Diamante

forma cristalizada do elemento químico carbono

En mineraloxía, o diamante[1] (do grego antigo αδάμας, adámas, que significa invencible ou inalterable) é un alótropo do carbono onde os átomos de carbono están dispostos nunha variante da estrutura cristalina cúbica centrada na cara denominada "rede de diamante". É a segunda forma máis estable do carbono, despois do grafito; porén, a taxa de conversión de diamante a grafito é desprezable a condicións ambientais. Ten renome especificamente como un material con características físicas superlativas, moitas das cales derivan do forte enlace covalente entre os seus átomos. En particular, o diamante ten a máis alta dureza e condutividade térmica de todos os materiaiss coñecidos polo ser humano. Estas propiedades determinan que a súa aplicación industrial principal sexa en ferramentas de corte e de puído, ademais doutras aplicacións.

Diamante
Diamante de cor amarela en forma cúbica
Fórmula químicaC
ClaseElementos nativos
Sistema cristalinoCúbico
CorIncolora, branca, amarela, parda, vermella, verde e azul
BrilloAdamantino
Dureza10
FracturaConcoidea
ExfoliaciónPerfecta, segundo as caras do octaedro ou cubo
RaiaBranca
Densidade3,25 g/cm3

É un dos minerais máis preciados do mundo polas súas características físicas. Ten características ópticas destacables. Debido á súa estrutura cristalina extremadamente ríxida, apenas é contaminado por poucos tipos de impurezas, como o boro e o nitróxeno. Se a isto se lle engade a súa gran transparencia (correspondente a unha ampla banda prohibida de 5,5 eV), o resultado é a aparencia clara e incolora da maioría dos diamantes naturais. Pequenas cantidades de defectos ou impurezas (aproximadamente unha parte por millón) inducen unha cor de diamante azul (boro), amarelo (nitróxeno), marrón (defectos cristalinos), verde, violeta, rosado, negro, laranxa ou vermello. O diamante tamén ten unha dispersión refractiva relativamente alta, isto é, habilidade para dispersar luz de diferentes cores, que lle dá o seu brillo característico. As súas excelentes propiedades ópticas e mecánicas, combinadas cunha mercadotecnia eficiente, fan que sexa a xema máis popular.

A maioría dos diamantes naturais fórmanse en condicións de presión e temperatura extremas, existentes a profundidades de 140 km a 190 km no manto terrestre. Os minerais que conteñen carbono abastéceno, e o crecemento ten lugar nun período de tempo de 1.000 a 3.300 millóns de anos que representa, aproximadamente, entre o 25 % e o 75 % da idade da Terra. Os diamantes ascenden ata preto da superficie terrestre no magma producido por erupcións volcánicas profundas, que se arrefría en rochas ígneas, coñecidas como kimberlitas e lamproítos. Tamén poden ser producidos sinteticamente nun proceso de alta presión e alta temperatura que simula aproximadamente as condicións no manto da Terra. Unha alternativa e técnica completamente diferente, é a deposición química de vapor. Algúns materiais distintos ao diamante, entre os que están a zirconia cúbica e o carburo de silicio, son denominados frecuentemente simulantes de diamante, semellándose ao diamante en aparencia e moitas propiedades. Desenvolvéronse técnicas xemológicas especiais para distinguir os diamantes naturais dos sintéticos de dos simulantes de diamante.

Aparencia editar

O diamante preséntase en forma de cristais incoloros octaédricos ou cúbicos de brillo adamantino aínda que a miúdo pódense atopar diamantes de cores variadas (branca, amarela, parda, vermella, verde ou azul). A cor nos diamantes ten dúas fontes adicionais: irradiación (usualmente por partículas alfa), que ocasiona a cor nos diamantes verdes e deformacións físicas do cristal de diamante coñecidas como deformacións plásticas. A deformación plástica é a causa da cor en certos diamantes castaños[2] e talvez nalgúns rosados e vermellos.[3] En orde de rareza, os diamantes incoloros, por moito os máis comúns, son seguidos polos amarelos e castaños, despois polos azuis, verdes, negros, brancos translúcidos, rosados, violetas, laranxas, morados, e o máis raro o vermello.[4] Chámanse diamantes negros aos diamantes que non son verdadeiramente negros, mais que conteñen numerosas inclusións escuras que dan á xema a súa aparencia escura.

Ocorrencia editar

As rexións máis ricas en diamantes son a India, Brasil e Suráfrica, pero as características do terreo onde estes se atopan son distintas en cada zona.

Na India, por exemplo, encóntranse principalmente en terras con propiedades areosas e en conglomerados antigos, probablemente silúricos (pertencentes ó segundo período da era primaria) e en masas dos ríos.

