Wikipedia

Junta para Ampliación de Estudios e Investigaciones Científicas

Revisión feita o 18 de novembro de 2018 ás 09:26 por HombreDHojalata (conversa | contribucións) (Creada como tradución da páxina "Junta para Ampliación de Estudios e Investigaciones Científicas")
(dif) ← Revisión máis antiga | Revisión actual (dif) | Revisión máis nova → (dif)

A Xunta paira Ampliación de Estudos e Investigacións Científicas (JAE) foi una institución creada en 1907, no marco da Institución Libre de Ensino, paira promover a investigación e a educación científica en España.[1] Presidida por Santiago Ramón e Cajal desde a súa fundación até a súa morte en 1934. Foi desmantelada en 1939 tras a derrota republicana na Guerra Civil, e a partir da súa estrutura creouse o Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC).[2]

Fundación

A creación en 1907 da Xunta paira Ampliación de Estudos e Investigacións Científicas, herdeira en gran medida da Institución Libre de Ensino (1876), inaugurou una etapa de desenvolvemento até entón non alcanzado paira a ciencia e a cultura españolas. O Real Decreto polo que se crea a Xunta foi asinado por Alfonso XIII o 11 de xaneiro de 1907, e a exposición do preámbulo foi escrito polo ministro de Instrución Pública e Belas Artes de entón Amalio Gimeno. En devandita exposición, despois de citar exemplos das iniciativas doutros países, afirmaba:

O 15 de xaneiro foron nomeados, por real decreto, como vogais: Santiago Ramón e Cajal, José Echegaray, Marcelino Menéndez Pelayo, Joaquín Sorolla, Joaquín Costa, Vicente Santamaría de Paredes, Alejandro San Martín e Satrústegui, Julián Calleja Sánchez, Eduardo Vincenti, Gumersindo de Azcárate, Luís Simarro, Ignacio Bolívar (segundo e último presidente da Xunta), Ramón Menéndez Pidal, José Casares Gil, Adolfo Álvarez-Buylla e González-Alegre, José Rodríguez Carracido, Julián Ribeira e Tarragó, Leonardo Torres Quevedo, José Marvá e Mayer, José Fernández Jiménez e Victoriano Fernández Ascarza.[3]

Importancia

A Xunta foi o organismo que maior impulso deu ao desenvolvemento e difusión da ciencia e cultura españolas a través dun programa moi activo de intercambio de profesores e alumnos e o establecemento de bolsas paira estudar no estranxeiro (pensionados),[4] nun intento exitoso de saír do pesimismo decimonónico e abrirse ao estranxeiro establecendo un diálogo aberto cos países máis modernos de Europa como o único medio de avance e progreso. Obra de poucos homes, liderada polo seu presidente, Santiago Ramón e Cajal, e sobre todo polo seu secretario e eminencia gris, José Castillejo, no seu seo formáronse e traballaron os mellores intelectuais e científicos de España entre 1907 e 1939, personalidades como Rafael Altamira, Cándido Bolívar, Odón de Bo, Américo Castro, Miguel Catalán, Francisco Durán Reinals, José Fernández-Nonídez, Cruz Gallástegui, Antonio García Solalinde, Samuel Gili Gaya, María de Maeztu, Faustino Miranda, Enrique Moles, Tomás Navarro Tomás, Juan Negrín, Severo Ochoa, Federico de Onís, Pío do Río Hortega, Xullo Rei Pastor, José Royo, ou Luís de Zulueta e Antonio de Zulueta, entre moitos outros e ademais dos xa mencionados Cajal, Bolívar, Cabrera, Castillejo e Simarro, no seu eixo director.[3][4]

Institutos e centros

A Xunta logrou crear un armazón de centros e laboratorios nos que a ciencia e as humanidades comezaron a ter un desenvolvemento que pronto adquiriría alcance e recoñecemento internacional, algo en certo xeito insólito na España dos vellos valores tradicionais.[5][6]

A lista de centros e institutos resulta tan relevante como os intelectuais e científicos colocados á fronte deles, empezando pola personalidade de Cajal á fronte do conxunto da JAE e de forma máis específica do Instituto Nacional de Ciencias Físico-Naturais (1910), con Cabrera como lugartenente e continuador; ou Ramón Menéndez Pidal, á fronte do Centro de Estudos Históricos, en Madrid, tamén desde 1910. A JAE agrupou, desenvolveu e dotou con novas instalacións (laboratorios, bibliotecas, etc) a institucións xa existentes como o Museo de Ciencias Naturais, o Museo Antropolóxico, o Real Xardín Botánico de Madrid ou a Estación Biolóxica de Santander; así mesmo coordinou laboratorios como o de Investigacións Biolóxicas, o de Investigacións Físicas, a Estación Alpina de Bioloxía do Guadarrama, a Misión Biolóxica de Galicia, ou a Comisión de Investigacións Paleontológicas e Prehistóricas. Ademais, a JAE, desde o seu nivel de alto organismo público, sincronizou e apoiou as actividades de espazos docentes especiais como o Instituto-Escola ou a Residencia de Estudantes, paira os que habilitou o Seminario Matemático e os Laboratorios de Química, Fisiología, Bacteriología, etc.[7]

Influencia exterior

Por outra banda, a Xunta paira Ampliación de Estudos e Investigacións Científicas xogou un papel decisivo nas relacións con América Latina, potenciadas por unha Real Orde promulgada o 16 de abril de 1910, pola que se apoiaba o intercambio de profesores e alumnos e a edición de obras sobre a sociedade, a evolución da cultura e da economía e a historia natural de América. O intercambio suscitado orixinou unhas novas relacións e maneiras de mirarse e entenderse entre americanos e españois e auspiciou a creación de institutos, departamentos e cátedras universitarias sobre lingua, cultura, historia e civilización españolas, moitos dos cales seguiron o modelo organizativo e científico dos centros españois da Xunta paira Ampliación de Estudos e Investigacións Científicas na súa organización e funcionamento.

