Eurínome (filla de Océano)

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Eurínome.

A deusa da mitoloxía grega Eurínome pertence á primeira xeración de Titáns. O seu nome significa "amplo goberno". Era unha oceánide, filla de Océano e Tetis.

Antes de que Cronos se fixera co poder do universo, Eurínome gobernaba no Olimpo xunto ó seu esposo Ofión. Pero como el gabábase de ser o creador do universo, Eurínome deulle unha patada na boca, arrincoulle os dentes e botouno a unha cova subterránea. Outra versión di que foron desprazados por Cronos e Rea cando aquel derrocou a Urano e que foron desterrados -ou refuxiáronse- ó fondo do mar; ou, segundo outras fontes, ó Tártaro.

Foron acollidos por Tetis, e Eurínome salvou a vida e coidou a Hefesto cando este foi botado do Olimpo por Zeus, a causa da súa fealdade (ou por Hera, a súa nai, avergoñada pola súa coxeira). Outra tradición di que Zeus botou a Hefesto do Olimpo por defender a Hera nunha discusión co deus.

Fillos con Zeus

Uníndose a Zeus foi a nai das tres Cárites (ou Grazas), Aglaia, Eufrósine e Talía, e tamén -segundo algúns autores- do deus río Asopo.

[Zeus... enxendrou] "...de Eurínome, filla de Océano, as Cárites, Aglaia, Eufrósine e Talía".

(Pseudo-Apolodoro: Biblioteca mitológica I, 3, 1.)

"Eurínome, filla de Océano, de moi agradable aspecto, deulle [a Zeus] as tres Grazas, de fermosas meixelas, Aglaia, Eufrósine e a encantadora Talía".

(Hesíodo: Teogonía 907-910)

"O río Asopo era fillo de Océano e Tetis, ou de Pero e Poseidón, segundo di Acusilao, ou de Zeus e Eurínome, segundo outros" .

(Pseudo-Apolodoro: Biblioteca mitológica III, 12, 6)

Culto

Eurínome tivo un templo en Figalia (Arcadia). Pausanias conta que a estatua da deusa tiña as pernas de peixe e o tronco e cabeza de muller.

"Uns doce estadios máis arriba de Figalia hai uns baños termais, e non lonxe destes o Límax vai dar ó Neda. No lugar onde conflúen as súas correntes hai un santuario de Eurínome, sagrado desde antigo e de difícil acceso pola aspereza do lugar... O pobo dos figaleos cre que Eurínome é un sobrenome de Ártemis. Os que herdaron antigas tradicións din que Eurínome é unha filla de Océano... Cada ano no mesmo día abren o santuario de Eurínome, pero o resto do tempo está establecido entre eles non abrir. Nesta ocasión fan sacrificios tanto públicos como privados. Non me foi posible chegar a tempo da festa, nin vin a imaxe de Eurínome, pero escoitei ós figaleos que estatua está atada con cadeas de ouro e que é unha figura de muller ata as coxas, e desde aquí un peixe. O peixe permitiría recoñecer nela á filla de Océano, que vive nas profundidades do mar xunto con Tetis. Pero é imposible con probabilidade rezoable que Ártemis teña tal figura".

(Pausanias: Geografía de Grecia VIII, 41, 4-6)

O mito pelasgo

Ofión chocando o ovo de Eurínome (James Basire, 1774)

Robert Graves recolle así o mito pelasgo da creación ^[1] no que se refire a Eurínome:

Eurínome a Creadora alzouse núa do Caos e separou os mares do firmamento, sen atopar terra firme. Bailando sobre as ondas levantou o vento do norte e, dándose a volta, agarrouno e fretouno entre as mans, ata que apareceu a serpe Ofión. Seguiu bailando para quentarse, de forma salvaxe, e Ofión, excitado, enrodelouse nas súas pernas e copulou con ela, quedando preñada ^[2]. Tomando a forma dunha pomba puxo un ovo (o Ovo Universal). Ofión enrodelouse sete veces ó redor do ovo que, unha vez chocado, abriuse en dous e del foron xurdindo todo o que existe, os seus fillos: o sol, a lúa, os planetas, as estrelas, e a terra coas súas montañas e ríos, árbores e tódolos seres vivos ^[3].

O primeiro home foi Pelasgo, que naceu da Terra na Arcadia, e logo naceron máis. Eurínome ensinoulles a construír cabanas, a alimentarse de landras e a vestirse.

A deusa tamén creou as sete potencias planetarias, e encomendou o seu coidado a un titán e unha titánide: o Sol baixo o control de Tía e Hiperión; a Lúa, para Febe e Atlas; o planeta Marte, para Dione e Crío; Mercurio, para Metis e Ceo; Xúpiter, para Temis e Eurimedonte; Venus, para Tetis e Océano; e Saturno para Cronos e Rea.

Notas

↑ Termo usado por algúns escritores da antiga Grecia para denominar os pobos predecesores dos helenos como habitantes de Grecia, un termo comodín para calquera pobo antigo, primitivo e presumiblemente indíxena no mundo grego.
↑ Trátase do mito recollido por Plinio na súa Historia Natural de que as eguas quedaban preñadas ó tornar as grupas cara o vento.
↑ Pola contra, o mito homérico da creación afirma que "os deuses e todas as criaturas vivintes orixináronse na corrente de Océano, que envolve ó mundo, e que Tetis foi a nai de todos os seus fillos" (Robert Graves, px. 38).

Véxase tamén

Bibliografía

Graves, Robert (2019). Los mitos griegos. Gredos. ISBN 9788424999940. (en castelán)
Grimal, Pierre (1981). Diccionario de mitología griega y romana. Paidós. ISBN 9788449324574. (en castelán)
Hesíodo (2013). Teogonía. Trabajos y días. Escudo. Certamen. Alianza Editorial. ISBN 9788420678825. (en castelán)
Pausanias (2002). Descripción de Grecia (libros VII-X). Gredos. ISBN 8424926595.
Pseudo-Apolodoro (2016). Biblioteca mitológica. Alianza Editorial. ISBN 9788491044277. (en castelán)

[1] Termo usado por algúns escritores da antiga Grecia para denominar os pobos predecesores dos helenos como habitantes de Grecia, un termo comodín para calquera pobo antigo, primitivo e presumiblemente indíxena no mundo grego.

[2] Trátase do mito recollido por Plinio na súa Historia Natural de que as eguas quedaban preñadas ó tornar as grupas cara o vento.

[3] Pola contra, o mito homérico da creación afirma que "os deuses e todas as criaturas vivintes orixináronse na corrente de Océano, que envolve ó mundo, e que Tetis foi a nai de todos os seus fillos" (Robert Graves, px. 38).

[1]

[2]

[3]