Wikipedia

Masacre do pirixel

O masacre do pirixel ou perexil[1] (en castelán: masacre del perejil ou el corte[2]; en crioulo haitiano: kout kouto-a ou masak nan pèsil;[3] en francés: Massacre du Persil) foi un asasinato masivo de haitianos que vivían na fronteira noroeste da República Dominicana e nalgunhas partes da rexión contigua do Cibao en outubro de 1937.

Masacre do pirixel
Coordenadas19°37′52″N 70°17′24″O / 19.631, -70.29{{#coordinates:}}: Non pode haber máis dunha etiqueta primaria por páxina
Data2/10/1937 a 8/10/1937
Tipo de ataquexenocidio
Arma(s)rifles, machetes e baionetas
Mortos12.000 a 15.000
[ editar datos en Wikidata ]

Historia

editar

As tropas do exército dominicano chegadas de diferentes zonas do país[4] levaron a cabo o masacre por orde do ditador dominicano de ideas filonazis[5] Rafael Trujillo. Como resultado do masacre, practicamente toda a poboación haitiana na fronteira dominicana foi asasinada ou forzada a fuxir a través da fronteira.[6] Algúns morreron tentando fuxir a Haití a través do río Dajabón que divide as dúas nacións.[7]

Fondo

editar
 
Trujillo nun selo de 1930

O ditador dominicano Rafael Trujillo consideraba aos haitianos como un pobo inferior a nivel racial e cultural. Viu a migración haitiana como un prexuízo para o desenvolvemento socioeconómico da nación dominicana. O anti-haitianismo era un pensamento hexemónico no alto funcionariado trujillista.[8][9]

[el haitiano que nos molesta] es francamente indeseable. De raza netamente africana, no puede representar para nosotros, incentivo étnico ninguno. […] Hombre mal alimentado y peor vestido, es débil, aunque muy prolífico por lo bajo de su nivel de vida. Por esa misma razón el haitiano que se nos adentra vive inficionado de vicios numerosos y capitales y necesariamente tarado por enfermedades y deficiencias fisiológicas endémicas en los bajos fondos de aquella sociedad.

O 2 de outubro de 1937 Trujillo deixou claras as súas intencións nun breve discurso que pronunciou durante unha celebración na súa honra na provincia de Dajabón. Alí emitiu unhas frases fortemente anti-haitianas, acusando aos inmigrantes haitianos de roubar gando e colleitas, ademais de saquear o sustento dos dominicanos, para despois anunciar que estaba "remediando o problema" e que o continuaría a facer.

Masacre

editar

Aínda que o nome se refire maiormente aos sucesos do 2 ao 8 de outubro, os asasinatos de haitianos por parte das tropas baixo o liderado de Trujillo comezaron antes dese discurso, o 28 de setembro, e remataron o 10 de outubro de 1937. A estimación máis aceptada do número de mortos está no rango de 12.000 a 15.000,[10] pero o número exacto é imposíbel de calcular por moitas razóns. Entre eles está o feito de que, aínda que o Exército dominicano matou moitas das vítimas á vista do público, a maioría dos asasinatos masivos cometéronse en zonas illadas, sen deixar testemuñas ou só uns poucos superviventes. Outra razón pola que se descoñece o número de vítimas é que un número incalculable pero moi grande dos corpos acabaron no mar, onde os seus restos desapareceron, nalgúns casos consumidos por tiburóns.[10] Segundo informes, Trujillo actuou en resposta aos informes de haitianos que roubaron gando e colleitas aos residentes fronteirizos dominicanos. Trujillo mandou ao seu exército matar a todos os haitianos que viven na fronteira noroeste da República Dominicana e en certas partes da rexión contigua do Cibao. Entre o 2 de outubro e o 8 de outubro, centos de tropas dominicanas, que viñan na súa maioría doutras zonas do país, desprazáronse á rexión.[11] Esas forzas armadas mataron haitianos con rifles, machetes, pas, coitelos e baionetas. Segundo os informes, nenos haitianos foron guindados ao aire e atrapados polas baionetas dos soldados, e despois botados sobre os cadáveres das súas nais.[12]

