Illa da Toxa
Coordenadas: 42°29′22″N 8°50′55″O / 42.489444444444, -8.8486111111111
A illa da Toxa é unha pequena illa situada na ría de Arousa, dentro das Rías Baixas, pertencente ao Concello do Grove e situada a uns 30 km de Pontevedra. Desde hai anos boa parte da illa esta enfocada cara ao turismo con distintos complexos hostaleiros, bloques de apartamentos, campo de golf, numeroso comercios e un casino.
| A Toxa | |
|---|---|
.jpg) Illa da Toxa | |
  Illa da Toxa   Illa da Toxa Localización da illa da Toxa | |
| Situación | |
| País |  España |
| Concello | O Grove |
| Provincia | Pontevedra |
| Mar | Océano Atlántico |
| Xeografía | |
| Superficie | 1´1 km² |
| Demografía | |
| Poboación | 29 hab (2016) |
Constitúe un lugar da parroquia de San Martiño do Grove, cunha poboación censada en 2016 de 39 habitantes (18 mulleres e 21 homes), segundo o Instituto Galego de Estatística; o que representa un descenso substancial respecto ó ano 2010, cando contaba con 49 veciños. Naturalmente, esta é unha cifra irreal xa que a poboación flotante da illa (ocupando as prazas hoteleiras e segundas residencias, máis os traballadores dos diferentes establecementos) é moito máis alta.
Historia editar
Na Idade Media contaría con abundantes salinas, mencionadas na documentación[1]. Posteriormente foi utilizada polos veciños do Grove como lugar de pastoreo do seu gando e tamén para as súas tarefas agrícolas. Pero a raíz do descubrimento no século XIX dos seus lodos termais e augas medicinais pasou a ser de propiedade privada para explotar estas atractivos, construíndose o antigo balneario que trouxo consigo un aumento espectacular do turismo e o nacemento doutras dotacións.
Topónimo editar
Isidoro Millán González-Pardo relaciona o topónimo con outros hidrónimos coma Teo, Tea e Te, que considera derivados dunha raíz hidronímica indoeuropea *TEKU[2]. Segundo Edelmiro Bascuas o topónimo procede dos lodos existentes[3]. Non obstante, Gonzalo Navaza indica que quizais sería un fitónimo da familia de toxo[4].
A illa foi coñecida ata o século XIX como a illa do Louxo. Este topónimo mantense nas formas Enseada do Louxo e Praia do Louxo. Unha teoría filoloxicamente arriscada de Francisco Otero Goday faino proceder duns peixes chamados «ouxos» que abundaban na zona, de xeito que a orixinal «illa dos Ouxos» sería pronunciada «illa do-louxos» e evolucionaría finalmente na illa do Louxo.[5]
Centro termal editar
Trátase dunha das illas máis coñecidas de Galicia debido a ser un centro termal, de lecer e turístico. Conta con balnearios, antigas fábricas de xabóns e cosméticos (La Toja), hoteis de luxo, campo de golf, porto deportivo, centro de congresos, casino, pistas de tenis, paddle, tiro ao voo, tiro con arco, piscinas, urbanizacións e outros establecementos. Con todo, o centro da illa aínda conserva virxe un denso piñeiral, o chamado Monte central. Así a illa está repartida en 32 hectáreas de urbanizacións (a súa parte sur e os flancos oriental e occidental), 25 hectáreas de campo de golf (toda a súa parte norte) e 25 de piñeiral virxe (no centro da illa).
Capela editar
Posúe unha característica ermida consagrada a San Sebastián,[6] e San Caralampio, caracterizada por estar recuberta completamente de cunchas de vieira [7] nas que a xente adoita deixar escrito o seu nome, por máis que os carteis colocados ante a capela insisten en que non se trata de tradición ningunha.
Existiu unha ermida anterior, datada do século XII, da que non queda memoria nin constancia da súa posible situación. A zona onde se levanta a actual capela, construída en 1909, eran unha salina ata que foi reenchida a principios do século XX [8].
Galería de imaxes editar
- Vexa o artigo principal en Galería de imaxes da illa da Toxa
-
-
Detalle da capela. -
Campo de golf. -
Ponte da Toxa. -
Busto do Marqués de Riestra na Illa da Toxa. -
Illa do Louxo no mapa da xurisdición da Lanzada incluído no Catastro de Ensenada, 1752.
Lugares e parroquias editar
Lugares da parroquia do Grove editar
| Lugares da parroquia do Grove no concello do Grove (provincia de Pontevedra) | |
|---|---|
|
Ardia | Boibas | Borreiros | Campos | Cantodorxo | A Carballeira | O Con | Estonllo | A Graña | O Grove | Meloxo | Os Pardiños | O Porto de Meloxo | Terra de Porto | A Toxa | A Viña de Millán | Virxe das Mareas |
Parroquias do Grove editar
| Galicia | Provincia de Pontevedra | Parroquias do Grove | |
|---|---|
Notas editar
- ↑ Varela Sieiro, Xaime (2008). Léxico cotián na alta Idade Media de Galicia: a arquitectura civil. USC.
- ↑ Millán González-Pardo, I. (1984). "Los nombres del Río Limia (port. Lima) y el de A Toxa con sus hidrónimos emparentados". Actas del Coloquio Galaico-Minhoto II. p. 371.
- ↑ Bascuas, E. (2005). Hidronimia y léxico de origen paleuropeo en Galicia.
- ↑ Navaza Blanco, Gonzalo (2006). Fitotoponimia galega (PDF). A Coruña: Fundación Barrié. p. 538. ISBN 84-95892-53-7.
- ↑ "A Toxa: a illa que cambiou de nome". Toponimia de Galicia. Real Academia Galega; Xunta de Galicia.
- ↑ Boletín de la Real Academia de la Historia volume 59, 1969 (en castelán).
- ↑ A única capela do mundo con este recubrimento [1].
- ↑ Turismogrove.mobi.