Dozón

Dozón é un concello da provincia de Pontevedra, pertencente á comarca do Deza. Segundo o IGE en 2015 tiña 1174 habitantes.

Dozón
Casa do concello.
Situación
Xentilicio	castrense/castreño
Xeografía
Provincia	Provincia de Pontevedra
Comarca	Comarca do Deza
Poboación	1.028 hab. (2022)
Área	74,2 km²
Densidade	13,85 hab./km²
Entidades de poboación	8 parroquias
Capital do concello	O Castro
Política (2019)
Alcalde	Adolfo Campos Vázquez (PPdeG)
Concelleiros	BNG: 2 PPdeG: 6 Outros: UCIN 1
Eleccións municipais en Dozón
Uso do galego (2011)
Galegofalantes	94,37%
Na rede
http://www.dozon.org
[ editar datos en Wikidata ]

Xeografía

O concello está situado no nordeste da provincia de Pontevedra. Limita ao noroeste con Lalín, ao nordeste con Rodeiro, e ao sur co Irixo e Piñor (provincia de Ourense). Con 75 km², é o municipio máis pequeno da comarca do Deza. Ten 8 parroquias e 54 aldeas, sendo a capital O Castro.

Está situado nas terras altas do val do río Deza, na vertente Oeste da Dorsal Occidental Galega, nos contrafortes das serras do Faro e dos montes do Testeiro, a altitude media é superior os 740 m. O teito do concello constitúeo a Pena de Francia, de 914 m. Tamén destacan os montes Cubelos (833 m) e A Gándara (870 m), estas elevacións forman a divisoria das augas das concas do Miño e do Ulla, e Coto da Lebre (770 m).

Neses montes nacen diversos ríos e regatos, que conforman unha extensa rede fluvial. O río Asneiro, tamén chamado Dozón, nace nas proximidades da Pena de Francia. Dá nome á zona, e é popularmente coñecido coma Deza debido a un erro ortográfico na cartografía do século XIX.

Demografía

Censo total	1174 (2015)
Menores de 15 anos	66 (5,62 %)
Entre 15 e 64 anos	669 (56,98 %)
Maiores de 65 anos	439 (37,39 %)

Evolución da poboación no intervalo 2000 - 2013:

Evolución da poboación de Dozón   Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021
2750	2636	2506	2492	2030	1781	1744						{{{13}}}	{{{14}}}	{{{15}}}	{{{16}}}	{{{17}}}
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Historia

Nun documento do ano 832 hai unha referencia a Dezón, manténdose este topónimo até o século XIII. En 1226 aparece o topónimo actual, nun documento no que Gonzalo Rodríguez subscribe coma primeiro titular o establecemento do arcediagado de Dozón.

No termo municipal está establecido o nacemento do lendario rei Vamba , se ben a tradición oral matiza e sinala que Wamba, era fillo do rei visigodo Recesvinto e dunha das súas criadas, que ao ser expulsada da Corte, veu vivir ao que hoxe coñécese como “Castro Real de Dozón”. Unha vez falecido o fillo lexítimo de Recesvinto, este mandou ós seus cabaleiros a buscar a Wamba, xa maior. Cando chegaron, Wamba estaba arando na terra e negouse a marchar con aqueles homes, se ben tralas presións e as amezas, aquel home aceptou, reinando posteriormente como Wamba.

No século X converteuse en Real Couto de Dozón por iniciativa do rei Sancho I de León e da súa muller, logrando privilexios coma a exención do pago de impostos. O Real Couto foi orixinariamente señorío da abadesa do mosteiro de San Pedro de Dozón, pero máis tarde converteuse en señorío do abade do mosteiro de Oseira, do que aínda se conservan escudos nalgún dos edificios máis senlleiros da bisbarra.

Durante o reinado de Filipe II, Dozón converteuse en Reguengo.

Patrimonio

A vila do Castro aséntase sobre un dos moitos castros fundados na idade de Bronce, dos que aínda se conservan numerosas pegadas. Destacan polo seu bo estado de conservación o castro de San Breixo, en Maceiras, e o de Santa María, na parroquia de Dozón.

Do período da romanización consérvanse as súas pontes e restos dunha calzada cara ás terras de Camba.

A igrexa de San Pedro de Vilanova de Dozón é un templo románico do século XII. A igrexa de Santa María de Dozón ten elementos pertencentes ao barroco. Ademais das outras igrexas parroquiais, están as ermidas de San Domingos en Sanguiñedo, a de Santo Amaro e O Pilar, no Sisto, e a da Virxe da Pena de Francia.

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes de Dozón.

• 

  Igrexa de Santa María de Dozón.

• 

  Igrexa de San Xoán do Sisto.

• 

  Capela da Pena de Francia.

• 

  Campo da festa de Vilarello

• 

  Pinturas da igrexa do Sisto

• 

  CEIP Pío Cabanillas Gallas no Castro de Dozón

Nados en Dozón

Véxase tamén: Categoría:Nados en Dozón.

Lugares de Dozón

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Dozón vexa: Lugares de Dozón.

Véxase tamén

---

Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

---