Os superviventes que conseguiron cruzar a fronteira e regresar a Haití contaron historias de membros da familia cortados con machetes e estrangulados polos soldados, e nenos golpeados contra pedras e troncos de árbores.[13] O uso de unidades militares de fóra da rexión non sempre foi suficiente para acelerar a matanza dos soldados dos haitianos. Os informantes da legación estadounidense informaron de que moitos soldados confesaron que para realizar unha matanza tan espantosa tiñan que ir "cegos" emborrachándose.[14]

Lauren Derby afirma que a maioría dos falecidos naceron na República Dominicana e pertencían a comunidades haitianas ben establecidas nas terras fronteirizas.[15] Porén, é difícil que ninguén poida coñecer o lugar de nacemento dunha vítima, sobre todo tendo en conta que, na maioría dos casos, as súas identidades son descoñecidas e moitos nacementos non eran rexistrados oficialmente. Ademais, Haití historicamente concedeu a cidadanía por Jus sanguinis, facendo que calquera persoa cun pai haitiano fose cidadán, mentres que desde 1929 até 2014, a República Dominicana seguiu unha política restrinxida de cidadanía de Jus soli, que excluía deste privilexio aos residentes ilegais e a calquera persoa por non ter a condición legal de residencia permanente.[16][17]

Factores contribuíntes

editar
 
A colonia francesa de Saint-Domingue na costa occidental, e a colonia española de Santo Domingo no resto da illa Hispaniola. A fronteira moveuse varias veces na historia.

As relacións haitiano-dominicanas estaban tensas durante moito tempo polas disputas territoriais e a competencia polos recursos da Hispaniola. Entre os anos 1910 e 1930, houbo unha extensa migración de haitianos aos seus países veciños de República Dominicana e Cuba en busca de traballo. O número exacto de migración haitiana cara á República Dominicana non está dispoñible, pero é máis que os 200.000 que se estima que emigraron a Cuba. A grande afluencia de haitianos á República Dominicana dividiu aínda máis a complicada relación entre as dúas nacións.[18] A República Dominicana tiña moita menor densidade de poboación mentres Haití, primeira colonia americana en independizarse, fora fortemente esquilmada pola metrópole francesa.[19]

Debido ás estradas inadecuadas que conectan as terras fronteirizas coas principais cidades, "a comunicación cos mercados dominicanos era tan limitada que o pequeno excedente comercial da fronteira moveuse lentamente cara a Haití".[20]

Ademais, o goberno dominicano viu as terras fronteirizas soltas como unha responsabilidade en canto á posible formación de grupos revolucionarios que puidesen fuxir a través da fronteira con facilidade, ao mesmo tempo que acumulaban armas e seguidores.[21]

Consecuencias

editar

Nun primeiro momento, o presidente haitiano Stenio Vincent prohibiu calquera discusión sobre o masacre e emitiu un comunicado o 15 de outubro declarando que "as boas relacións entre Haití e República Dominicana non sufriran ningún dano". O fracaso de Vincent para pedir xustiza para os traballadores asasinados provocou protestas en Porto Príncipe despois de dous anos de relativo silencio. Sabíase que Vincent tiña unha relación de cooperación e apoio financeiro do goberno de Trujillo. Despois dun intento de golpe marrado en decembro, o presidente haitiano viuse finalmente obrigado a buscar unha investigación e mediación internacional. Non querendo someterse a unha investigación, Trujillo ofreceu en cambio unha indemnización a Haití.[22]

Ao final, o presidente demócrata estadounidense Franklin D. Roosevelt e o presidente haitiano Stenio Vincent solicitaron unha reparación de 750.000 dólares, dos que o goberno dominicano pagou 525.000 dólares (arredor de 9 millóns de dólares de 2021), é dicir, uns 30 dólares por vítima. Porén, debido á corrupción profundamente arraigada na burocracia haitiana, os superviventes recibiron de media só 2 centavos cada un.[23] No acordo asinado en Washington, DC o 31 de xaneiro de 1938, o goberno dominicano defendeu o masacre como resposta á inmigración ilegal de haitianos "indesexables" e non recoñeceu "ningunha responsabilidade" polos asasinatos con Trujillo indicando como o acordo estableceu novas leis prohibindo a migración entre Haití e a República Dominicana. O réxime de Trujillo aproveitou así un momento de investigación internacional para lexitimar as súas políticas anti-haitianas.[22]

