Cronoloxía de Galicia
Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xuño de 2020.) |
As referencias deste artigo non teñen un formato correcto. Podes colaborar editándoas como se indica nesta páxina. Pode axudar a mellorar este artigo e outros en condicións semellantes. |
Paleozoico editar
- 360 millóns de anos a.C. - 250 millóns de anos a.C. - A colisión de placas que recibe o nome de oroxénese herciniana dará lugar ás montañas de Galicia na zona xeolóxica de Galicia-Trás-os-Montes. O magma que as formou ó arrefriarse daría lugar ó granito actual.
Paleolítico editar
- 300.000 a.C. - 200.000 a.C. - Primeiros asentamentos humanos na actual Galicia dunha especie que posteriormente evolucionaría no Home de Neandertal. O máis antigo sitúanse no Xacemento de Porto Maior (actual As Neves).[1] Posteriores son o xacemento das Gándaras de Budiño (O Porriño) e Cabrón de Arbo (Arbo).[2][3]
Mesolítico editar
Neolítico editar
- VI milenio a.C. - 2000 a.C. - Ten lugar o megalitismo en Galicia
- 4350 a.C. - Constrúese a mámoa máis antiga coñecida, A Chousa Nova, na actual Silleda
- 4000 a.C. - Habitantes do noroeste peninsular construen embarcacións capaces de cruzar o océano e colonizan as Illas británicas. Este acontecemento puido quedar refrexado na lenda de Breogán e os seus fillos.[6]
Idade de Bronce editar
- I milenio a.C. - Primeira onda de migracións cara a Iberia, da cultura dos Campos de Urnas (oestrimnios, falantes da lingua protocéltica).
- IX século a.C. - Emerxe a cultura castrexa (primeira fase)
- 600 a.C. - Os saefes (pobo celta) aséntanse no sur da actual Galicia e norte de Portugal, terras previamente habitadas polos oestrimnios. A unión de tódolos pobos que habitan a rexión ó norte do río Douro son denominados naquela época galaicos
Idade de Ferro editar
- V século a.C. - Segunda fase da cultura castrexa
Gallaecia provincia do Imperio Romano editar
- Século II a.C. - Constrúese a Torre de Hércules (data aproximada)
- 197 a.C.
- Nun primeiro intento dunha administración romana en Hispania, Gaius Sempronius Tuditanus e M. Helvius dividen a península en Hispania Ulterior e Hispania Citerior (a que realmente está controlada por Roma). Estas dúas provincias debían ser gobernadas polo gobernador romano cun mandato dun ano.
- Lusitania, Gallaecia e Asturias están incluídos na provincia romana de Hispania Ulterior.
- 155 a.C. - 139 a.C. - Teñen lugar as Guerras Lusitanas entre romanos e lusitanos, estes últimos axudados polos galaicos.
- 139 a.C.
- O Senado Romano considera as accións de Fabius Servilianus (que viña de ser derrotado ante os lusitanos e suplicar pola súa vida a cambio de favores) indignas de Roma e envía a Servilio Cipiano a derrotar ás tribos rebeldes de Hispania.
- En Hispania Ulterior, Servilius Cipianus, coa axuda dos exércitos de Marcus Pompilius Lenas, derrotou duramente aos lusitanos e obriga a Viriathus a refuxiarse ao norte do Río Texo e a entregar aos reféns, como o seu sogro Astolpas.
- Os exércitos de Servilius Cipianus tamén atacan aos vettones e aos gallaecianos.
- 139 a.C. - Décimo Xunio Bruto recibe o encargo de pacificar a terra dos galaicos, polo que a partir de entón será chamado "o galaico".[7]
- 138 a.C. - Primeira expedición romana na terra dos galaicos a cargo de Décimo Xunio Bruto Galaico pola costa ata a desembocadura do río Douro[7]
- 137 a.C. - Segunda expedición de Décimo Xunio Bruto Galaico na terra dos galaicos, moito maior que a anterior ata o río Miño. Nesta expedición tivo lugar a confusión entre o río Limia e o río Lethes, ou río do esquecemento. Tamén emprendeu batalla cos Brácaros tras apoderarse estes das súas provisións. Esta batalla narrada por Apiano, ademais de por Orosio o cal afirma que se enfrontaron a sesenta mil galaicos.[7]
- 96 a.C. - 94 a.C.- Campaña de Publio Licinio Craso contra lusitanos e galaicos[7] . Nesta expedición atopará as minas de estaño. O estaño e o ouro supuñan un piar da riqueza castrexa.[8]
- 61 a.C. - 62 a.C. - Xulio César realiza persoalmente unha importante expedición naval polas costas de Gallaecia na que atacaría Abobriga (fortificación na actual Baiona[9]), as Illas Cíes[10] e chegaría ata Brigantium. Establece comercio marítimo co que agora son Francia, Inglaterra e Portugal.
