Lingua kiribatiana
O kiribatiano[1] (kiribati na propia lingua) é un idioma da familia austronesia.
| Kiribatiano Taetae ni Kiribati | ||
|---|---|---|
| Falado en: | Kiribati, Fidxi, Illas Marshall, Nauru, Illas Salomón, Tuvalu e Vanuatu | |
| Rexións: | Polinesia | |
| Total de falantes: | 105 000 | |
| Familia: | Austronesia Malaio-polinesias Kiribatiano | |
| Códigos de lingua | ||
| ISO 639-1: | --
| |
| ISO 639-2: | gil | |
| ISO 639-3: | gil
| |
Aproximadamente 105.000 persoas falan kiribatiano, das que 98.000 viven en Kiribati, un 97.2% da poboación. O resto dos falantes son habitantes de Nui (Tuvalu), Rabi (Fidxi), Mili (Illas Marshall) e algunhas outras illas onde existen colonias de antigos habitantes de Kiribati (Illas Salomón, Vanuatu, Nova Zelandia ou Hawaii).
Ao contrario que outros idiomas da rexión do Pacífico, o idioma non se atopa en perigo de extinción, e case todos os falantes utilízano a diario. Só o 30% dos falantes son completamente bilingües co inglés, polo que o kiribatiano non corre o risco de ser absorbido por este.
Pescadores, mariñeiros, granxeiros e xente involucrada na produción de copra conforman a maior parte de falantes desta lingua.
DialectosEditar
O kiribatiano ten dous dialectos principais: o do norte e o do sur. A principal diferenza entre ambos está na pronuncia dalgunhas palabras. As illas de Butaritari e Makin tamén teñen o seu propio dialecto, que difire tanto en vocabulario como en pronuncia do kiribatiano estándar.
EscrituraEditar
Para a escritura emprégase o alfabeto latino desde o século XIX, cando o misioneiro Hiram Bingham Jr. traduciu a Biblia. Anteriormente a linguaxe carecía de forma escrita. Unha das dificultades coas que se atopou Bingham ao traducir a Biblia foron referencias a palabras por exemplo montaña, un fenómeno xeográfico descoñecido para os habitantes de Kiribati daquela época e do que só oíran falar en lendas samoanas.
AlfabetoEditar
| A | B | E | I | K | M | N | NG | Ou | R | T | Ou | W |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ah | bee | eh | i | ki | mm | nn | ngg | oh | ri | se | ú | wi |
ExemplosEditar
- Ola - Mauri
- Ola [singular]- Ko na mauri
- Ola [plural] - Kam na mauri
- Como estás? - Ko uara?
- Como estades? - Kam uara?
- Grazas - Ko rabwa
- Grazas [a varias persoas] - Kam rabwa
- Adeus - Ti a bo (verémonos)
NotasEditar
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para kiribatiano.