nótese que neste caso, cando o anel é unitario, {0} non será subanel de , e so o será se non é unitario.
Un subanel é propio cando non coincide con todo o anel, é dicir, se .
Resulta pois que un subanel é un anel dentro doutro anel (para as mesmas operacións). En particular, é un subgrupo de .
Pero na Teoría de aneis hai un tipo de subconxunto máis notable que o de subanel, o de ideal.
Un subconxunto é un ideal pola esquerda dun anel (A,+,·) se é un subgrupo de e dados calquera e tense que .
Un subconxunto é un ideal pola dereita dun anel (A,+,·) se é un subgrupo de e dados calquera e se ten que .
Cando un subconxunto é ideal pola dereita e ideal pola esquerda dise que é un ideal bilátero (do anel), ou simplemente que é un ideal (do anel).
A propiedade conmutativa asegúranos que en todo anel conmutativo todo ideal pola esquerda é ideal pola dereita, e todo ideal pola dereita é ideal pola esquerda, isto é, todos os ideais (pola esquerda ou pola dereita) dun anel conmutativo son ideais biláteros.
Un ideal (pola esquerda, pola dereita ou bilátero) dise que é propio se é distinto de todo o anel, isto é, .
Unidades
editarO conxunto de elementos invertibles dun anel unitario denomínase conxunto de unidades (do anel), e denótase por .
Se é ideal (pola esquerda, pola dereita ou bilátero) propio dun anel unitario e son as súas unidades ou elementos invertibles, entón , isto é, ningún ideal propio ten elementos invertibles. En particular, ningún ideal (pola esquerda, pola dereita ou bilátero) propio ten por elemento a 1, o que impide aos ideais ser subaneis de aneis unitarios.
Centro
editarO centro dun anel (denotado por ) é o conxunto de elementos que conmutan para o produto, é dicir . O centro dun anel vén a ser como "a parte conmutativa do anel". Nótese que sempre se ten que . Os aneis conmutativos son, logo, aqueles que coinciden co seu centro, i.e., .
- O centro do anel das matrices cadradas de orde n constitúese unicamente das matrices escalares.
Notas
editar- ↑ Como se comentou na entrada as operacións máis frecuentes son a suma é o produto. Poderíanse usar outros símbolos para remarcar precisamente que poden ser outras operacións con tal de cumpriren esas propiedades. É frecuente por exemplo que unha das dúas operacións sexa a operación , símbolo usado usualmente para a composición.
- ↑ Outra vez esta é a terminoloxía máis frecuente, poderíamos representar o elemento neutro con outros símbolos.
- ↑ Cando a operación é a suma o elemento inverso tamén se chama simétrico ou oposto ou inverso aditivo.
- ↑ Algúns autores non asumen a existencia de 1; aquí, o termo rng úsase se non se asume a existencia dunha identidade multiplicativa. Ver sección seguinte.
- ↑ É frecuente ver escrit o elemento identidade coa letra e.
Véxase tamén
editarBibliografía
editar- R.B.J.T. Allenby (1991). Butterworth-Heinemann, ed. "Rings, Fields and Groups". ISBN 0-340-54440-6.
- Atiyah M. F., Macdonald, I. G., Introduction to commutative algebra. Addison-Wesley Publishing Co., Reading, Mass.-London-Don Mills, Ont. 1969 ix+128 pp.
- Beachy, J. A. Introductory Lectures on Rings and Modules. Cambridge, England: Cambridge University Press, 1999.
- T.S. Blyth and E.F. Robertson (1985). "Groups, rings and fields: Algebra through practice, Book 3". Cambridge university Press. ISBN 0-521-27288-2.
- Dresden, G. "Small Rings." [1]
- Ellis, G. Rings and Fields. Oxford, England: Oxford University Press, 1993.
- Goodearl, K. R., Warfield, R. B., Jr., An introduction to noncommutative Noetherian rings. London Mathematical Society Student Texts, 16. Cambridge University Press, Cambridge, 1989. xviii+303 pp. ISBN 0-521-36086-2
- Herstein, I. N., Noncommutative rings. Reprint of the 1968 original. With an afterword by Lance W. Small. Carus Mathematical Monographs, 15. Mathematical Association of America, Washington, D.C., 1994. xii+202 pp. ISBN 0-88385-015-X
- Jacobson, Nathan (2009). Dover, ed. "Basic algebra" 1 (2º ed.). ISBN 978-0-486-47189-1.
- Nagell, T. "Moduls, Rings, and Fields." §6 in Introduction to Number Theory. Nova York: Wiley, pp. 19–21, 1951
- Nathan Jacobson, Structure of rings. American Mathematical Society Colloquium Publications, Vol. 37. Revised edition American Mathematical Society, Providence, R.I. 1964 ix+299 pp.
- Nathan Jacobson, The Theory of Rings. American Mathematical Society Mathematical Surveys, vol. I. American Mathematical Society, Nova York, 1943. vi+150 pp.
- Kaplansky, Irving (1974). University of Chicago Press, ed. "Commutative rings". ISBN 0-226-42454-5.
- Lam, T. Y., A first course in noncommutative rings. Second edition. Graduate Texts in Mathematics, 131. Springer-Verlag, Nova York, 2001. xx+385 pp. ISBN 0-387-95183-0
- Lam, T. Y., Exercises in classical ring theory. Second edition. Problem Books in Mathematics. Springer-Verlag, Nova York, 2003. xx+359 pp. ISBN 0-387-00500-5
- Lam, T. Y., Lectures on modules and rings. Graduate Texts in Mathematics, 189. Springer-Verlag, Nova York, 1999. xxiv+557 pp. ISBN 0-387-98428-3
- Lang, Serge (2005). Springer-Verlag, ed. "Undergraduate Algebra" (3º ed.). ISBN 978-0-387-22025-3..
- Matsumura, Hideyuki (1989). Cambridge University Press, ed. "Commutative Ring Theory". Cambridge Studies in Advanced Mathematics (2º ed.). ISBN 978-0-521-36764-6.
- McConnell, J. C.; Robson, J. C. Noncommutative Noetherian rings. Revised edition. Graduate Studies in Mathematics, 30. American Mathematical Society, Providence, RI, 2001. xx+636 pp. ISBN 0-8218-2169-5
- Pinter-Lucke, James (2007). "Commutativity conditions for rings: 1950–2005". Expositiones Mathematicae 25 (2): 165–174. doi:10.1016/j.exmath.2006.07.001. ISSN 0723-0869.
- Rowen, Louis H., Ring theory. Vol. I, II. Pure and Applied Mathematics, 127, 128. Academic Press, Inc., Boston, MA, 1988. ISBN 0-12-599841-4, ISBN 0-12-599842-2
- Sloane, N. J. A. Sequences A027623 and A037234 in "The On-Line Encyclopedia of Integer Sequences
- Zwillinger, D. (Ed.). "Rings." §2.6.3 in CRC Standard Mathematical Tables and Formulae. Boca Raton, FL: CRC Press, pp. 141–143, 1995