Ælle de Sussex

Ælle (tamén Aelle ou Ela) (pronunciado /'ælə/ en inglés) aparece nas fontes temperás como o primeiro rei dos saxóns do sur e o fundador do reino de Sussex, reinando na rexión inglesa de Sussex desde aproximadamente o ano 477 até talvez o ano 514 como máximo. A información sobre este monarca é bastante limitada e non se pode afirmar con certeza se Ælle existiu realmente.

Ælle de Sussex

Biografía
Nacemento	século V
Morte	514
Datos persoais
País de nacionalidade	Reino de Sussex
Actividade
Ocupación	monarca
Lingua	Lingua inglesa
Familia
Fillos	Cissa de Sussex

Segundo as fontes, Ælle e tres dos seus fillos chegaron procedentes do continente europeo ao lugar onde se atopa Selsey Bill —o lugar exacto atópase baixo o mar e é probabelmente un banco de area coñecido como the Owers— e combateron contra os britanos. Dise que en 491 os saxóns lograron unha vitoria fronte aos nativos no lugar onde se atopa a localidade de Pevensey, onde mataron o último dos seus opoñentes. Aínda que os detalles que contan estas tradicións non poden ser verificados, os nomes dos lugares de Sussex evidencian claramente que esa zona foi pronto colonizada e de forma exhaustiva polos saxóns, apoiando a idea de que foi unha das súas primeiras conquistas.

Segundo Beda, monxe de Northumbria autor da crónica do século VIII Historia ecclesiastica gentis Anglorum, Ælle foi o primeiro rei anglosaxón que logrou manter o seu "imperium" ou señorío sobre o resto de reinos anglosaxóns. Na Crónica anglosaxoa de finais do século IX (duns catrocentos anos máis tarde), Ælle é presentado como o primeiro bretwalda ou gobernante de Britania, aínda que non hai probas de que nese tempo xa existise ese título. A morte de Ælle non está rexistrada e non se coñece quen o sucedeu como rei de Sussex.

Contexto histórico

O nome de Ælle é visible nesta liña do manuscrito de Parker da Crónica anglosaxoa, escrito sobre o ano 890

Se é que Ælle existiu, este viviu no medio do período da historia de Inglaterra menos documentado. A principios do século V, Britania levaba sendo romana trescentos cincuenta anos. Os inimigos máis molestos de Roma foron os pictos do centro e do norte de Escocia e os escotos, que realizaban incursións desde Irlanda. Tamén eran molestos os saxóns, nome que os escritores romanos deron aos pobos que vivían na zona norte de Alemaña e o sur da península de Xutlandia. As incursións saxoas nas terras do sur e leste de Inglaterra no século III foran o suficientemente alarmantes para os romanos como para construíren as fortificaciones coñecidas como Litus saxonicum e posteriormente nomear un conde da Costa saxoa para dirixir a defensa fronte a estas incursións. O control romano sobre Britania finalmente terminou a principios do século V; a data que adoita darse para o fin da Britania romana é o ano 410, ano en que o emperador Flavio Honorio enviou cartas aos britanos urxíndoos a ocupárense eles mesmos da súa propia defensa. Britania fora saqueada repetidamente por tropas que apoiaban as reivindicacións de usurpadores do trono romano e os exércitos romanos non regresaron despois de 410.

Imaxe de San Gildas preto da localidade francesa de Saint-Gildas-de-Rhuys.