- 60 a.C. - Xulio César obtivo considerables vitorias sobre os galaicos e os lusitanos. Durante unha das súas vitorias, os seus homes saudárono como Imperator no campo, o que foi unha consideración vital para ser elixible para un triunfo de volta a Roma.
- 22 a.C. - Batalla do Monte Medulio, entre galaicos, cántabros e ástures contra as lexións de Caio Furnio e Publio Carisio.
- 15 a.C. - 13 a.C. - Paulo Fabio Máximo, legado do emperador Octavio Augusto, funda a cidade de Lucus Augusti.[11]
- Século I
- Constrúese a Ponte romana de Ourense, maior ponte con arco de luz de todo o Imperio [8], e a Ponte Vella de Lugo, ademais doutras pontes romanas que non se conservan na actualidade
- Constrúese a Vía Nova, calzada romana destinada a unir Bracara Augusta (Braga), Asturica Augusta (Astorga) e Lucus Augusti (Lugo)[8] Además desta construirianse outras vías en Gallaecia coma as Vía XVII, Vía XIX e Vía XX (per loca maritima).
- 260 - Comeza a construción da Muralla de Lugo
- 298 - Trala reforma administrativa e militar de Diocleciano Hispania divídese en sete provincias, de forma que Gallaecia pasa a ter unha administración independente.
Reino Suevo de Gallaecia editar
- Séculos V e VI - Prodúcese a chegada dos bretóns a Galicia
- 409 - Os suevos encabezados polo rei Hermerico pactan un foedus con Roma e establécense formalmente na provincia romana da Gallaecia, que pasa a ter rango de reino, con capital en Braga. Sería o primeiro estado de Europa.[12]
- 438 - O rei Requila leva a cabo a expansión sueva pola Lusitania e Bética
- 448 - Morre Requila en Emerita Augusta, o seu fillo Requiario herda o trono.
- 449 - O rei suevo Requiario converte o reino ao catolicismo.
- 456 - Ten lugar a batalla do Órbigo, onde unha coalición de romanos, visigodos e francos derrota aos suevos acabando coa vida do rei Requiario.
- 457 - O herulo Aguiúlfo proclámase rei de Galicia.
- 457-463 - Guerra civil entre os diversos reis suevos que pretenden o trono de Braga.
- 463 - Remismundo logra impoñerse sobre os seus opositores e coróase rei da toda Galicia.
- 550 - Carriarico, rei de Galicia, converte o reino ao catolicismo.
- 561 - Celébrase o Primeiro Concilio de Braga durante o reinado de Teodomiro
- 572 - Celébrase o Segundo Concilio de Braga, auspiciado polo rei Miro.
- 583 - Fracasa a alianza que o rei Miro mantiña con francos e bizantinos para intervir na guerra civil visigoda.
- 585 - O rei visigodo Leovixildo depón ao rei suevo Andeca, facéndose deste xeito co reino. Os visigodos gobernarán Galicia ata o ano 711.
Provincia de Gallaecia dentro do Reino Visigodo editar
- 587 - Celebrase o III Concilio de Toledo, ao que asisten bispos de Galicia, España e Septimania.
Reino de Galicia (reis en Oviedo) editar
- 711 - Desembarca en Tarifa un continxente militar musulmán en apoio dos fillos de Vitiza. Derrota e morte do rei visigodo Rodrigo.
- 714 e 719 - España e Septimania son respectivamente tomadas polos exércitos musulmáns. Fin da monarquía visigoda.
- 711-791 - A ausencia da autoridade real, ocasiona que os nobres galaicos comecen a disputarse o control sobre Galicia. Período de conformación dun novo reino cristián en Galicia.
- 818 - 847 - Descubrimento dos restos atribuídos ao apóstolo Santiago o Maior.
- 910
- Afonso III é destronado polo seu fillo García que se coroa rei, e instala definitivamente na cidade de León a corte do reino.
