Notre-Dame de París

novela de Victor Hugo de 1831

Notre-Dame de Paris (Nosa Señora de París[1] ou mesmo O chepudo de Notre Dame[2][3] en galego) é unha novela de Victor Hugo, publicada en 1831 e composta por once libros que se centra na desafortunada historia de Esmeralda —unha xitana— , Quasimodo —un corcovado xordo— , e Claude Frollo —un arcediago — no París do século XV. Todos os seus elementos —ambientación renacentista, amores imposíbeis, personaxes marxinados, final tráxico— fan da obra un modelo dos temas literarios do Romanticismo francés.

Nosa Señora de París
Ilustración da edición orixinal de Notre-Dame de París, realizada por Azara Sirgo (1831).
Título orixinalNotre-Dame de Paris
Autor/aVictor Hugo
Ilustrador/aAzara Sirgo (edición orixinal)
OrixeFrancia Francia
LinguaFrancés
Xénero(s)Narrativa, Romanticismo, Novela gótica
EditorialAzernashr
Data de pub.1831
Precedido porLe Dernier Jour d'un condamné
Seguido porClaude Gueux
Na rede
BNE: XX2025189
editar datos en Wikidata ]

Antecedente

editar

Victor Hugo, tras se separar da súa dona Adèle en 1830, foi testemuña das apreciacións negativas dos seus contemporáneos respecto da arte gótica da cidade de París, onde se promovían (e executaban) derrubamentos de edificios e fachadas da época medieval. Doído por esta situación, Hugo escribiu panfletos defendendo as mostras de arquitectura gótica aínda subsistentes na capital francesa como parte dun patrimonio artístico que debía preservarse e rexeitando aos "demoledores", aínda que sen maior éxito. Cando o editor Gosselin requiriulle unha novela para fins de 1830, Hugo viu neste encargo unha oportunidade de plasmar a súa preocupación e convencer aos parisienses de protexer o patrimonio artístico gótico da súa cidade. Así, Hugo creou unha historia de romances desdichados, aventuras emocionantes e personaxes marxinais, pero ambientada no París medieval e facendo longas descricións da catedral gótica de Nosa Señora de París, que sería escenario da novela e daríalle nome a esta. Víctor Hugo traballou desde setembro de 1830, levándolle aproximadamente 6 meses e esgotándose fisicamente. Mais o esforzo pagou a pena xa que foi ben valorada polos críticos e tivo grande éxito entre os lectores, cousa que lle supuxo un alivio económico: a obra sería publicada en febreiro de 1831 e impulsou entre os seus contemporáneos unha valoración máis favorábel dos edificios medievais franceses.

Enredo

editar

A novela iníciase cunhas celebracións populares, con motivo da epifanía de 1482 no Pazo da Xustiza de París. A obra preséntanos a Esmeralda, bailadeira xitana, a Quasimodo, un mozo deforme e chepudo que se encarga das campás da Catedral de Notre Dame, e o arquidiácono Claude Frollo, pai adoptivo do sineiro. Esmeralda, grazas á súa gran beleza física, atrae ao poeta-estudante Pierre Gringoire e ao capitán Febo de Châteaupers, mais tamén a Claude Frollo, quen se decide a secuestrar a xitana. Frollo ordena entón ao seu protexido Quasimodo que a rapte baixo o pretexto de "protexela" dos demais xitanos.

Con todo, a intervención do capitán Febo de Châteaupers impide a consumación do secuestro e leva a Quasimodo á condena do suplicio público. O corcovado é azoutado no adro, e recibe todo o odio e os insultos do pobo, que o despreza cruelmente pola súa fealdade. Quasimodo pide auga e a xitana Esmeralda sobe ao cadafalso para acougar a súa sede.

— Auga! — repetiu por terza vez Quasimodo.