Disolución

O espírito de modernización e reforma que representaba a Xunta non contaba coa simpatía dos sectores que promoveron e apoiaron o golpe de estado en España de xullo de 1936. O goberno de Burgos decretou a súa disolución (19 de maio de 1938), transferindo as súas funcións a un recentemente fundado Instituto de España, aínda que a Xunta seguiu funcionando na zona republicana até o final da guerra. Terminada a Guerra Civil, o 24 de novembro de 1939, o ditador Franco promulgou a lei pola que se creaba o Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC), dispondo que en diante:[8]

É necesario especificar que o CSIC foi fundado cun espírito diferente e mesmo antagónico ao da JAE, como pode lerse nas súas leis fundacionais, ou no discurso do seu fundador e presidente José Ibáñez Martín, paira liquidar:[12][9]

Polo que dificilmente podería presentarse o CSIC como continuador da Xunta de Ampliación de Estudos, aínda que si froito dunha singular substitución.[14][10]

Referencias

  1. ↑ "Real decreto creando una Junta para ampliación de estudios é investigaciones científicas." (PDF) (15). 
  2. ↑ Archivo de la Junta para Ampliación de Estudios. Consultado en abril de 2014.
  3. ↑ "Heroínas olvidadas: científicas de la II República". 
  4. ↑ "Protagonistas de la JAE". Base y catálogo de personalidades 
  5. ↑ "Centenario de la JAE". 
  6. ↑ González Ibáñez, C. y A. Santamaría García, Física y química en la Colina de los Chopos: 75 años de investigación en el edificio Rockefeller. CSIC, Madrid (2009).
  7. ↑ Visualización en mapa-satélite del conjunto de edificios de la Junta para la Ampliación de Estudios e Investigaciones Científicas. Consultado en abril de 2014.
  8. ↑ "Jefatura del Estado.- Ley creando el Consejo Superior de Investigaciones Científicas." (PDF) (332). 
  9. ↑ Ley Fundacional del CSIC
  10. ↑ "Antecedentes del csic: la JAE". 

Bibliografía

  • La Institución Libre de Enseñanza (4 volúmenes) (en español) (Edición en línea de la Universidad de Barcelona ed.). Editorial Taurus. ISBN 9788430635139. 
  • Castelo Martos, Manuel e Rubio Mayoral, Juan Luís. Ensino, ciencia e ideoloxía en España (1890-1950). Sevilla. Vitela Xestión Cultural, 2015.
  • Formentín Ibáñez, Xusto e José María Villegas Sanz. Relacións Culturais entre España e América: a Xunta paira Ampliación de Estudos. Madrid. Mapfre, 1992.
  • Laporta, F. J., Miguel A Ruiz, Zapatero, V. e J. Solana. As orixes culturais da Xunta paira Ampliación de Estudos. Arbor, CXXVI/493 (Madrid, xaneiro de 1987).
  • López Sánchez, José María. Heterodoxos españois. O Centro de Estudos Históricos, 1910-1936. Madrid. Marcial Pons-CSIC. 2006.
  • Innovadores de la educación en España: becarios de la Junta de Ampliación de Estudios (en español). Universidad de Castilla la Mancha. ISBN 9788477291077. 
  • Naranjo Orovio, Consolo, L. María Dores Luque e Miguel Anxo Puig-Samper (editores). Os lazos da cultura. O Centro de Estudos Históricos de Madrid e a Universidade de Porto Rico, 1916-1939. Madrid. CSIC-Universidade de Porto Rico, 2002.[1]
  • Puig-Samper Mulero, M. A. (ed.). Tempos de investigación: JAE-CSIC, cen anos de ciencia en España. Madrid. CSIC. 2007.[2]
  • Sánchez Ron, José María (coordinador). 1907-1987. A Xunta paira Ampliación de Estudos e Investigacións Científicas 80 anos despois. 2 vols. Madrid. CSIC. 1988. Vol. I Vol. II
  • Caballero Garrido Ernesto (coordinador). A Xunta paira Ampliación de Estudos e Investigacións Científicas: historia dos seus centros e protagonistas (1907-1939). Autor principal Mª Carmen Azcuenaga Cavia. Trea e Asociación Nacional de Estudantes e Investigadores SÉCULO XXI, 2010. ISBN 9788497044950.
  • ALMUD (ed.). Educación, Ciencia y Cultura en España: Augue y colapso (1907-1940). Pensionados de la JAE. Ediciones de Castilla-La Mancha. ISBN 9788493977580. 

Enlaces externos

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Junta_para_Ampliación_de_Estudios_e_Investigaciones_Científicas&oldid=4992712»