- O reino dividese entre 3 irmáns, Ordoño II reinará Galicia, que pasa a ser un reino dentro do Reino de León, Froilán II recibe o reino de Asturias ambos subordinados a García I de León
Reino de Galicia (reis en León) editar
- Idade Media
- Constrúense pontes sobre os principais ríos galegos coma a Ponte do Eume que era unha das máis longas de Europa[13], a Ponte do Burgo, Ponte Sampaio, Ponte do Temple[14] ou Ramallosa. A maioría destas pontes se construirían sobre outras romanas ou pasos de poldras preromanos. En outros casos reemplazará a comunicación por barca coma no caso de Ponte Nafonso. Algunhas delas contaban con torres ou fortalezas nas súas beiras para a súa protección.
- Os muíños de auga se multiplican polo territorio galego entre os séculos XI e XII[15]
- 850 - Os viquingos acadan Iria Flavia
- Século IX - Afonso III ordena a reconstrución do Castellum Honesti en Catoira. O castelo converteríase nun dos máis importantes de Europa, e deste consérvanse só, parte de dúas das grandes torres, as Torres de Oeste.
- Século X - Prodúcense numerosos ataques normandos en Galicia remontando a ría de Arousa
- 968 - Batalla de Fornelos contra os viquingos noruegueses de Gunrod.
- 970 - Batalla de Aguioncha entre Gonzalo Menendiz e Rodrigo Velázquez.
- 997 - O xeral musulmán Almanzor saquea a cidade de Compostela.
- 1014 - Ataque normando remontando o río Miño. Arrasaron Tui e secuestraron ó bispo Afonso. Proseguiron o seu camiño romontando o río ata Ourense e Ribas de Sil o cal tivo graves consecuencias para a comarca. A partir deste ataque Tui deixou de ser un centro comercial na contorna do porto fluvial para agruparse defensivamente nun outeiro a carón da nova catedral.[16]
- 1037 - Morte de Vermudo III de Galicia na batalla de Tamarón, contra casteláns e navarros.
- 1075 - Comeza a construción da actual Catedral de Santiago de Compostela, que remataría no século XIII.
- 1142 - Refúndase o Mosteiro de Santa María de Sobrado dos Monxes como primeiro mosteiro circense da península.[17]
- 1065 - García de Galicia herda o territorio do reino de Galicia (xunto co condado Portucalense e a protección e parias de Badaxoz e Sevilla), volvéndose este independente.
- 1071 - García de Galicia vese obrigado a se exiliar debido á entrada en Galicia do seu irmán Afonso VI, coaligado co outro irmán, Sancho II.
- Século XII - Contruese o Castelo de Soutomaior[19]
- 1111 - Coroación de Afonso Raimúndez como rei de Galicia na Catedral de Santiago de Compostela.
- 1128 - Afonso Henriques independiza o condado de Portugal do Reino de Galicia
- 1208
- Afonso VIII de León e Galicia refunda Crunia con privilexio de desembarcar e vender sal sen pagar impostos
- Comeza a construción da Muralla da Coruña
- 1230 - Fernando III de Castela usurpa ás súas irmás os reinos de Galicia e León.
- 1296-1301 - O rei Xoán I restaura a independencia galego-leonesa e titúlase rei de Galicia, León e Sevilla.
- 1367 - Fernando I de Portugal entra en Galicia e coroase rei na cidade da Coruña.
- 1369
- Constrúese o Castelo de Andrade
- A vilas galegas proclaman como o seu rei a Fernando I de Portugal, este logra reinar apenas uns meses ata que Henrique de Trastámara ataca Portugal.
Reino de Galicia dentro da Coroa de Castela editar
- 1386 - Prodúcese a revolta de María Castiñeira.
- 1386-1388 - Alianza entre nobres galegos e Inglaterra. John of Gaunt, duque de Lancaster, é coroado rei en Galicia.
- 1431 - Ten lugar a primeira revolta irmandiña por parte da Irmandade Fusquenlla.
- 1467-1469 - Estala o conflito civil da Gran Guerra Irmandiña.
- 1480 - Os Reis Católicos instauran a Real Audiencia de Galicia para o sometemento e pacificación do reino e a restauración da xustiza real sometendo aos señores.
- 1483 - Execución de Pero Pardo de Cela diante da Catedral de Mondoñedo por orde do Gobernador dos Reis Católicos en Galicia.
- 1486
- Establécese a primeira imprenta estable en Santiago de Compostela[20]
- Os Reis Católicos viaxan ao reino para constatar o sometemento de todos os nobres galegos.
