Crocuta crocuta

Crocuta crocuta (Erxleben, 1777), coñecida en galego como hiena pinta, é unha especie de mamífero da orde dos carnívoros, suborde dos feliformes e familia dos hiénidos.

Crocuta crocuta Hiena pinta Rango fósil: plioceno tardío – actualidade
Estado de conservación
Pouco preocupante
Clasificación científica
Reino: Animalia Filo: Chordata Subfilo: Vertebrata Clase: Mammalia Orde: Carnivora Suborde: Feliformia Familia: Hyaenidae Subfamilia: Hyaeninae Xénero: Crocuta Kaup, 1828 Especie: C. crocuta
Nome binomial
Crocuta crocuta (Erxleben, 1777)
Distribución da hiena pinta Distribución da hiena pinta

Vive en África, con excepción do Sáhara e a conca do río Congo, e adoita encontrarse en sabanas, praderías e chairas abertas, pero está ausente das selvas e desertos.

Moi adaptábel, pode sobrevivir incluso cerca de asentamentos humanos.

É a única especie do seu xénero, Crocuta, e non se recoñecen subespecies.

Características

As principais características físicas da hiena pinta son:

As hienas pintas miden entre 95 e 165 cm de lonxitude e pesan entre 45 e 82 kgo entre 45 e 60 kg (os machos) e entre 55 e 75 kg (as femias), sendo, por tanto, as femias de maior tamaño que os machos.

Cranio de hiena pinta, por Frédéric Cuvier.

A cranio da hiena pinta difire do da hiena riscada polo seu tamaño moito maior e pola crista saxital máis estreit. Polo seu tamaño, a hiena pinta ten un dos cranios máis poderosos entre os carnívoros.

Teñen os membros anteriores lixeiramente máis longos que os posteriores, polo que o seu dorso é descendente, aínda que non tanto como noutras hienas, especialmente a hiena parda.

A súa pelaxe é curta, de cor entre amarelado e avermellado, con manchas ovaladas e irregulares de cor parda escura, que faltan en cabeza, garganta e tórax; presentan unha crina curta e ourizada; a cola remata nunha guedella de pelos longos, negros.

Aínda que a súa aparencia semella a dos cans, as hienas están máis emparentadas cos félidos e, especialmente, cos herpéstidos e os vivérridos.

A hiena pinta é a especie máis grande entre as hienas.

A súa fórmula dentaria é:
3.1.4.0-1 / 3.1.3.1 = 32-34.

As femias posúen uns xenitais peculiares, debido á ausencia de vulva e á presenza dun clítoris moi desenvolvido que recorda ao pene dos machos; tamén presentan unha especie de inchazón similar a unha bolsa, como un escroto.

Na época de celo, o orificio uroxenital ensánchase, e o conduto e os tecidos circundantes afróuxanse e hipertrófianse, de modo que poida darse a cópula e o parto.

Bioloxía e ecoloxía

Costumes

Son de hábitos principalmente nocturnos e crepusculares. Habitualmente viven en grupos familiares liderados por unha femia. Refúxianse en buratos naturais entre rochas ou outros lugares similares, entre as matogueiras ou en galerías abandonadas polos porcos formigueiros que frecuentemente agrandan elas mesmas. Defenden o seu territorio doutros grupos o clans de hienas; este territorio é marcado coas secrecións das súas glándulas anais, urina e excrementos que depositan habitualmente en latrinas.

Nutrición

Cazan en grupos de 10 a 30 individuos, comandados por unha femia dominante. As súas poderosas mandíbulas e potentes moas están preparadas para unha alimentación a base de carne, podendo engulir tamén os ósos, dentes e cornamentas das súas presas. Aínda que están consideradas como preeiras, son cazadoras que, ademais, se alimentan de prea cando é oportuno. A súa dieta comprende desde insectos a cebras, ñus e incluso xirafas, alimentándose tanto de cadáveres como de presas vivas, principalmente dos animais moribundos e enfermos. As disputas por cadáveres de animais entre hienas pintas e leóns son comúns. Se o grupo de hienas non é moi numeroso, os leóns adoitan gañar, polo que a dentición das hienas adaptada a romper ósos lles permite desfacer o cadáver antes de que cheguen outros carnívoros. Así, cada hiena pode levarse un anaco, dispersarse e non deixar nada. Adoitan esconder a súa comida na lama para cando teñen fame. A súa boa memoria permítelles lembrar onde deixaron a comida. As hienas son extremadamente intelixentes e moitos expertos considéranas intelectualmente comparábeis aos osos e mesmo aos primates.