As fontes que achegan datos referentes a feitos posteriores a esta data son extremadamente escasas, pero unha tradición dun sacerdote britano de mediados do século VI de nome Xildas, conta que os britanos buscaron a axuda de Aecio, cónsul romano, para enfrontarse aos bárbaros, probabelmente a finais dos anos 440, pero non recibiron axuda. Posteriormente (e aquí a información de Xildas está complementada por outras fontes posteriores, como a Crónica anglosaxoa), suponse que un líder britano chamado Vortigern convidou a mercenarios do continente a que o axudasen na súa loita contra os pictos que atacaban desde o norte. Os líderes destes mercenarios, cuxos nomes eran os de Hengest e Horsa, rebeláronse e comezou un longo período de guerras. Os invasores —anglos, saxóns, xutos e frisóns— obtiveron o control dalgunhas partes de Inglaterra, pero perderon a importante Batalla do Monte Badon, cuxa localización non se coñece. Algúns autores especularon que Ælle podería liderar as forzas saxoas nesta batalla, mentres que outros descartan esta idea sen máis.

Deste xeito, os britanos conseguiron un respiro e a paz durou polo menos até o tempo en que Xildas escribiu: isto é, talvez, un período dun corenta ou cincuenta anos, de finais do século V a mediados do século VI. Pouco despois do tempo no que viviu Xildas, os anglosaxóns renovaron o seu avance e a finais do século VI, case todo o sur de Inglaterra quedou baixo control dos invasores continentais.

Fontes

Unha páxina do manuscrito [A] da Crónica anglosaxoa. O nome de Ælle, escrito como "Elle", pode verse en dous das entradas ao final da páxina. A última entrada da páxina, de 488, conta os feitos ocorridos en Kent e non fai mención de Ælle.

Hai dúas fontes temperás que mencionan o nome de Ælle. A máis antiga é a Historia ecclesiastica gentis Anglorum, unha historia da igrexa inglesa escrita no ano 731 por Beda, un monxe de Northumbria. Beda menciona a Ælle como un dos reis anglosaxóns que exerceron o que el chama "imperium" sobre "todas as provincias ao sur do río Humber"; "imperium" adóitase traducir como "señorío". Beda ofrece unha lista de sete reis que ostentaron o "imperium" e Ælle é o primeiro deles. A outra información que proporciona Beda é que Ælle non era cristián -Beda menciona a un rei posterior como "o primeiro en entrar no reino dos ceos".

A segunda fonte é a Crónica anglosaxoa, unha colección de anais recompilados no reino de Wessex no ano 890 aproximadamente, durante o reinado de Alfredo o Grande. A Crónica ten tres entradas para Ælle, do ano 477 ao ano 491, tal como segue:

• 477: Ælle e o seu tres fillos, Cymen e Wlencing e Cissa, viñeron á terra de Britania con tres navíos ao lugar chamado Cymen's Shore (a costa de Cymen), alí mataron moitos galeses e fixeron fuxir a algúns ao bosque chamado Andredes leag.
• 485: Aquí Ælle loitou contra os galeses preto da marxe do arroio chamado Mearcred's Burn.
• 491: Aquí Ælle e Cissa asediaron a fortaleza chamada Andredes cester e mataron a todos os que vivían alí; non deixaron alí britano ningún.

A Crónica foi recompilada uns catrocentos anos despois destes feitos. Sábese que os cronistas usaron material de crónicas anteriores, así como fontes orais como as sagas, pero non hai forma de saber a procedencia destas historias. Tamén cómpre dicir que os termos britano e galés se usaban indistintamente, xa que "galés" (wealh) era a palabra saxoa que significaba "estranxeiro" e aplicábase a todos os nativos britano-romanos da época.

Imaxe desde o espazo da illa de Wight, ao leste da cal desembarcaron Ælle e os seus fillos.

Hai tres lugares nomeados que poden ser identificados. "Cymen's Shore" ("Cymenes ora" no orixinal) atópase agora baixo o mar, pero de referencias posteriores sábese que se atopa ao sur do que actualmente é Selsey Bill, xusto ao leste da illa de Wight. Actualmente, os bancos de area de Middle e Outer Owers marcan o lugar. O bosque chamado "Andredes leag" é o Weald, que naquel tempo era un bosque que se estendía desde o noroeste de Hampshire até o norte de Sussex; e sábese que "Andredes cester" era un forte da Litus saxonicum, construído polos romanos, en Pevensey, xusto nos arredores da localidade.