Despois, Trujillo comezou a modernizar e desenvolver as terras fronteirizas para vinculalas máis estreitamente coas principais cidades e áreas urbanas da República Dominicana.[24]. Despois de 1937 restrinxiuse o número de haitianos autorizados a entrar na República Dominicana, e promulgouse unha política de fronteiras estrita e discriminatoria. Os dominicanos continuaron deportando e matando haitianos nas rexións fronteirizas do sur; os refuxiados tamén morreron pola exposición á malaria e a influenza.[25]

A pesar dos intentos de culpar aos civís dominicanos, fontes estadounidenses confirmaron que "en corpos haitianos se atoparon balas de rifles Krag e só os soldados dominicanos tiñan acceso a este tipo de rifles".[26] Polo tanto, o masacre haitiano, ao que aínda se refire como "el corte" polos dominicanos e como kouto-a (o coitelo) polos haitianos, foi "unha acción calculada por parte do ditador dominicano Rafael Trujillo" [7].

A condena dos masacres non se limitou a fontes internacionais, xa que unha serie de opositores políticos exiliados de Trujillo tamén se manifestaron publicamente en contra dos feitos. En novembro de 1937, catro antitrujillistas foron declarados "dominicos indignos" e "traidores á Patria" polos seus comentarios: Rafael Brache, José Manuel Jimenes, Juan Isidro Jimenes Grullón e Buenaventura Sánchez.

Etimoloxía

editar

O nome popular[27] para o masacre veu do xibolete que o ditatorial Trujillo fixo aplicar aos seus soldados para determinar se os que viven na fronteira eran ou non afrodominicanos nativos ou afrohaitianos inmigrantes. Os soldados dominicanos levantábanlle a alguén unha rama de perexil e preguntaban que era. Como a persoa pronunciaba a palabra castelá para pirixel (perejil ) determinou o seu destino. As linguas haitianas, o francés e o crioulo haitiano, pronuncian o r como aproximante uvular ou fricativa velar sonora, respectivamente, polo que os seus falantes poden ter dificultades para pronunciar o toque alveolar do castelán. Ademais, o francés e o crioulo haitiano pronuncian o j como fricativa velar xorda. Se o pronunciaban á castelá eran considerábanos haitianos e executados.

O termo utilizouse amplamente noutras linguas como «Parsley massacre» en inglés, «Massacre du Persil» en francés, «Петрушечная резня ('Petrushechnaya reznya)'» en ruso, «Persiljemassakern» en sueco ou «massacro del prezzemolo» en italiano; ás veces é usada a palabra castelá sen traducir en linguas como o neerlandés ou portugués (que adoita ser referido como «Masacre do 'perejil'», sendo 'masacre da salsa' ou 'masacre da salsinha' posibelmente traducións automáticas[28])


Porén, a maioría dos estudosos recoñecen que a idea o xibolete é errónea, xa que a investigación de Lauren Derby mostra que a explicación se basea máis en mitos que en relatos persoais.[29]

Número de vítimas

editar

Segundo algunhas fontes, o masacre matou a uns 20.000 haitianos [30] [31] que vivían na fronteira norte, claramente por orde directa de Trujillo. Non obstante, o número exacto é imposible de calcular por moitas razóns. Entre eles está o feito de que, aínda que o Exército dominicano asasinou a moitas das vítimas á vista do público, a maioría dos asasinatos realizaron en masa en zonas illadas, sen deixar testemuñas ou só uns poucos superviventes. Outro dos motivos polo que se descoñece o número de vítimas é que un número incalculable pero moi grande dos seus corpos acabaron ben no mar, onde os tiburóns consumían os seus restos, ou en fosas comúns, onde o chan ácido os degradaba, sen deixar nada para os investigadores forenses. exhumar.[32]

O presidente haitiano, Élie Lescot, cifra en 12.168 o número de mortos; O historiador haitiano Jean Price-Mars citou 12.136 mortos e 2.419 feridos. O ministro de Asuntos Exteriores interino da República Dominicana cifra en 17.000 o número de mortos. O historiador dominicano Bernardo Vega estimou en 35.000.  