- 1493 - O 1 de marzo a carabela A Pinta desembarca na praia da Ribeira, en Baiona, cargada de ouro, millo, iuca, batata, fabas, canela, algodón, tabaco etc., sendo o primeiro lugar do mundo en coñecer o descubrimento de América[21]
- 1494 - Publícase o primeiro libro impreso en Galicia, Missale Auriense o 3 de febreiro[20]
- Século XVI - Créase a primeira traída de augas da Coruña dende os mananciais de Vioño ata as fontes da cidade.[22]
- 1501
- Comeza a construírse o Hospital Real de Santiago de Compostela para cubrilas necesidades da cidade que xa contaba con varios hospitais pero eran insuficientes.
- Créase o Estudio Vello, orixe da Universidade de Santiago de Compostela-[23]
- 1518 - Mobilización das cidades e vilas galegas para recupera-lo seu voto lexítimo en Cortes.
- 1520 - Asemblea de Melide
- 1522 - Tralo regreso de Juan Sebastián Elcano dende as illas das especias crease a Casa da Especiaría na Coruña pola súa proximidade xeográfica con Flandes, para a distribución nos mercados de Inglaterra, Francia, Alemaña, Escocia, Dinamarca e Noruega. Esta sería clausurada en 1529.[24]
- 1528 - Formase a Xunta do Reino de Galicia.
- 1529 - A Coruña e Baiona reciben autorización real para comerciar con Indias.[24]
- 1563 - A Coruña convértese na capital de Galicia, cando Felipe II lle concede a sede da capitanía e da audiencia[25]
- 1589 - A Armada Británica lanza o Asedio da Coruña. María Pita dirixe a defensa da cidade.
- 1590 - Batalla das Illas Cíes
- 1623 - O Reino de Galicia recupera o voto das cortes reais tras pagar 100 000 ducados.
- 1665 - Constrúese a Muralla de Vigo comenzando a conformarse a morfoloxía da cidade.
- Século XVIII - Constrúese o Camiño e Plantío Real, camiño de roda arborado que uniu Pontevedra e A Coruña con Santiago de Compostela, a partir da rede viaria romana e os camiños castrexos. Nas súas beiras atopábanse fontes, reloxos de sol e zonas de descanso. A súa construción incluíu a de varias pontes coma a Ponte Barosa, Ponte do Cárcere, Ponte Malvar e a Ponte Vedra[26] e foi ordenada polo Arcebispo Malvar[27]. Este vial evolucionaría posteriormente na estrada N-550[28][29]
- 1702 - Batalla de Rande
- 1717 - Fúndase en Betanzos o Banco Etcheverría, banco máis antigo de España
- 1749 - Comeza a construción do Real Arsenal de Ferrol e dos Reales Estaleiros de Esteiro
- 1787 - 1.345.803 habitantes[30]
- 1761 - Constrúese o Camiño Real da Coruña que unía Madrid co porto da Coruña.[31] Ata entón todo o transporte entre Galicia e Castela facíase a pé (o cal deu lugar á profesión do arrieiro) ou na parte traseira dunha mula por camiños de ferradura, ao contrario que os camiños de roda que permitían circular carros e carretas.[32] Esta se percorría en de 8 a 9 días con bo tempo e entre 16 e 20 días con climatoloxía adversa.[32][33] Posteriormente converteríase na estrada xeral nº7[34].
- 1791 - Teresa Herrera funda o primeiro hospital da Coruña, o Hospital da Caridade
- 1794 - Vigo obtén permiso para comerciar con Indias[32]
- 1800 - Publícase o primeiro xornal de Galicia, El Catón Compostelano
- 1803 - Comeza a construción do camiño de Benavente a Vigo[32][33]
- 1808 - Formación da Xunta Suprema do Reino de Galicia coa fin de defender o reino ante os exércitos napoleónicos. Recuperación de atribucións de autogoberno extraordinarias.
- 1809
- Batalla de Elviña (16 de xaneiro)
- Os habitantes Vigo álzase contra o exército francés o 28 de marzo, no que se coñece coma a Reconquista de Vigo
- Levantamento da Coruña (30 de maio)[35]
- Levantamento de Santiago (30 de maio)
- Batalla de Ponte Sampaio (7 a 9 de xuño)
- 1816 - Comeza a operar o servizo de dilixencias entre Vigo na Coruña con Madrid, que podían levar ata 22 persoas[36][33]
- 1831 - Fúndase a Real Academia de Medicina e Cirurxía de Galicia
- 1833
- A rexente María Cristina de Borbón-Dúas Sicilias asina o decreto da disolución da Xunta do Reino de Galicia
- A división territorial de España en 1833 pon fin ó Reino de Galicia ó dividilo en 4 provincias.