Reprodución

O período de xestación é duns 110 días, tras os cales as femias paren dúas crías, excepcionalmente unha ou tres. As crías nacen cos ollos abertos e pesan de media 1,5 kg. En períodos de abundancia de alimentos teñen descendentes femias que adoitan permaneceren no clan e, en períodos de escaseza, predominan os machos na descendencia, que saen fóra. Os machos alcanzan a madurez sexual aos dous anos de idade, e as femias aos tres.

Taxonomía

Xénero

O xénero Crocuta foi fundado en 1828 polo paleontólogo e naturalista alemán Johann Jakob Kaup, en Oken's Isis. Encyclop. Zeit., 21 (11): columna 1145.

Sinónimo

Ademais de por este nome tamén foo coñecido polo sinónimo Crocotta Kaup, 1829.

Especie

A especie Crocuta crocuta xa fora descrita en 1777 polo naturalista alemán Johann Christian Polycarp Erxleben, baixo o nome de Canis crocuta, en Syst. Regni Anim. 1: 578. Posteriormente foi reclasificada no xénero Crocuta.

Sinónimos

A especie coñeceuse tamén polos seguintes sinónimos:

• C. capensis (Desmarest, 1817)
• C. cuvieri (Boitard, 1842)
• C. fisi Heller, 1914
• C. fortis J. A. Allen, 1924
• C. gariepensis (Matschie, 1900)
• C. germinans (Matschie, 1900)
• C. habessynica (de Blainville, 1844)
• C. kibonotensis (Lönnberg, 1908)
• C. leontiewi (Satunin, 1905)
• C. maculata (Thunberg, 1811)
• C. noltei (Matschie, 1900)
• C. nyasae Cabrera, 1911
• C. nzoyae Cabrera, 1911
• C. panganensis (Lönnberg, 1908)
• C. rufa (Desmarest, 1817)
• C. rufopicta Cabrera, 1911
• C. sivalensis (Falconer, 1868)
• C thierryi (Matschie, 1900)
• C. thomasi Cabrera, 1911
• C. togoensis (Matschie, 1900)
• C. wissmanni (Matschie, 1900)

Etimoloxía

O nome científico da hiena pinta, o redundante Crocuta crocuta, pensouse durante moito tempo que era un préstamo do latín crocutus, feminino crocuta, emparentado co latín clásico corcōta, -ae, "túnica de cor azafrán, usada polas mulleres e polos sacerdotes de Cibeles", que, ao parecer, se aplicaba a un animal salvaxe de Etiopía, quizais unha hiena, de cor amarelada ou dourada. Pero isto demostrouse como incorrecto, xa que a ortofrafía correcta do préstamo debería ser crocāta, que nunca se utilizou nese sentido nas fontes greco-romanas.

Parece demostrado que Crocuta provén da palabra do grego antigo Κροκόττας Krokóttas, que deriva da sánscrita koṭṭhâraka, que se orixinaría de kroshṭuka (que orixinalmente significaba "chacal dourado"). A mención máis antiga rexistrada de Κροκόττας é da Xeografía de Estrabón (Γεωγραφικά, en grego; Geographica, en latín), onde se describe o animal como unha mestura de lobo e can, nativo de Etiopía.

