Bama, Touro
San Vicenzo de Bama[1] é unha parroquia que se localiza no oeste do concello de Touro na comarca de Arzúa. Segundo o IGE en 2022 tiña 234 habitantes (115 homes e 119 mulleres) distribuídos en 11 entidades de poboación, o que supón unha diminución en relación ao ano 1999 cando tiña 355 habitantes.
| Bama | |
|---|---|
 Romaría de San Cidre. | |
| Concello | Touro[1] |
| Provincia | A Coruña |
| Coordenadas | 42°52′45″N 8°22′26″O / 42.8792243, -8.3739906 |
| Área | 9,92 km² |
| Poboación | 234 hab. (2022) |
| Densidade | 23,59 hab./km² |
| Entidades de poboación | 11[1] |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
Etimoloxía
editarDo nome de Bama tense constancia por primeira vez no ano 912, como Vama. Derivaría do Galaico *uφamā- que significaría 'a máis baixa, o fondo' (en forma feminina).[2]. Esta explicación aludiría a menor elevación da parroquia comparada coa contorna.
Xeografía
editarA parroquia de San Vicenzo de Bama linda polo norte co concello do Pino, polo sur coa parroquia de Prevediños, polo leste con Loxo; sendo a separación entre as dúas parroquias o río Brandelos, e polo oeste co concello de Boqueixón e a parroquia de Prevediños. A parroquia ten boas comunicacións con Santiago pola A-54 e esta atravesada pola pista DP-6603 que se une a estrada AC-240 que vertebra o concello de Touro.
Economía
editarOs sectores principais desta parroquia son o primario e secundario. Exemplo disto son empresas de transformación de materias primas da parroquia e da contorna, como Queixerías Bama, que se dedica á fabricación de queixos tradicionais con denominación de orixe Arzúa-Ulloa[3][4], a fábrica de iogur Gurgur[5], ou o serradoiro na aldea da Xesteira, Maderas Bama S.L.[6]
Demografía
editar| Gráfica de evolución demográfica de San Vicenzo de Bama entre 1999 e 2022 |
 |
| Datos segundo o nomenclátor publicado polo IGE. |
Patrimonio
editarPatrimonio arqueolóxico
editar- Castro da Roda. Castro de forma case perfectamente circular (120 metros no eixe N-S e 140 no E-W), delimitado por un parapeto en todo o perímetro cunha altura de 2,5 metros, acadando un máximo de 4 metros, salvo no sector NW no que se atopa destruído. No SE as defensas vense alteradas pola presenza dun pendello. A croa foi explanada para a construción dun campo de fútbol, agora abandonado.[7]
- Túmulos da Zanca.
Arquitectura relixiosa
editar- Igrexa parroquial de San Vicenzo de Bama. Ten a planta de cruz latina, realizada en granito. A fachada é de estilo neoclásico, ao igual que a torre do campanario.[8]
- Cruceiro[9]. Este cruceiro de cruz data do ano 1707, e foi trasladado e restaurado en 1935.[10]
- Casa Reitoral, na Igrexa; Capela de Santo Isidro.
Arquitectura civil e popular
editar- Muíños do Trillo, dás Cabadas, de Milleiros, de Ponte Dias e do Souto. Fontes e lavadoiros tradicionais de Milleiros Grande e de Sar. Hórreos de Belvís, Silva e Sar.
Recursos naturais
editarFestas
editarAs festas patronais de San Vicenzo celébranse a fin de semana máis próxima ao 22 de xaneiro. Festéxase tamén San Cidre (romaría na capela do mesmo nome a fin de semana máis próxima ao 15 de maio) e o San Ramón (primeira fin de semana de setembro).