Reino de España / República de España / España Franquista editar
- 1834 - O ilustrado Domingo Fontán remata a Carta xeométrica de Galicia, o primeiro mapa realizado en España con métodos científicos e medicións matemáticas
- 1843
- Celébrase en Lugo unha asemblea federal para estudar a reorganización de Galicia, na cal Antolín Faraldo propuxo debater a independencia de Galicia[37]
- Constitúese unha Xunta Central de Galicia presidida por Xosé María Suances oposta á rexencia de Baldomero Espartero.
- 1846 - Prodúcese o levantamento do comandante Miguel Solís en Lugo, que disolve o Consello Provincial e a Deputación organizando a Xunta Superior do Goberno de Galicia, presidida por Pío Rodríguez Terrazo e que remataría co fusilamento dos Mártires de Carral.
- 1851 - O químico Antonio Casares realiza o primeiro experimento con luz eléctrica de España no claustro da Universidade de Santiago de Compostela, onde crea un arco voltaico e causa gran expectación. O 24 de xullo de 1852 repite o experimento, iluminando unha das fachadas da catedral.[38]
- 1852 - Publícase A gaita gallega de Xoán Manuel Pintos, primeiro libro impreso en galego e precursor do Rexurdimento
- 1853 - Ano da fame en Galiza. O campo galego padeceu miseria como consecuencia das chuvias excesivas e baixas temperaturas insólitas que estragaron as colleitas. As cidades galegas viran chegar multitude de campesiños pedindo pan e roupa.[39] Espoleta do inicio da emigración masiva cara a América.[40]
- 1854 - Créase a rede de luz a gas na Coruña[41].
- 1856 - Banquete de Conxo
- 1863 - Publícase Cantares Gallegos de Rosalía de Castro, inauguración definitiva do Rexurdimento poñendo fin ós Séculos Escuros
- 1868 - Coa entrada en vigor do Tratado de Lisboa de 1864, o territorio galego é ampliado ao lle ser anexado o Couto Mixto, un microestado independente entre Galicia e Portugal. En contraprestación, a parte galega das denominadas poboacións promiscuas ―Cambedo, Lamadarcos e Souteliño― é incorporada a Portugal.[42]
- Década de 1880 - Créase a rede de luz eléctrica na Coruña[41].
- 1873
- Inaugúrase a primeira liña de tren de Galicia, entre Cornes (Santiago) e Carril (Vilagarcía)[43] o 15 de setembro[44]. A súa prolongación posterior ata Vigo e A Coruña daría orixe ó Eixe Atlántico.
- Inaugúrase a oficina en Vigo da Eastern Telegraph Company que comunicaba España co resto do mundo mediante telégrafo, a través dun cable submarino ata Porthcurno, o maior centro telegráfico do mundo[45]
- O Real Decreto de 2 de febreiro, ditado por Saturnino Álvarez Bugallal, determina a Galicia ―así como a Aragón, Baleares, Cataluña, Navarra e o País Vasco― como rexión foral.[47]
- Comeza a circular o primeiro tranvía de Galicia entre Verín e o manancial de Cabreiroá[48]
- 1885 - O tren A Coruña-Madrid comeza a circular.
- 1886 - Inaugúrase a Ponte Internacional Tui-Valença que substitúe as barcazas que eran necesarias anteriormente para cruzar o Río Miño.[49]
- 1887 - Celébrase en Lugo a Asemblea Federal da Rexión Galega para ratificar o Proxecto de Constitución para o futuro Estado galego
- 1882 - Comeza a publicarse o xornal La Voz de Galicia
- 1896 - Unha exhibición realizada o 2 de setembro no Teatro-Circo Coruñés da cidade herculina dá inicio á historia do cinema en Galicia.
- 1900 - 1,98 millóns de habitantes[50]
- 1901 - Marcela e Elisa casan na Igrexa de San Xurxo da Coruña converténdose no primeiro matrimonio entre persoas do mesmo sexo en España.
