Adenosina

composto químico

A adenosina é un nucleósido formado pola unión da adenina cunha ribosa (ou ribofuranosa) por medio dun enlace glicosídico β-N9. A adenina que contén é unha purina sintetizada a partir da degradación de aminoácidos como metionina, treonina, valina e isoleucina e do AMP.[1] Utilízase como fármaco en certas doenzas cardíacas. Cando se une a un fosfato orixina o nucleótido AMP, que forma parte do sistema AMP/ADP/ATP, que é fundamental no almacenamento e cesión de enerxía na célula.

Adenosina.

Función

editar
 
A cafeína é un antagonista da adenosina na unión aos receptores de adenosina do cerebro.

A adenosina ten unha importante función en procesos bioquímicos, tales como a trasferencia de enerxía, en forma dos nucleótidos ATP e ADP, e a transdución de sinais en forma de adenosín monofosfato cíclico ou AMPc.

A adenosina desempeña un importante papel como neuromodulador no sistema nervioso central, a través da interacción cos seus receptores A1, A2A, A2B e A3, amplamente distribuídos nos tecidos do corpo producindo vasodilatación,[2] broncoconstrición, inmunosupresión etc.[3]

Tamén ten efectos sedantes e inhibitorios sobre a actividade neuronal. A cafeína diminúe o sono precisamente polo bloqueo do receptor de adenosina, polo que é un antagonista da adenosina. A adenosina aumenta o sono NMOR (sobre todo no estadio IV) e tamén o MOR. Cando se aplica un inhibidor da desaminase de adenosina (desoxicoformicina) increméntase o NMOR. Observouse o mesmo efecto co precursor da adenosina, a S-adenosil homocisteína.

Aínda non está identificado o papel xogado pola adenosina na vixilia, pois os receptores de adenosina A1 tras a privación de NMOR están elevados, porén os niveis de adenosina ás 48 horas de abstinencia non están altos.

Receptores de adenosina

editar

Existen tres clases de receptores de adenosina, denominados A1, A2 e A3.

  • Receptor A1: está unido a unha proteína GTP-dependente (proteína G) de tipo inhibidor (Gi1), que inhibe o encima adenilato ciclase. En consecuencia a súa unión coa adenosina provoca unha diminución da concentración intracelular do segundo mensaxeiro AMP cíclico. A activación do receptor A1 é responsable do bloqueo atrio-ventricular, que se observa despois da administración de adenosina como fármaco.
  • Receptores A2a e 2b: están unidos a unha proteína G activadora (Gs) e elevan a produción de AMP cíclico. Os efectos celulares deste mensaxeiro están mediados pola proteína quinase dependente de AMPc (PKA) e por algunhas quinases sensibles aos mitóxenos (MAPKs). O receptor A2a media a vasodilatación mentres que o receptor A2b media a broncocostrición. A diferenza entre os receptores 2a e 2b débese ao feito de que o receptor 2b ademais pode ligarse tamén a outra proteína G, chamada Gq. Esta estimula o catabolismo de certos fosfolípidos de membrana, que por medio de dous segundos mensaxeiros mobilizan os depositos intracelulares de calcio e activan algunhas proteína quinases lípido-dependentes (PKC) e sensibles aos mitóxenos (MAPK).
  • Receptor A3: únese a unha isoforma de proteína G inibitoria (Gi3) e igual ca o receptor A1 reduce a produción citosolica de AMP cíclico. A unión da adenosina ao receptor A3 determina a inhibición da degranulación dos neutrófilos e intervén na protección do miocardio durante a isquemia. Estudos máis recentes confirmaron que está tamén implicado na patoxénese da asma.

