Dozón

concello da comarca de Deza, na provincia de Pontevedra

Dozón é un concello da provincia de Pontevedra, pertencente á comarca do Deza. Segundo o IGE en 2015 tiña 1174 habitantes.

Modelo:Xeografía políticaDozón
Imaxe

Localización
lang=gl Editar o valor en Wikidata Mapa
 42°35′43″N 8°02′48″O / 42.5953, -8.0467
EstadoEspaña
Comunidade autónomaGalicia
ProvinciaProvincia de Pontevedra Editar o valor en Wikidata
CapitalO Castro Editar o valor en Wikidata
Contén a división administrativa
Poboación
Poboación1.017 (2023) Editar o valor en Wikidata (13,74 hab./km²)
Xeografía
Parte de
Superficie74 km² Editar o valor en Wikidata
Comparte fronteira con
Organización política
• Alcalde Editar o valor en WikidataAdolfo Campos Panadeiros Editar o valor en Wikidata
Eleccións municipais en Dozón Editar o valor en Wikidata
Identificador descritivo
Código postal36518 Editar o valor en Wikidata
Fuso horario
Código INE36016 Editar o valor en Wikidata

Xeografía

editar

O concello está situado no nordeste da provincia de Pontevedra. Limita ao noroeste con Lalín, ao nordeste con Rodeiro, e ao sur co Irixo e Piñor (provincia de Ourense). Con 75 km², é o municipio máis pequeno da comarca do Deza. Ten 8 parroquias e 54 aldeas, sendo a capital O Castro.

Está situado nas terras altas do val do río Deza, na vertente Oeste da Dorsal Occidental Galega, nos contrafortes das serras do Faro e dos montes do Testeiro, a altitude media é superior os 740 m. O teito do concello constitúeo a Pena de Francia, de 914 m. Tamén destacan os montes Cubelos (833 m) e A Gándara (870 m), estas elevacións forman a divisoria das augas das concas do Miño e do Ulla, e Coto da Lebre (770 m).

Neses montes nacen diversos ríos e regatos, que conforman unha extensa rede fluvial. O río Asneiro, tamén chamado Dozón, nace nas proximidades da Pena de Francia. Dá nome á zona, e é popularmente coñecido coma Deza debido a un erro ortográfico na cartografía do século XIX.

Demografía

editar
Censo total 1174 (2015)
Menores de 15 anos 66 (5,62 %)
Entre 15 e 64 anos 669 (56,98 %)
Maiores de 65 anos 439 (37,39 %)

Evolución da poboación no intervalo 2000 - 2013:

Evolución da poboación de Dozón   Fontes: INE e IGE.
1900 1930 1950 1981 2004 2009 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
2750 2636 2506 2492 2030 1781 1744
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Historia

editar

Nun documento do ano 832 hai unha referencia a Dezón, manténdose este topónimo até o século XIII. En 1226 aparece o topónimo actual, nun documento no que Gonzalo Rodríguez subscribe coma primeiro titular o establecemento do arcediagado de Dozón.

No termo municipal está establecido o nacemento do lendario rei Vamba[1] , se ben a tradición oral matiza e sinala que Wamba, era fillo do rei visigodo Recesvinto e dunha das súas criadas, que ao ser expulsada da Corte, veu vivir ao que hoxe coñécesamento como “Castro Real de Dozón”.[2] Unha vez falecido o fillo lexítimo de Recesvinto, este mandou ós seus cabaleiros a buscar a Wamba, xa maior. Cando chegaron, Wamba estaba arando na terra e negouse a marchar con aqueles homes, se ben tralas presións e as amezas, aquel home aceptou, reinando posteriormente como Wamba.[3]

No século X converteuse en Real Couto de Dozón por iniciativa do rei Sancho I de León e da súa muller, logrando privilexios coma a exención do pago de impostos. O Real Couto foi orixinariamente señorío da abadesa do mosteiro de San Pedro de Dozón, pero máis tarde converteuse en señorío do abade do mosteiro de Oseira, do que aínda se conservan escudos nalgún dos edificios máis senlleiros da bisbarra.

Durante o reinado de Filipe II, Dozón converteuse en Reguengo.

Patrimonio

editar

A vila do Castro aséntase sobre un dos moitos castros fundados na idade de Bronce, dos que aínda se conservan numerosas pegadas. Destacan polo seu bo estado de conservación o castro de San Breixo, en Maceiras, e o de Santa María, na parroquia de Dozón.

Do período da romanización consérvanse as súas pontes e restos dunha calzada cara ás terras de Camba.

A igrexa de San Pedro de Vilanova de Dozón é un templo románico do século XII. A igrexa de Santa María de Dozón ten elementos pertencentes ao barroco. Ademais das outras igrexas parroquiais, están as ermidas de San Domingos en Sanguiñedo, a de Santo Amaro e O Pilar, no Sisto, e a da Virxe da Pena de Francia.

Galería de imaxes

editar
Artigo principal: Galería de imaxes de Dozón.

Nados en Dozón

editar
Véxase tamén: Categoría:Nados en Dozón.

Parroquias

editar
Galicia | Provincia de Pontevedra | Parroquias de Dozón

Bidueiros (Santa María) | O Castro (San Salvador) | Dozón (Santa María) | As Maceiras (San Remixio) | Saa (Santiago) | Sanguiñedo (Santa María) | O Sisto (San Xoán) | Vilarello (Santo André)

Lugares de Dozón

editar

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Dozón vexa: Lugares de Dozón.

  1. Risco, Vicente (1952). Historia de Galicia. Galaxia. p. 60. 
  2. Vidal Neira, Antonio. [ttps://historiadeza.wordpress.com/2018/06/23/el-condado-de-deza-en-la-edad-media/ "Historia do Deza na época sueva e visigoda"]. Consultado o 05/08/2022. 
  3. Vaqueiro, Víctor (1998). Guía da Galicia máxica, mítica e lendaria. p. 300. ISBN 84-8288-205-8. 

Véxase tamén

editar

 
 Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
 Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.