- 1903 - Comeza a circular o tranvía da Coruña[48]
- 1906 - Constitúese a Real Academia Galega
- 1911 - O aviador francés Léonce Garnier realiza o primeiro voo en Galicia sobre o Río Lérez.[51] Isto inspiraría ó primeiro aviador galego José Piñeiro González[52][53] a aprender o oficio e adquirir un avión da casa de Bleriot.[52] Posteriormente converteríase no primeiro piloto do mundo en voar boca abaixo[54]
- 1912 - Ramón María Aller constrúe en Lalín o primeiro observatorio astronómico de Galicia
- 1914 - Comeza a circular o tranvía de Vigo[48]
- 1916 - Organízanse as Irmandades da Fala
- 1918 - Celébrase en Lugo a I Asemblea Nacionalista
- 1920 - Publícase o primeiro número da revista Nós
- 1923 - As Irmandades da Fala fundan as Escolas de Insiño Galego, que funcionaron até 1930
- 1925 - Remata a construción do Edificio do Banco Pastor da Coruña, primeiro rañaceos de España e por aquel entón o edificio máis alto do estado.
- 1927 - Enrique Barreiro Vázquez crea un sistema de gravación de vídeo a cor e realiza a primeira gravación de vídeo a cor de España, o documental Pontevedra, cuna de Colón.[55]
- 1928 - Anúnciase a construción da autovía Madrid-Ponferrada-A Coruña que contará cun ramal a Vigo[32]
- 1929 - Ábrese oficialmente ó tráfico aéreo empregando hidroaviación o porto marítimo e a baía de Vigo. Decidiuse construír un "aeroporto marítimo" na praia de Cesantes, no municipio de Redondela[56].
- 1931 - Proclámase a República Galega
- 1932 - Constrúese o Aeroclub de Lavacolla, que máis tarde converteríase no Aeroporto de Santiago de Compostela
- 1933
- A historia da radio en Galicia comeza en xaneiro deste ano coa instalación da primeira antena en San Domingos de Bonaval e a inauguración de Unión Radio Galicia.[57]
- Galicia acada o recoñecemento internacional coma nación no IX Congreso de Nacionalidades Europeas
- 1935 - O Banco Simeón adquire un dos cinco mil exemplares da máquina Millonaire, precente da informática en Galicia.[58]
- 1936 - Vótase a apróbase o Estatuto de autonomía de Galicia de 1936 pero nunca chega a facerse efectivo.
- 1949 - Inaugúrase o Encoro das Conchas, primeiro grande encoro galego que daría lugar a unha nova forma de producir electricidade e ó nacemento de Fenosa[59]
- 1954
- Comeza a operar o Aeroporto de Vigo
- Astano comeza a operar o primeiro ordenador de Galicia. un clasificador de tarxetas. Na década seguinte Unión Fenosa faríase cun modelo semellante pero con capacidade de cálculo e programado en linguaxe Fortran[58]
- Inaugúrase e comeza a operar o Aeroporto da Coruña
- Promúlgase a Lei de Compilación do Dereito Civil Especial de Galicia, antecedente do actual Dereito civil galego.[47][60]
- 1976 - Naufraxio e vertido do Urquiola
- 1977 - Fúndase a Real Academia Galega de Ciencias
- 1978 - A Xunta de Galicia é designada como goberno galego [61].
Autonomía de Galicia dentro do Reino de España editar
- 1981
- Apróbase o Estatuto de autonomía de Galicia de 1981
- Inaugúrase a primeiro tramo da Autoestrada do Atlántico
- Galicia acada o seu máximo histórico de poboación, con 2.811.942 habitantes[62]
- 1982 - Santiago de Compostela convértese na capital de Galicia substituíndo á Coruña
- 1985 - A Televisión de Galicia comeza as súas emisións (24 de xullo)
- 1990 - Iníciase a Operación Nécora contra o narcotráfico
- 2001 - A compañía R comeza a operar a súa rede de fibra óptica
- 2002 - Naufraga o petroleiro Prestige, provocado unha vertedura que cobre as costas galegas, que daría pé ó nacemento do movemento Nunca Máis
- 2015 - Complétase o Eixe atlántico de alta velocidade coa inauguración do treito Santiago de Compostela - Vigo, que permitiría unha redución notable dos tempos de viaxe nesta liña.[64]
- 2020 - O 4 de marzo detéctase o primeiro caso confirmado da pandemia de COVID-19
- 2021 - Comeza operar a Liña de alta velocidade Olmedo-Zamora-Galicia que conectará Galicia con Madrid.[65]
Notas editar
- ↑ "El primer gallego vivió en As Neves hace unos 300.000 años". La Voz de Galicia. 17/02/2018.
- ↑ "El yacimiento de Budiño envejece más de 200.000 años". La Voz de Galicia. 04/10/2018.