O Entroido de Bama, coñecido como As Máscaras, ten lugar o domingo de Corredor, unha semana antes do domingo de entroido. O traballo para a celebración de tan singular festa comeza polo menos un mes antes onde se reúnen todos os que queren participar e vaise configurando a ruada, os xenerais, a vellada, o frade... Pola mañanciña ten lugar a ruada, conxunto de mozos e mozas vestidos de galegos ou disfrazados, van polas aldeas cantando, bailando e tocando.
A asociación A Pinguela de Bama (2017)[13] realiza actividades vencelladas á posta en valor da música e o baile tradicional galego. Levou a cabo o proxecto “Dende a cociña” que trata de recoller e divulgar o patrimonio inmaterial nos concellos de Touro e O Pino[14]. Deste dáse a coñecer o termo morada que fai referencia a uns bailes que se facían en varias parroquias como Bama, Loxo, ou Lavacolla ata os anos 1960-1970. Normalmente comezaban a finais de xaneiro, cando xa medraban algo os días, e duraban ata o Entroido. Estas festas tiñan lugar os domingos pola tarde ao longo de varias semanas e nelas tocaba un grupo de gaiteiros, pagado co diñeiro que recadaban os mozos cando saían a cantar a Panxola e os Reis durante o Nadal.[15]
Galería de imaxes
editar-
Igrexa de San Vicenzo de Bama -
Hórreo na parroquia de Bama
Lugares e parroquias
editarLugares de Bama
editar| Lugares da parroquia de Bama no concello de Touro (A Coruña) | |
|---|---|
|
Bamela | Belvís | Campelo | Castro | Millares Grande | Sar | A Silva | Tarrío | Vilar | A Xesteira |
Parroquias de Touro
editarNotas
editar- ↑ 1,0 1,1 1,2 DECRETO 189/2003, do 6 de febreiro, polo que se aproba o nomenclátor correspondente ás entidades de poboación da provincia da Coruña.
- ↑ Koch, Jhon T. (2011). Tartessian 2 : The inscription of Mesas do Castelinho ro and the verbal complex preliminaries to historical phonology (en inglés). Aberystwyth. ISBN 978-1-907029-07-3.
- ↑ "Fábrica de Quesos Queixerías Bama, S.L. en Touro". www.paxinasgalegas.es (en castelán). Consultado o 2023-08-07.
- ↑ "Queixerías BAMA | Quen somos". Queixerías BAMA. Consultado o 2023-08-07.
- ↑ D.G. (2016-01-13). "Gurgur: yogur de leche gallega 100% directo del ganadero al consumidor". Campo Galego (en castelán). Consultado o 2023-08-07.
- ↑ "Maderas Bama en Touro". www.paxinasgalegas.es (en castelán). Consultado o 2023-08-07.
- ↑ http://siotuga.xunta.gal/siotuga/documentos/urbanismo/TOURO/documents/27322CA002.PDF
- ↑ Turismo, Turgalicia/Axencia Galega de (2017-08-28). "Igrexa parroquial de San Vicente de Bama". Turgalicia. Consultado o 2023-08-07.
- ↑ Martín Ruíz, Luis (1999). Cruceiros na provincia da Coruña. Vol. IV, pág. 2381. Deputación da Coruña.
- ↑ "Cruceiros en Touro". cruceirosdegalicia.xyz. Consultado o 2023-08-07.
- ↑ Plan Xeral de ordenación municipal de Touro (PDF). 2010.
- ↑ "Bama". www.concellodetouro.com. Consultado o 2023-08-07.
- ↑ "A ESCOLA". A Pinguela de Bama. Consultado o 2023-08-07.
- ↑ Diario, Nós (2021-04-08). "Andrea Mosquera, AC A Pinguela: "Urxe recoller a tradición porque se está a dar un salto xeracional que resulta moi visíbel"". Nós Diario. Consultado o 2023-08-07.
- ↑ "Volve a noite de foliada a Touro coa VI Morada de Bama | 21NOTICIAS". Arquivado dende o orixinal o 07 de agosto de 2023. Consultado o 2023-08-07.