Efectos farmacolóxicos

editar

Como fármaco a adenosina utilízase para reverter a taquicardia supraventricular paroxística ao bloquear o nódulo auriculoventricular.[4] Administrada por vía endovenosa deprime a actividade do nodo sinusal e utilízase para a conversión rápida a ritmo sinusal das arritmias supraventriculares de reentrada.[5] A adenosina actúa como un neuroprotector ao inhibir a transmisión excitatoria de receptores A1. Este nucleósido púrico endóxeno cando estimula os seus receptores A1 cardíacos[6] activa unha corrente de saída de K+ sensible a acetilcolina na aurícula, nodo sinusal, e nódulo auriculoventricular, o que dá como resultado o acurtamento da duración do potencial de acción, hiperpolarización e fai lenta a automaticidade normal.

Tamén inhibe os efectos electrofisiolóxicos do aumento de adenosín monofosfato cíclico (AMPc) intracelular, que ocorre coa activación simpática. Para iso inhibe a entrada de Ca2+ estimulada polo AMPc, o que tamén deprime a frecuencia das células do nodo sinoauricular e a velocidade de condución a través do nodo auriculoventricular,[7] á vez que prolonga o período refractario deste.

Administrada por vía IV produce unha rápida elevación da presión arterial seguida de hipotensión e taquicardia.

A adenosina produce unha resposta farmacolóxica de curta duración porque é rapidamente metabolizada por degradación encimática no sangue e en tecidos periféricos (pola combinación de accións dunha adenosín desaminase e unha quinase fosforilante). Por este motivo, adminístrase por vía IV por vía intravenosa de forma rápida, preferentemente por medio dun cateterismo cardíaco, baixo monitorización médica en ambiente hospitalario.[8]

A desoxiadenosina

editar
 
Estrutura química da desoxiadenosina, a cal carece do OH no carbono 2' que ten a adenosina.

É unha molécula igual á adenosina formada tamén por adenina pero con 2-desoxirribosa en lugar de ribosa, polo que é un desoxirribonucleósido. Cando se lle une un fosfato en posición 5' forma o nucleótido dAMP, que forma parte do ADN.

Un derivado da desoxiadenosina é a 3-desoxiadenosina (con 3-desoxirribosa), tamén chamada cordicepina (Cordycepin), que interfire na síntese do ARN e ten propiedades antitumorais[9], e que carece do OH do carbono 3' en lugar do do 2'.

Véxase tamén

editar
  1. "Visão Bioquímica. Desenvolvido na Universidade de Brasília". Arquivado dende o orixinal o 02 de xullo de 2007. Consultado o 06 de xullo de 2011. 
  2. Instituto Químico Biológico - Vademecum
  3. European Bioinformatics Institute. [1]
  4. González-Hermosillo, J. A.; Colín Lizalde, Luis; Huarte Hernández, Yaeli; Micheli, Alfredo de; Iturralde Torres, Pedro; Guevara-Valdivia, Milton E. (2002-9). "Utilidad de la adenosina para evidenciar bloqueo auriculo-ventricular avanzado paroxístico como causa de síncope". Archivos de cardiología de México 72 (3): 227–232. ISSN 1405-9940. 
  5. "Il Network Xagena". Arquivado dende o orixinal o 28 de setembro de 2007. Consultado o 06 de xullo de 2011. 
  6. Tomás Raviña, Paula Raviña y María LR Suárez. Inestabilidad auricular tras adenosina. Rev Esp Cardiol 2004; 57: 594 - 595. ISSN: 1579-2242; DOI artículo: 10.1157/13062929. [2] Arquivado 06 de xullo de 2007 en Wayback Machine.
  7. Arquivos Brasileiros de Cardiologia. [3]
  8. "Bayer Health Care. Manual de Fármacos de Urxencias". Arquivado dende o orixinal o 24 de agosto de 2007. Consultado o 06 de xullo de 2011. 
  9. Siev, M., Weinberg, R. and Penman, S. (1969). "The selective interruption of nucleolar RNA synthesis in HeLa cells by cordycepin". J. Cell Biol. 41 (2): 510–520. PMC 2107749. PMID 5783871. doi:10.1083/jcb.41.2.510.