Estado de conservación

En 1996 a Unión Internacional para a Conservación da Natureza e dos Recursos Naturais cualificara o status da hiena pinta como LR/cd (risco baixo/dependente de conservación). Posteriormente, en 2008, pasou a considerar o seu estado de conservación como LC (pouco preocupante), cualificación que mantén en 2015. As razóns aducidas para isto, son que a presenza desta especie segue a ser xeneralizada na África subsahariana, estimándose que a súa poboación total supera os 10.000 individuos maduros. Porén, hai un continuo declive nas poboacións que viven fóra de áreas protexidas (e incluso nalgunhas áreas protexidas) debido á persecución que sofre por parte da poboación humana e á perda de hábitat, aínda que isto non é suficiente para xustificar a súa inclusión nunha categoría ameazada.

Galería

• 
  iena pinta no Cráter de Ngorongoro, Tanzania.
• 
  Hiena pinta en Masai Mara, Kenya.
• 
  Transportando comida.
• 
  Durmindo no seu tobo.
• 
  Amamentando a unha cría.
• 
  Críias de Crocuta crocuta.
• 
  Primeiro plano de Crocuta crocuta.
• 
  Lámina de Crocuta crocuta por Félix de Azara, 1839.

Véxase tamén

Bibliografía

• Dorst, J. & Dandelot, P. (1973): Guía de campo de los mamíferos salvajes de África, Barcelona: Ediciones Omega, S. A.
• Haltenorth, T. & Diller, H. (1986): A Field Guide of the Mammals of Africa including Madagascar. Londres: William Collins Sons & Co Ltd. ISBN 0-00-219778-2.
• Hanák, V. e V. Mazák (1991): Enciclopedia de los Animales, Mamíferos de todo el Mundo. Madrid: Susaeta. ISBN 84-305-1967-X.
• Kingdon, Jonathan (1988): East African mammals: an atlas of evolution in Africa, Volume 3, Part 1. University of Chicago Press. ISBN 0-226-43721-3.
• Kowalski, K. (1981): Mamíferos. Manual de teriología. Madrid: H. Blume Ediciones. ISBN 84-7214-229-9.
• Kruuk, Hans (1972): The Spotted Hyena: A Study of Predation and Social Behaviour. Chicago, Illinois, USA: University of Chicago Press. ISBN 0-0226-5507-6.
• Matthews, L. Harrison (1977): La vida de los mamíferos. Tomo II. Barcelona: Destino. ISBN 84-233-0700-X.
• Mills, Gus & Hofer, Heribert (1998): Hyaenas: status survey and conservation action plan. IUCN/SSC Hyena Specialist Group. ISBN 2-8317-0442-1.
• Rosevear, Donovan Reginald (1974): The carnivores of West Africa. Londres: Trustees of the British Museum (Natural History). ISBN 0-5650-0723-X.
• Stuart, C. e Stuart, T. (2001): Field Guide to Mammals of Southern Africa, 3ª ed. Cape Town, South Africa: Struik Publishers. ISBN 1-86872-537-5.
• Vaughen, T. A; J. M. Ryan e N. J. Czaplewski (2010): Mammalogy, 5ª ed. Sudbury, Massachusetts, USA: Jones & Barlett Learning. ISBN 978-0-7637-6299-5.
• Wilson, D. E. & Reeder, D. M. (eds). (2005): Mammal Species of the World - A Taxonomic and Geographic Reference. Third edition. Baltimore, Maryland, USA: The Johns Hopkins University Press, 2 vols. ISBN 0-8018-8221-4.
• Wozencraft, W. C. e J. E. King (1990): "Carnivores" en E. Gould e G. McKay, eds. Encyclopedia of animals: mammals 2ª ed. Nova York: Gallery Books. ISBN 978-0-8317-2788-8.

Outros artigos

• Carnívoros
• Feliformes
• Hiena

Ligazóns externas

• Crocuta crocuta na Lista Vermella da IUCN (en inglés) Consultada o 23 de marzo de 2015.
• Hiena Manchada en El Profesor en línea (en castelán) Consultada o 23 de marzo de 2015.
• Spotted hyena pictures and facts (en inglés) Consultada o 23 de marzo de 2015.