No Brasil, no estado de Minas Xerais, os diamantes atópanse nunha rocha formada en gran parte por cuarzo e mica. Pola contra, nos estados de Baía, Goiás e Mato Grosso atópanse en depósitos soltos de aluvións e nas areas dos ríos.

En Suráfrica as condicións son distintas. O diamante atópase nas areas dos ríos e en depresións crateriformes do terreo, cheas dunha terra de cor parda na superficie e azul agrisada na súa parte máis profunda, constituída por partículas dunha rocha eruptiva análoga á serpentina procedente da descomposición da olivina: a kimberlita.

Estrutura editar

 
Estruturación dos átomos de carbono no diamante

A dureza do diamante, vén dada grazas aos enlaces entre os átomos de carbono (un dos enlaces máis fortes en química) e a súa disposición tridimensional no espazo en forma de pirámide. Se nos fixamos ben (ver imaxe da esquerda) e poñemos calquera dos seus lados como base da pirámide, poderemos contar os átomos de carbono por capas tendo na primeira 1, na segunda 4 e na terceira 9. Nesta forte estrutura a distancia entre dous carbonos é de 0,15 nanómetros.

Propiedades editar

Un diamante é un cristal transparente de átomos de carbono enlazados tetraedralmente (sp3) que cristaliza na rede de diamante, variación da estrutura cúbica centrada na cara. Os diamantes adaptáronse para moitos usos debido ás excepcionais características físicas. As máis notables son a súa dureza extrema e a súa conductividade térmica (900–2.320 W/(m·K)),[5] así como a ampla banda prohibida e alta dispersión óptica.[6] Sobre os 1.700 °C (1.973 K) no baleiro ou en atmosfera libre de oxíxeno, o diamante convértese en grafito; en aire a transformación comeza aproximadamente a 700 °C.[7] Os diamantes existentes na natureza teñen unha densidade que vai dende 3,15–3,53 g/cm3, con diamantes moi puros xeralmente extremadamente preto a 3,52 g/cm3.[8]

O diamante é o material natural máis duro coñecido ata o momento (aínda que en 2009 se iniciaron uns estudos que parecen demostrar que a lonsdaleíta é un 58% máis dura) onde a dureza está definida como a resistencia a ser raiado.[9] O diamante ten unha dureza de 10 (a máxima dureza) na escala de Mohs de dureza dos minerais.[4]

Usos editar

O diamante é o mineral máis prezado no mundo da xoiería polo seu inconfundible brillo que presenta unha vez tallado. Debido á súa dureza un diamante só pode ser tallado por outro diamante.

É moi importante tamén na industria. Moitas actividades serían moi difíciles de levar a cabo se non existira o diamante posto que é, grazas á súa dureza, un material altamente abrasivo moi útil na fabricación de discos e moas para puír outras ferramentas. Os diamantes utilizados para tal fin son os diamantes de menor calidade (os que presentan burbullas ou impurezas no seu interior e que non poden ser utilizados na xoiería).

Notas editar

  1. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para diamante.
  2. Hounsome, L. S.; Jones, R.; Martineau, P. M.; Fisher, D.; Shaw, M. J.; Briddon, P. R.; Öberg, S. (2006). "Origin of brown coloration in diamond". Physical Review B (en inglés) 73: 125203–125211. doi:10.1103/PhysRevB.73.125203. 
  3. Wise, R. W. (2001). Secrets Of The Gem Trade, The Connoisseur's Guide To Precious Gemstones. Brunswick House Press. pp. 223–224. ISBN 9780972822381. 
  4. 4,0 4,1 Erlich, E.I.; Dan Hausel, W. (2002). Diamond Deposits (en inglés). Society for Mining, Metallurgy, and Exploration. ISBN 0873352130. 
  5. Wei, L.; et al. (1993). "Thermal conductivity of isotopically modified single crystal diamond". Physical Review Letters (en inglés) 70: 3764. doi:10.1103/PhysRevLett.70.3764. 
  6. Zaitsev, A. M. (2001). Optical Properties of Diamond : A Data Handbook (en inglés). Springer. ISBN 9783540665823. 
  7. Radovic, L.R.; Walker, P.M.; Thrower, P.A. (1965). Chemistry and physics of carbon: a series of advances (en inglés). Nova York: Marcel Dekker. ISBN 0-8247-0987-X. 
  8. O'Donoghue, M. (2006). Gems (en inglés). Elsevier. ISBN 0-75-065856-8. 
  9. Cordua, W.S. (1998). "The Hardness of Minerals and Rocks". Lapidary Digest (en inglés). International Lapidary Association. Consultado o 19 de agosto de 2007. 

Véxase tamén editar

Outros artigos editar