O perexil ou pirixel[1] (nome científico: Petroselinum crispum) é unha planta herbácea do xénero Petroselinum dentro da familia Apiaceae, que se distribúe amplamente por todo o mundo, e é cultivada como condimento culinario.

Hábitat editar

Atópase naturalizado en hortos, xardíns e ás veces en marxes de camiños, muros, cultivos etc. de toda Europa e en parte de Asia.

Descrición editar

O perexil (Petroselinum crispum) é un planta herbácea bienal, aínda que pode cultivarse tamén como anual. Forma unha roseta empenachada de follas moi divididas, alcanza os 15 cm de altura e posúe talos floríferos que poden chegar a pasar os 60 cm con pequenas flores verdes amareladas. O seu cultivo coñécese desde hai máis de 300 anos, sendo unha das plantas aromáticas máis populares da gastronomía mundial.

A variedade perexil grande Petroselinum crispum tuberosum, posúe unha raíz engrosada axonomorfa, semellante á charouvía, que é a que se consome como hortaliza crúa ou cociñada. Esta variedade ten follas máis grandes e rugosas que as do perexil común e máis semellantes á especie brava.

Compoñentes editar

Perexil, fresco
Valor nutricional por 100 g
Enerxía151 kJ (36 kcal)
6.33 g
Azucres0.85 g
Fibra alimentaria3.3 g
0.79 g
2.97 g
VitaminasCantidade
%DV
Vitamina A equiv.
53%
421 μg
47%
5054 μg
5561 μg
Tiamina (B1)
7%
0.086 mg
Riboflavina (B2)
8%
0.09 mg
Niacina (B3)
9%
1.313 mg
Ácido pantoteico (B5)
8%
0.4 mg
Vitamina B6
7%
0.09 mg
Ácido fólico (B9)
38%
152 μg
Vitamina C
160%
133 mg
Vitamina E
5%
0.75 mg
Vitamina K
1562%
1640 μg
MineraisCantidade
%DV
Calcio
14%
138 mg
Ferro
48%
6.2 mg
Magnesio
14%
50 mg
Manganeso
8%
0.16 mg
Fósforo
8%
58 mg
Potasio
12%
554 mg
Sodio
4%
56 mg
Cinc
11%
1.07 mg

As porcentaxes son aproximadas empregando a recomendación de US para os adultos.
Fonte: Base de datos USDA Nutrient

As follas de todos os tipos de perexil son ricas en vitaminas A, B1, B2, C e D, sempre que se consuman en cru, xa que a cocción elimina parte dos seus compoñentes vitamínicos.

Uso medicinal editar

Unha infusión de perexil pódese usar como diurético. Os herboristas chineses e alemáns recomendan tomalo como un para regular a hipertensión, e os indios Cherokee úsano como medicamento tónico para mellorar o rendemento da vexiga urinaria. Tamén se usa frecuentemente como emenagogo.

O perexil incrementa a diuresis por inhibición da bomba de Na /K -ATPase no ril, favorecendo a excreción de sodio e auga, con todo incrementando a reabsorción de potasio e o seu aumento (PMID 11849841).

Cultivo editar

A súa reprodución realízase por sementes, nun lugar asollado e en calquera chan que non sexa demasiado compacto. Tamén é apta para cultivar en macetas ou xardineiras, podendo dispoñer dunhas follas frescas e tenras para aderezar os pratos cortando simplemente as necesarias e regando despois para estimular o crecemento vexetativo.

Etnoloxía editar

Ditos editar

  • Estar feito un pirixel: dise da persoa feble e enfermiza, que está moi magra.
  • Ser un pirixel, parecer un pirixel: aplícase á persoa persoa feble de saúde ou exquisita no carácter ou na comida.

Refráns editar

  • Quen queira ter prixel todo o ano, seménteo no mes de maio.
  • Sementa o prixel en maio, e terás prixel todo o ano.[2]

Notas editar

  1. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para Perexil.
  2. Eladio Rodríguez González (1958-1961): Diccionario enciclopédico gallego-castellano, Galaxia, Vigo