A Crónica fai mención de Ælle unha vez máis na entrada para o ano 827, onde se presenta como o primeiro do oito bretwaldas ou soberanos de Britania. A lista está formada polo sete orixinais que proporcionaba Beda e Ecgberht de Wessex. Houbo moitos debates de estudosos sobre o que significaba ser un bretwalda e a extensión do poder real de Ælle no sur de Inglaterra é unha cuestión sen resposta. Tamén é digno de atención que hai un gran salto temporal entre Ælle e o segundo rei da lista de Beda, Ceawlin de Wessex, cuxo reinado empezou a finais do século VI; isto podería indicar un período no que o dominio anglosaxón se viu interrompido dalgún xeito.

Existen fontes anteriores a Beda nas que se mencionan aos saxóns do sur, aínda que estas non mencionan a Ælle. Con todo, a referencia máis antiga é aínda bastante posterior e data aproximadamente do ano 692: trátase dun foro do rei Nothelm, ao que titula como "Rei dos saxóns do sur". Os foros (charters en inglés) son documentos nos que se fai entrega de terras aos seguidores ou ao clero, e que deberían contar co testemuño real que tiñan o poder de entregar as terras. Estes foros son unha das fontes documentais clave para coñecer a historia anglosaxoa, pero non sobreviviron foros orixinais anteriores ao final do século VII.

Hai outros autores temperáns cuxos traballos poden achegar algo de luz sobre o tempo de Ælle, aínda que non fan mención nin del nin do seu reino. A descrición de Xildas do estado no que se atopaba nese momento Inglaterra é útil para entender a decaída e o aumento das incursións anglosaxoas. Procopio de Cesarea, un historiador bizantino, que escribiu pouco despois de Xildas, engade algo de información ás escasas fontes sobre as migracións ao incluír un capítulo sobre Inglaterra nun dos seus traballos. Apunta que os pobos de Gran Bretaña —aos que chama ingleses, britanos e os frisios— eran tan numerosos que todos os anos emigraban en gran número ao reino dos francos.

Probas a partir dos topónimos de Sussex

As datas máis temperás dadas na Crónica anglosaxoa para a colonización de Sussex están apoiadas por unha análise dos topónimos da rexión. A evidencia máis clara vén dos topónimos que terminan en "-ing", como Worthing e Angmering. Sábese que derivan dunha forma anterior terminada en "-ingas". "Hastings" por exemplo, deriva de "Hæstingas", que significa "os seguidores ou subordinados dunha persoa chamada Hæsta".

Desde o oeste de Selsey Bill ao leste de Pevensey pódese atopar a maior densidade destes nomes de toda Gran Bretaña. Hai un total dun corenta e cinco topónimos en Sussex desta forma e ao parecer os nomes propios dos cales derivan eran de uso corrente antes do século VII, cando volveron aparecer documentos escritos. Por tanto acéptase xeralmente que estes topónimos evidencian o establecemento de comunidades saxoas con poboacións estábeis xa nos séculos V e VI. Ademais, fóra do común, Sussex ten poucos nomes de lugares de orixe britana. Isto non significa necesariamente que os saxóns matasen ou expulsasen a case toda a poboación nativa, a pesar da narración da entrada para 491 da Crónica anglosaxoa na que se explica a matanza de britanos; con todo, isto implica que a invasión foi nunha proporción que deixou pouco espazo aos nativos.

Estas series de razoamentos non poden probar as datas dadas na Crónica e moito menos a propia existencia de Ælle, pero apoian a idea dunha temperá conquista e do establecemento dun reino estábel.