- ↑ Rey, Manuel (13/09/2019). "Confirman a presenza humana hai 120.000 anos no Cabrón de Arbo".
- ↑ 4,0 4,1 https://www.lavozdegalicia.es/noticia/lemos/2016/02/25/puertas-epocas-oscuras-prehistoria/0003_201602M25C12991.htm
- ↑ "Pastora gallega de 9.300 años". www.elcorreogallego.es.
- ↑ "Los celtas que colonizaron Gran Bretaña procedían de Galicia". La Voz de Galicia. 21/09/2006.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 https://revistas.ucm.es/index.php/MILT/article/viewFile/MILT9696110053A/3415
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Francisco J. Gil (19/02/2015). "Cinco obras de ingeniería que cambiaron el paisaje de Galicia". La Región.
- ↑ "Abobriga, Erizana, Baiona un lugar estrategico". Céltica. 23 de xul. de 2019. Arquivado dende o orixinal o 07 de setembro de 2021. Consultado o 07 de setembro de 2021.
- ↑ "Un estudio apunta a que Julio César requisó barcos de Baiona para asaltar las Islas Cíes". Faro de Vigo. 19 de xul. de 2016.
- ↑ http://ler.letras.up.pt/uploads/ficheiros/3636.pdf
- ↑ "El Primer Estado de Europa. El reino Suevo de Galicia". Por GaliciaBaixo. 08/12/2018.
- ↑ https://pontedeumeturismo.es/monumentos-mas-importantes/
- ↑ https://www.galiciamaxica.eu/galicia/a-coruna/puenteromanodelburgo/
- ↑ https://ailladosratos.org/es/la-evolucion-historica-de-los-molinos/
- ↑ https://www.farodevigo.es/sociedad/2013/05/14/desembarco-jakobsland-17459503.html
- ↑ "El primer monasterio cisterciense de la península | GaliciaAberta - Secretaría Xeral da Emigración". emigracion.xunta.gal.
- ↑ "Ribadavia, Capital del Antiguo reino de Galicia".
- ↑ "Historia | Ayuntamiento de Soutomaior".
- ↑ 20,0 20,1 Salgado, Daniel (03/01/2008). "Sobre el oficio de Gutenberg" – vía elpais.com.
- ↑ https://www.elespanol.com/quincemil/articulos/cultura/cuando-galicia-fue-el-primer-lugar-en-conocer-la-mayor-noticia-de-la-historia
- ↑ https://www.elidealgallego.com/articulo/coruna/larga-historia-traida-aguas-corunesa/20150110224432224906.html
- ↑ "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 20 de abril de 2021. Consultado o 08 de setembro de 2021.
- ↑ 24,0 24,1 https://journals.openedition.org/e-spania/22854?lang=it
- ↑ Muruais, Perfecto Conde (20/04/1978). "Santiago y La Coruña se disputan la capitalidad de Galicia" – vía elpais.com.
- ↑ Pontevedra, Diario de (28/10/2015). "El puente de Cerponzóns". Diario de Pontevedra.
- ↑ "A HISTORIA DO ARCEBISPO MALVAR E AS SÚAS RAICES DE CERPONZONS". 15/10/2016.
- ↑ "A CARRETERA N 550". O Roque de Cerponzóns.
- ↑ "CERPONZONS: O CAMIÑO REAL DO SÉCULO VXIII PASA POR CERPONZÓNS". 28/09/2014.
- ↑ https://digital.csic.es/bitstream/10261/78004/1/R.C.AEHM_Madrid_1989_2_p.103-114_Mart%C3%ADnez_Rodr%C3%ADguez.pdf
- ↑ "Camino real o carretero". La Voz de Galicia. 12/02/2005.
- ↑ 32,0 32,1 32,2 32,3 32,4 "Nacional VI, la carretera de Vigo". La Voz de Galicia. 02/12/2012.
- ↑ 33,0 33,1 33,2 https://www.docutren.com/HistoriaFerroviaria/PalmaMallorca2009/pdf/050107_Lindoso.pdf
- ↑ http://elferial49.blogspot.com/2014/09/benavente-cruce-de-caminos-2.html
- ↑ https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/2009/10/29/guerra-da-independencia-chegou-moi-modo-a-comarca/0003_8069336.htm
- ↑ https://www.lavozdegalicia.es/noticia/ourense/ourense/2011/03/09/falta-tren-diligencia/0003_201103V9C10991.htm
- ↑ Pérez Leira, Lois (27 de xuño de 2016). "Cando Galicia foi unha república independente". Historia de Galicia.
