Gniezno (en polaco ['gɲȋεznɔ] (AFI)Pl-Gniezno.ogg escoitar; en alemánGnesen) é unha cidade no centro-oeste da Polonia, a uns 50 km ao leste de Poznań, con aproximadamente 73.000 habitantes. Situada na voivodía da Grande Polonia (Województwo wielkopolskie)(desde 1999), anteriormente na voivodía de Poznań. É a capital administrativa do Concello (powiat) de Gniezno.

Modelo:Xeografía políticaGniezno
Imaxe

Localización
Mapa
 52°32′N 17°36′L / 52.53, 17.6Coordenadas: 52°32′N 17°36′L / 52.53, 17.6
EstadoPolonia
VoivodatosVoivodato de Gran Polonia
PowiatCondado de Gniezno (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Capital de
Poboación
Poboación65.452 (2021) Editar o valor em Wikidata (1.335,76 hab./km²)
Xeografía
Superficie49 km² Editar o valor em Wikidata
Altitude100 m Editar o valor em Wikidata
Comparte fronteira con
Identificador descritivo
Código postal62-200 > 62-210 Editar o valor em Wikidata
Fuso horario
Outro
Irmandado con

Sitio webgniezno.home.pl Editar o valor em Wikidata

Historia editar

Hai indicios arqueolóxicos, na área da cidade, de asentamentos humanos do final do Paleolítico. Os primeiros poboamentos eslavos ocorreron nos outeiros Lech e Maiden e son datados do século VIII e a fortaleza ducal foi fundada preto do ano 800 no outeiro Lech e rodeada por algúns suburbios fortificados e poboados abertos.

A lenda de Lech, Czech e Rus editar

De acordo coa lenda, tres irmáns: Lech, Czech e Rus penetraron nunha fraga inexplorada na procura dun lugar onde poder estabelecer un poboado. De súpeto, avistaron un outeiro cun vello carballo e unha aguia pousada nel. Lech dixo: "Adoptarei esta aguia branca coma símbolo do meu pobo e ao redor deste carballo construirei a miña fortaleza, a que chamarei de Gniezdno [actualmente: Gniezno] por causa deste niño de aguia [en polonés: gniazdo]". Os outros irmáns continuaron a camiñada pola mata a fin de encontraren un lugar para os seus pobos. Czech seguiu cara ao sur onde se estableceu, fundando o País dos Checos. Rus foi para o leste onde creará a Rusia e a Ucraína.

Berce do Estado polonés editar

No século X Gniezno tornouse unha das principais cidades da antiga dinastía Piast, fundadores do Estado polaco.

Gniezno no ano 1000 editar

No ano 1000 ocorreu na cidade o Congreso de Gniezno, durante o cal Bolesław I, o Bravo (Bolesław Chrobry), duque da Polonia, recibiu ao Emperador Otón III do Sacro Imperio Romano-Xermánico. O emperador e o duque celebraron a fundación da provincia eclesiástica de Polonia (arcebispado) en Gniezno, coa creación de bispados en Kołobrzeg para a Pomerania, Wrocław para a Silesia, Cracovia para a Pequena Polonia (Małopolska) e máis tarde tamén, o xa existente desde 968, bispado en Poznań para a parte occidental da Grande Polonia (Wielkopolska). En 1024 Bolesław I coroouse rei da Polonia (segundo outra versión, isto tería acontecido no ano 1000 ou 1025).

A coroación real editar

 
Catedral

A catedral de Gniezno, do século X, testemuñou as coroacións reais de Bolesław I, o Bravo e do seu fillo Mieszko II Lambert, en 1025. Gniezno e a cidade próxima de Poznań foron tomadas, saqueadas e destruídas no 1038, polo duque da Boemia, Brzetysław I, que obrigou o próximo rei de Polonia a mudar a capital do país a Cracovia. A catedral arcebispal foi reconstruída por este gobernante, o rei Bolesław II, que foi coroado nela en 1076.

No século seguinte Gniezno pasou a ser a sede rexional da parte oriental da Grande Polonia (Wielkopolska), e no 1238 foille dada a autonomía municipal polo duque Władysław Odonic. Gniezno foi novamente lugar de coroacións reais en 1295 e 1300.

Sede rexional da Grande Polonia (Wielkopolska) editar

A cidade sería novamente destruída polos Cabaleiros Teutónicos no 1331 e despois dunha reforma administrativa transformouse nun Powiat (condado ou concello) dentro da voivodía de Kalisz (desde o século XIV até 1768). Gniezno foi atinxida por varios incendios, destacando os de 1515 e 1613, foi destruída durante a invasión sueca das guerras dos séculos XVII e XVIII e sufriu a peste de 1708-1710. Todo iso causou a súa despoboación e o seu declive económico. A cidade rexurdiu durante o século XVIII e tornouse voivodía no 1768.

Arcebispado de Gniezno editar

O arcebispo católico romano de Gniezno é tradicionalmente o Primaz de Polonia (Prymas Polski). Despois das particións de Polonia a sé foi frecuentemente combinada con outras, primeiro coa de Poznań e despois coa de Varsovia. En 1992, o Papa Xoán Paulo II reestruturou as dioceses polacas e a cidade obtivo un bispo propio. O cardeal Józef Glemp, que fora arcebispo de Gniezno-Varsovia, pasou a ser apenas arcebispo de Varsovia e foi nomeado como arcebispo metropolitano de Gniezno, o bispo Henryk Muszyński. O Papa decidiu que o título de Primado da Polonia debería permanecer vinculado ao lugar histórico de San Adalberto na arquidiocese de Gniezno e confirmado que o cardeal Józef Glemp, arcebispo de Varsovia, que tiña a custodia das reliquias do Santo, que son veneradas na Catedral de Gniezno, debería carregar o título de Primado da Polonia. O papa Bieito XVI estipulou que, a pesar da súa aposentadoria, o cardeal Glemp continuará sendo o primado até que teña oitenta anos de idade.

 
Século XIX, vista panorámica de Gniezno

Coroacións reais na catedral de Gniezno editar

Demografía editar

 
Porta Regia-As portas da catedral
  • 1912: 25.339 habitantes
  • 1980: 62.400 habitantes
  • 1990: 70.400 habitantes
  • 1995: 71.000 habitantes

Educación editar

  • Collegium Europaeum Gnesnense
  • Escola de Humanismo e Administración de Gniezno - Millennium (Gnieźnieńska Wyższa Szkoła Humanistyczno-Menedżerska Millennium)
  • Seminario Eclesiástico do Arcebispo (Prymasowskie Wyższe Seminarium Duchowne)

Artes e cultura editar

  • Teatro Aleksander Fredro (Teatr im. A. Fredry)
  • Museo das Orixes do Estado Polonés (Muzeum Początków Państwa Polskiego)

Cidades irmás editar

Ligazóns externas editar