Traxectoria

Se as datas proporcionadas pola Crónica anglosaxoa son precisas até no medio século, entón o reinado de Ælle tivo lugar no medio da expansión anglosaxoa e antes da conquista definitiva dos britanos. Isto tamén parece coherente coas datas proporcionadas para supor que as batallas de Ælle foron anteriores á batalla do Monte Badon. Ademais isto explicaría o longo baleiro, de cincuenta ou máis anos, na liña de sucesión dos bretwaldas: se a paz obtida polos britanos se mantivo de feito até a segunda metade do século VI, non sería esperábel que un líder anglosaxón puidese parecerse a un señor de Inglaterra durante este tempo. A idea dunha pausa no avance anglosaxón está apoiada á súa vez polo relato de Procopio de Cesarea sobre a migración no século VI desde Gran Bretaña cara ao reino dos francos. O relato de Procopio é coherente co que se coñece que foi unha colonización contemporánea de Armórica (a actual Bretaña, en Francia); os colonos, polo menos unha parte, parece que proviñan de Dumnonia (a moderna Cornualla, no Reino Unido). Parece probábel que algo naquel período interrompeu o fluxo xeral de anglosaxóns desde o continente cara a Gran Bretaña.

As datas para as batallas libradas por Ælle son tamén razoabelmente coherentes cos acontecementos que se coñecen do reino franco daquel tempo. Clodoveo I uniu aos francos nun só reino durante os anos 480 e posteriores e a habilidade dos francos para facer uso do seu poder ao longo da costa sur da Canle da Mancha podería desviar aos aventureiros saxóns cara a Inglaterra en lugar de cara ao continente.

É posíbel, xa que logo, que existise un rei histórico chamado Ælle, que chegou do continente a Gran Bretaña a finais do século V e que conquistou a maior parte do que agora é Sussex. Podería ser un prominente xefe militar cun papel de liderado nunha federación de grupos anglosaxóns loitando por territorio en Gran Bretaña naquel tempo. Isto podería ser a orixe da reputación que levou a Beda a incluílo na lista de gobernantes do sur de Inglaterra. As batallas enumeradas na crónica son compatíbeis cunha conquista de Sussex desde o leste ao oeste, contra unha resistencia britana o suficientemente forte como para aguantar catorce anos. Esta área de control militar podería haberse estendido até Hampshire e cara ao norte polo val alto do Támesis, pero con toda certeza non se estendía por toda Inglaterra ao sur do río Humber como Beda afirma.

A morte de Ælle non se menciona na Crónica, que non dá información sobre el, os seus fillos ou os saxóns do sur até o ano 675, cando o rei de Sussex Ethelwalh foi bautizado.

Véxase tamén

Bibliografía

• D.H. Farmer, ed. (1991). Ecclesiastical History of the English People (tradución de Leo Sherley-Price, revisado por R.E. Latham ed.). Londres: Penguin. ISBN 0-14-044565-X.  (1991).
• Swanton, Michael (1996). Swanton, Michael (1996). The Anglo-Saxon Chronicle. Nueva York: Routledge. ISBN 0-415-92129-5. 
• Campbell, James; John, Eric; Wormald, Patrick (1991). The Anglo-Saxóns. Londres: Penguin Books. ISBN 0-14-014395-5. 
• Fletcher, Richard (1989). Who's Who in Roman Britain and Anglo-Saxon England. Londres: Shepheard-Walwyn. ISBN 0-85683-089-5. 
• Hunter Blair, Peter (1960). An Introduction to Anglo-Saxon England. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 13–16. 
• Hunter Blair, Peter (1966). Roman Britain and Early England: 55 B.C. – A.D. 871. Nueva York: W.W. Norton & Company. ISBN 0-393-00361-2. 
• Kirby, D.P. (1992). The Earliest English Kings. Londres: Routledge. ISBN 0-415-09086-5. 
• Stenton, Frank M. (1971). Anglo-Saxon England. Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-821716-1. 

Ligazóns externas

• Cronoloxía dos reis de Kent, Wessex, Essex e Sussex.
• Historia de Sussex (en inglés)
• saxóns e viquingos en Gran Bretaña (en inglés)