Irixoa

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Irixoa (homónimos).

Irixoa é un concello da provincia da Coruña, pertencente á comarca de Betanzos. Segundo o IGE en 2014 tiña 1.421 habitantes. O seu xentilicio (non oficial) é irixoés.

Irixoa
Casa do concello.
Situación
Xentilicio	irixoés (non oficial)
Xeografía
Provincia	Provincia da Coruña
Comarca	Comarca de Betanzos
Poboación	1.318 hab. (2022)
Área	68,6 km²
Densidade	19,21 hab./km²
Entidades de poboación	7 parroquias
Capital do concello	Irixoa
Política (2023 )
Alcalde	Antonio Deibe Sanmartín (PPdeG)
Concelleiros	BNG: 1 PPdeG: 7 PSdeG-PSOE: 1
Eleccións municipais en Irixoa
Uso do galego (2011)
Galegofalantes	84,84%
Na rede
www.irixoa.es
[ editar datos en Wikidata ]

Xeografía

Paisaxe en Irixoa.

Situación

O concello, de 68,6 km², limita ao norte cos municipios de Miño, Vilarmaior e Monfero, ao sur con Aranga e Coirós, ao leste con Monfero e Aranga, e ao oeste con Paderne.

Orografía e hidrografía

Está nunha zona de transición entre a chaira da Terra Chá e as comarcas costeiras das Mariñas e Ferrolterra. Cara ao leste na prolongación da Serra da Loba están o Pico de Vales (702 m) e Monte Vila (684 m), entre os cales nace o río Zarzo, afluente do Mandeo. Cara ao oeste hai un perfil máis suave, polo que discorre o río Lambre, que desemboca na Ponte do Porco.

Demografía

Censo total 2014	1.421 habitantes
Menores de 15 anos	82 (5.77 %)
Entre 15 e 64 anos	809 (56.93 %)
Maiores de 65 anos	530 (37.3 %)

Evolución da poboación de Irixoa   Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021
3.561	3.819	3.548	2.138	1.619	1.526	1.502	1.492	1.442				{{{13}}}	{{{14}}}	{{{15}}}	{{{16}}}	{{{17}}}
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Historia

Durante a Idade Media a zona pertenceu ao arciprestado de Pruzos, incluíndo tamén as parroquias de Paderne e Adragonte (concello de Paderne), dependente da arquidiocese de Santiago de Compostela, e pertencente ao condado de Lemos. O Conde nomeaba un xuíz, que exercía no Pazo de Irixoa.

Durante o Antigo Réxime e até o final do Reino de Galiza a zona pertenceu á provincia de Betanzos. Trala División territorial de España en 1833 pasou a formar parte da provincia da Coruña.

Cultura

Símbolos

O escudo do concello ten a seguinte descrición: de ouro e sobre ondas de azur e prata, un monte de sinople cargado de sete estrelas de prata e acompañado de dúas cruces ensanchadas de goles. Ao timbre, coroa real pechada. O cumio a que se refire é o monte de San Antón. As sete estrelas, aluden ás actuais sete parroquias, e as cruces ensanchadas refírense ás igrexas parroquiais de San Antón e Churío.

Economía

Infraestruturas de transporte

O municipio está atravesado de oeste a leste pola estrada comarcal AC-640 (Betanzos - Viveiro) e a autonómica AC-151 (Montesalgueiro - Pontedeume).

Medios de comunicación

Neste concello realizouse a gravación do programa de tele-realidade A Casa de 1906, o primeiro programa de tele-realidade feito en Galicia.

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes de Irixoa.

• 

  Ermida de San Cosme de Mántaras.

• 

  Antigo Cine La Viña na parroquia da Viña.

• 

  Bandeira de Irixoa, A Coruña.

Véxase tamén

Bibliografía

• Grupo de Arqueoloxía da Terra de Trasancos (2010). "Túmulos prehistóricos no concello de Irixoa (A Coruña)" (PDF). Anuario Brigantino (Betanzos) (33): 11–26. ISSN 1130-7625. 

Outros artigos

• Lugares de Irixoa

---

Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

---