Notas

editar
  1. ↑ "Dicionario; pirixel, perexil". Real Academia Galega. Consultado o 2022-05-01. 
  2. ↑ "wucker1". windowsonhaiti.com. Arquivado dende o orixinal o 28 de setembro de 2007. Consultado o 2007-12-16. 
  3. ↑ Lauro Capdevila, La dictature de Trujillo : République dominicaine, 1930–1961, Paris, L'Harmattan, 1998
  4. ↑ Turits, Richard Lee (2004). Foundations of Despotism: Peasants, the Trujillo Regime, and Modernity in Dominican History. Stanford University Press. 
  5. ↑ "Rafael Trujillo, el dictador dominicano a golpe de machete". La Vanguardia (en castelán). 2020-08-16. Consultado o 2022-05-01. 
  6. ↑ Turtis, 630.
  7. ↑ 7,0 7,1 Turtis, 590.
  8. ↑ "Masacre de 1937" (PDF). biblioteca.clacso.edu.ar. Consultado o 1 de maio de 2022. 
  9. ↑ Law, I.; Tate, S. (2015-05-19). Caribbean Racisms: Connections and Complexities in the Racialization of the Caribbean Region (en inglés). Springer. ISBN 978-1-137-28728-1. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Roorda, Eric Paul (28 de abril de 2016). Rowman & Littlefield, ed. Dicionario histórico da República Dominicana. p. 139. 
  11. ↑ Turits, Richard Lee (2004). Foundations of Despotism: Peasants, the Trujillo Regime, and Modernity in Dominican History. Stanford University Press. 
  12. ↑ Paulino, Edward (2016-02-16). Dividing Hispaniola: The Dominican Republic's Border Campaign against Haiti, 1930-1961 (en inglés). University of Pittsburgh Press. ISBN 978-0-8229-8103-9. 
  13. ↑ Galván, Javier A. (2012). Latin American Dictators of the 20th Century: The Lives and Regimes of 15 Rulers. McFarland. p. 53. 
  14. ↑ Turits, Richard Lee (2004). Foundations of Despotism: Peasants, the Trujillo Regime, and Modernity in Dominican History. Stanford University Press. 
  15. ↑ "Haitians, Magic, and Money: Raza and Society in the Haitian-Dominican Borderlands, 1900 to 1937" 36. 1994. doi:10.1017/S0010417500019216. 
  16. ↑ "Sentencia%20TC%200168-13%20-%20C" (PDF). tribunalconstitucional.gob.do (en castelán). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 12 de agosto de 2015. Consultado o 5 May 2014. 
  17. ↑ "erroneous-objections-dominican-constitutional-ruling-citizenship". aljazeera.com. Consultado o 5 de maio de 2014. 
  18. ↑ "International migration, remittances and labour supply: The case of the Republic of Haiti" (PDF). Maio de 2009. Consultado o 1 de abril de 2022. 
  19. ↑ Augelli, 21.
  20. ↑ Augelli, 24.
  21. ↑ Turtis, 600.
  22. ↑ 22,0 22,1 ""Dominican Responses in the Aftermath of the 1937 Haitian Massacre" by Richard Lee Turits, Ph.D.". islandluminous.fiu.edu. 
  23. ↑ p.41 – Bell, Madison Smartt (17 de xullo de 2008). "A Hidden Haitian World". New York Review of Books. 55 (12). 55. 
  24. ↑ Turtis, 623.
  25. ↑ The Dictator Next Door: The Good Neighbor Policy and the Trujillo Regime in the Dominican Republic, 1930-1945 (American Encounters/Global Interactions). 1998. p. 132. ISBN 082232234X. 
  26. ↑ The militarization of culture in the Dominican Republic, from the captains general to General Trujillo. 2004. p. 114. ISBN 0803204345. 
  27. ↑ O nome usado por historiadores e investigadores é Masacre de haitianos de 1937 (en inglés Haitian massacre of 1937).
  28. ↑ "Biografia de Trujillo". pt.celeb-true.com (en portugués). Consultado o 2022-05-01. 
  29. ↑ "archives/16375". therevealer.org. Arquivado dende o orixinal o 27 de outubro de 2014. Consultado o 01 de maio de 2022. 
  30. ↑ pg 78 – Robert Pack, Jay Parini. Introspections. PUB. p. 78. 
  31. ↑ Cambeira, Alan (1997). Quisqueya la bella : the Dominican Republic in historical and cultural perspective /. p. 182. ISBN 1-56324-936-7. 
  32. ↑ Roorda, Eric Paul (2016-04-28). Historical Dictionary of the Dominican Republic. Rowman & Littlefield. p. 139. 

Véxase tamén

editar

Outros artigos

editar

Ligazóns externas

editar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Masacre_do_pirixel&oldid=6854453»