Entón viu como se apartou o xentío. Unha rapariga curiosamente ataviada saíu de entre a xente. Ía acompañada dunha godalla branca de cornos dourados e levaba unha pandereita na man. O ollo de Quasimodo brillou. Era a bohemia á que tentara raptar a noite anterior, delito polo que comprendía vagamente que estaba a sufrir aquel castigo, o que, por outra banda, non era certo nin moito menos, pois se lle estaba xulgando pola desgraza de ser xordo e por ser xulgado por un xordo. Estaba seguro de que tamén ela viñera para se vingar e, como facían os outros, lle zoscar. [...]

Ela, sen dicir unha soa palabra, achegouse ao reo, que se retorcía en balde para se ceibar dela, e soltando unha cabaza que a guisa de recipiente tiña atada ao cós, achegouna amodiño aos beizos áridos do desafortunado.

Entón, daquel ollo tan enxoito e aceso até entón, viuse desprenderse unha bágoa que foi lentamente esvarando por aquela faciana deforme e contraída había xa moito tempo pola desesperación.

Quasimodo sente un agradecemento e un afecto enorme cara á xitana pola súa piedade cara a el, xa que non está afeito ser ben tratado. Mentres tanto, na súa procura de Esmeralda, o tímido Pierre Gringoire chega por accidente á "Corte dos Milagres", a informal "asemblea" dos xitanos, esmoleiros, e malandríns de París, que descobren a Gringoire como un estraño a esta peculiar comunidade. Ante isto, os xefes da "Corte" determinan que Gringoire debe morrer para que non revele os segredos da Corte ou casar cunha xitana, ante o cal Gringoire advirte unha oportunidade de casar con Esmeralda. A bela moza acepta o enlace, mais non por amor cara ao poeta-estudante senón para evitar a súa morte, porén Esmeralda está namorada do ousado capitán Febo de Châteaupers e búrlase abertamente da covardía e timidez de Gringoire, ao momento que se nega sequera a un bico entre ambos.

Mentres tanto, Frollo séntese frustrado polo secuestro errado. Celoso do capitán Febo, xa que sabe que Esmeralda está namorada del, Frollo apuñálao cando Febo logra atraer a Esmeralda ao seu cuarto no seu cuartel. Malia ter sido Febo de Châteaupers apuñalado por Frollo, a moza xitana é acusada do crime ao ser inverosímil que o respectado crego sexa acusado dun acto tan execrábel, polo que se condena á forca. O propio Febo, vaidoso e indiferente cara á paixón de Esmeralda por ter xa como noiva a unha moza aristócrata, se desentende do fado da xitana. Durante o arrepentimento público de Esmeralda, previo á execución e que a igrexa estea baleira, Quasimodo olla:

Aquel espectador non se perdeu nada do que, desde o mediodía, ocorrera perante o pórtico de Notre Dame. Xa dende os primeiros momentos, sen que ninguén se preocupase de miralo, atara fortemente ás columniñas da galería unha grosa corda de nós cuxo extremo penduraba até a escalinata. Unha vez feito isto quedou mirando acougado e asubiaba de cando en vez ao pasar os merlos diante del. De súpeto, cando os axudantes o verdugo dispúñanse a executar a flegmática orde de Charmoule, saltou alén da balaustrada da galería, colleu a corda cos pés primeiro, cos xeonllos e coas mans despois, e despois viuse descolgarse pola fachada como unha pinga de choiva a esvarar por un cristal; víuselle despois correr cara aos dous verdugos coa velocidade dun gato caído dun tellado, derrubarlles cos seus enormes puños, coller á xitana dunha man, como unha nena colle unha boneca e dun só pulo chegar até a igrexa, alzando á moza sobre a súa cabeza e gritando con voz estentórea:’’

— Asilo! — Asilo! Asilo! —repetiu o xentío e dez mil aplausos fixeron rutilar de ledicia e de fachenda o único ollo de Quasimodo.A sacudidura fixo volvelo en si á condenada, que abriu os ollos e ao ver a Quasimodo volveu pechalos de súpeto como asustada do seu salvador.