- ↑ https://www.lavozdegalicia.es/noticia/opinion/2006/04/02/antonio-casares-pionero-luz/0003_100000091191.htm
- ↑ https://cuadernosdedomingofontan.com/2018/02/19/1853-ano-del-hambre-en-galicia/
- ↑ "1853: o ano da fame". www.falamedesansadurnino.org. Consultado o 2021-04-08.
- ↑ 41,0 41,1 http://www.ub.edu/geocrit/Simposio/cMirasMartinez_Latransicion.pdf
- ↑ García Mañá, Luís Manuel (2005). Couto Mixto. Unha república esquecida. Xerais. ISBN 84-9782-325-7.
- ↑ https://www.diariodepontevedra.es/articulo/noticias/el-futuro-de-la-primera-linea-del-ferrocarril-de-galicia-esta-en-peligro/20081120202000162098.html#:~:text=El%20primer%20hito%20de%20la,en%20el%20mapa%20de%20Renfe.
- ↑ "El ferrocarril cumple 135 años". El Correo Gallego.
- ↑ https://www.elespanol.com/quincemil/articulos/cultura/el-cable-ingles-cuanto-todas-lasnoticias-del-mundo-pasaban-por-galicia[Ligazón morta]
- ↑ "Copia arquivada" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 14 de outubro de 2013. Consultado o 27 de xuño de 2020.
- ↑ 47,0 47,1 "Derecho foral". Wolters Kluwer (en castelán).
- ↑ 48,0 48,1 48,2 "Un deseo llamado tranvía". www.elcorreogallego.es.
- ↑ http://www.puentemania.com/1791
- ↑ "Galicia ha perdido desde 1900 la mitad de su peso en España por población". La Voz de Galicia. 18/06/2018.
- ↑ "El pionero de la aviación que tumbó un gobierno | Galicia | elmundo.es". www.elmundo.es.
- ↑ 52,0 52,1 "José Piñeiro González". Diario de Ferrol.
- ↑ https://www.farodevigo.es/comarcas/2011/11/18/homenaje-pioneros-aviacion/581303.html
- ↑ "Gallego pionero en vuelo invertido". www.elcorreogallego.es.
- ↑ https://www.culturaydeporte.gob.es/dam/jcr:477082a6-80bf-447d-89bc-1c7d70f01ae4/el-dor--en-casa---pontevedra--cuna-de-col-n--de-enrique-barreiro.pdf
- ↑ "El aeropuerto de Peinador". 31/10/2015.
- ↑ Rey, Carlos (19 de xaneiro de 2021). "La radio en Galicia nació en Santiago de Compostela: la historia de Unión Radio". El Español (en castelán).
- ↑ 58,0 58,1 "Arqueoloxía informática". culturagalega.org. 21/11/2002.
- ↑ "As Conchas, luces y sombras del primer gran embalse de Galicia y de FENOSA". 15/06/2019.
- ↑ "Ley 147/1963, de 2 de diciembre, sobre Compilación del Derecho Civil Especial de Galicia [BOE-A-1963-22615]". BOE (en castelán). 5 de decembro de 1963.
- ↑ Real Decreto-lei 7/1978, polo que se aproba o réxime preautonómico para Galicia (BOE nº 66, de 18.03.1978) [1] Arquivado 01 de febreiro de 2012 en Wayback Machine. e Real Decreto 474/1978, polo que se desenvolve o Real Decreto-lei 7/1978 (BOE nº 66, de 18.03.1978) [2] Arquivado 01 de febreiro de 2012 en Wayback Machine..
- ↑ https://www.elespanol.com/quincemil/articulos/cultura/cuando-uno-de-cada-ocho-espanoles-era-gallego-cronica-de-una-despoblacion
- ↑ "Galicia - Población 2000". datosmacro.com.
- ↑ "Arranca el servicio del AVE entre A Coruña y Vigo" Arquivado 26 de setembro de 2018 en Wayback Machine. El Correo Gallego, 18 de abril de 2015.
- ↑ SL, POMBAPRESS. "El AVE llega a la "porta de Galicia" con el rey Felipe VI y el presidente del Gobierno tras décadas de obras". Galiciapress (en castelán). Consultado o 2022-02-02.
Véxase tamén editar
Bibliografía editar
Por favor, axuda na mellora deste artigo ou sección ampliando a información que achega. Se cadra, podes atopar máis información na páxina de conversa. |