Irixoa
Coordenadas: 43°14′2.38″N 8°0′57.66″O / 43.2339944, -8.0160167
Irixoa é un concello da provincia da Coruña, pertencente á comarca de Betanzos. Segundo o IGE en 2014 tiña 1.421 habitantes. O seu xentilicio (non oficial) é irixoés.
| Irixoa | |
|---|---|
  | |
 Casa do concello. | |
 | |
| Situación | |
| Xentilicio[1] | irixoés (non oficial) |
| Xeografía | |
| Provincia | Provincia da Coruña |
| Comarca | Comarca de Betanzos |
| Poboación | 1.318 hab. (2022)[2][3] |
| Área | 68,6 km²[3] |
| Densidade | 19,21 hab./km² |
| Entidades de poboación | 7 parroquias[4] |
| Capital do concello | Irixoa |
| Política (2019[5]) | |
| Alcalde | Antonio Deibe Sanmartín (PPdeG[6]) |
| Concelleiros | BNG: 1 PPdeG: 7 PSdeG-PSOE: 1 |
| Eleccións municipais en Irixoa | |
| Uso do galego[7] (2011) | |
| Galegofalantes | 84,84% |
| Na rede | |
| www.irixoa.es | |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
XeografíaEditar
SituaciónEditar
O concello, de 68,6 km², limita ao norte cos municipios de Miño, Vilarmaior e Monfero, ao sur con Aranga e Coirós, ao leste con Monfero e Aranga, e ao oeste con Paderne.
Orografía e hidrografíaEditar
Está nunha zona de transición entre a chaira da Terra Chá e as comarcas costeiras das Mariñas e Ferrolterra. Cara ao leste na prolongación da Serra da Loba están o Pico de Vales (702 m) e Monte Vila (684 m), entre os cales nace o río Zarzo, afluente do Mandeo. Cara ao oeste hai un perfil máis suave, polo que discorre o río Lambre, que desemboca na Ponte do Porco.
DemografíaEditar
| Censo total 2014 | 1.421 habitantes |
|---|---|
| Menores de 15 anos | 82 (5.77 %) |
| Entre 15 e 64 anos | 809 (56.93 %) |
| Maiores de 65 anos | 530 (37.3 %) |
| Evolución da poboación de Irixoa Fontes: INE e IGE. | ||||||||||||||||
| 1900 | 1930 | 1950 | 1981 | 2004 | 2009 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 |
| 3.561 | 3.819 | 3.548 | 2.138 | 1.619 | 1.526 | 1.502 | 1.492 | 1.442 | {{{13}}} | {{{14}}} | {{{15}}} | {{{16}}} | {{{17}}} | |||
| (Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.) | ||||||||||||||||
HistoriaEditar
Durante a Idade Media a zona pertenceu ao arciprestado de Pruzos, incluíndo tamén as parroquias de Paderne e Adragonte (concello de Paderne), dependente da arquidiocese de Santiago de Compostela, e pertencente ao condado de Lemos. O Conde nomeaba un xuíz, que exercía no Pazo de Irixoa.
Durante o Antigo Réxime e até o final do Reino de Galiza a zona pertenceu á provincia de Betanzos. Trala División territorial de España en 1833 pasou a formar parte da provincia da Coruña.
CulturaEditar
SímbolosEditar
O escudo do concello ten a seguinte descrición: de ouro e sobre ondas de azur e prata, un monte de sinople cargado de sete estrelas de prata e acompañado de dúas cruces ensanchadas de goles. Ao timbre, coroa real pechada. O cumio a que se refire é o monte de San Antón. As sete estrelas, aluden ás actuais sete parroquias, e as cruces ensanchadas refírense ás igrexas parroquiais de San Antón e Churío.
EconomíaEditar
Infraestruturas de transporteEditar
O municipio está atravesado de oeste a leste pola estrada comarcal AC-640 (Betanzos - Viveiro) e a autonómica AC-151 (Montesalgueiro - Pontedeume).
Medios de comunicaciónEditar
Neste concello realizouse a gravación do programa de tele-realidade A Casa de 1906, o primeiro programa de tele-realidade feito en Galicia.
Galería de imaxesEditar
- Artigo principal: Galería de imaxes de Irixoa.
NotasEditar
- ↑ Véxase no Galizionario.
- ↑ Instituto Nacional de Estadística, ed. (27 de decembro de 2019). "Cifras oficiales de población resultantes de la revisión del Padrón municipal a 1 de enero". Consultado o 2 de xuño de 2020.(en castelán).
- ↑ 3,0 3,1 Instituto Galego de Estatística. (2022) "Irixoa".Información municipal. Sociedade e poboación. Xunta de Galicia.
- ↑ Nomenclátor de Galicia. Busca directa. Xunta de Galicia
- ↑ Resultados eleccións 2019
- ↑ Concello de Irixoa na FEGAMP
- ↑ Neira, Carlos. "Evolución do uso do galego por concellos". Arquivado dende o orixinal o 5 de decembro de 2019. Consultado o 14 de outubro de 2014.
Fonte: IGE. Datos dispoñibles nas Táboas Dinámicas de Google
- ↑ Decreto 81/1996, do 29 de febreiro DOG núm. 50 (11 de marzo de 1996)
Véxase taménEditar
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Irixoa  |
BibliografíaEditar
- Grupo de Arqueoloxía da Terra de Trasancos (2010). "Túmulos prehistóricos no concello de Irixoa (A Coruña)" (PDF). Anuario Brigantino (Betanzos) (33): 11–26. ISSN 1130-7625.
Outros artigosEditar
 |
Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír. |