Charmoule e os verdugos e toda a escolta ficaron aparvados. No interior de Notre Dame, a condenada era, en efecto, inviolábel, pois a catedral era un lugar de asilo e toda a xustiza humana expiraba nos seus limiares.

Porén a historia non acaba aí pois nesa situación Esmeralda descobre a Paquette, unha anacoreta que vive chorando a morte da súa defunta filla dende hai vinte anos, pero de xeito accidental Paquette descobre que Esmeralda é filla súa, aliándose ambas as dúas mulleres para a liberdade da xitana. Os moinantes da Corte dos Milagres tentan liberar a Esmeralda ao saber que estaba presa na catedral, mentres Frollo logra con intrigas que as tropas do rei Luís IX entren á catedral dispensándoas de repectar o asilo eclesiástico; como resultado ambos os dous grupos loitan violentamente nas portas da sé.

Frollo engana a Quasimodo e mais a Gringoire persuadíndoos para que lle axuden a situar a Esmeralda e entregala ás tropas do rei pois os moinantes planean matala. Acadado este obxectivo e derrotados os moinantes polas tropas reais, Frollo saca a Esmeralda do seu agocho e en privado esíxelle se converter na súa concubina ou doutro xeito será condenada a morrer na forca. A xitana rexéitao e o arcediago acúsaa publicamente de bruxaría e de tentar asasinar o capitán Febo, entregándoa ás tropas reais que despois dan morte a Paquette, mentres Gringoire debe fuxir para salvar a súa vida.

Así perante as portas de Notre Dame fíxase a estada para Esmeralda, onde ela fina aforcada ante os ollos de Frollo, quen admite perante Quasimodo a súa alegría pola morte da moza. Espantado e furioso por este feito, Quasimodo asasina a Frollo empurrándoo dende a torre da catedral. Como epílogo, o chepudo Quasimodo acode ao clareiro onde xacen os cadáveres dos condenados e acha alí o corpo de Esmeralda, ficando alí até morrer de fame. Tempo despois, os parisienses abren a tumba e atopan os esqueletos. Cando tratan de separalos, os ósos do corcovado convértense en po.

Repercusión social e literaria

editar

Victor Hugo presentou nesta obra o concepto da novela como teatro épico. Unha inmensa obra épica sobre a historia dun pobo enteiro, personificado na figura da gran catedral, como testemuña e protagonista silenciosa da historia. A idea do tempo e a vida como un panorama continuo e orgánico centrado en ducias de personaxes atrapados en medio desa historia. É a primeira novela en ter esmoleiros coma protagonistas. Notre-Dame de París foi a primeira obra de ficción en abarcar a vida coma un todo, desde o Rei de Francia até as ratas dos sumidoiros de París, nun xeito adoptado máis tarde por Honoré de Balzac, Gustave Flaubert, Charles Dickens e moitos outros. A enorme popularidade do libro en Francia estimulou o movemento francés de preservación histórica e alentou en gran medida a Arquitectura Neogótica. En última instancia conduciu a restauracións importantes en Notre-Dame no século XIX, dirixidas por Eugène Viollet-lle-Duc. Gran parte do aspecto actual da catedral é resultado destas restauracións.

Adaptacións

editar

Cinema

editar
 
Capa de Classic Comics.

Teatro

editar
  • El jorobado de París, musical arxentino de 1993, escrito por Pepe Cibrián Campoy e Ángel Mahler. Novas versións estreáronse en 1995, 2002, 2006 e 2013.
  • Notre-Dame de Paris, musical francés de 1998.
  • Der Glöckner Von Notre Dame, musical berlinés adaptado da versión de Disney en 1999.

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar
  • Pascal Tonazzi, Florilège de Notre-Dame de Paris (anthologie), Editions Arléa, Paris, 2007, ISBN 2-86959-795-9

Ligazóns externas

editar