Helene Schjerfbeck
Helena Sofia (Helene) Schjerfbeck, nada en Helsinqui o 10 de xullo de 1862 e finada en Saltsjöbaden (Suecia) o 23 de xaneiro de 1946, foi unha pintora modernista finesa. É coñecida tamén pola súa obra realista e os seus autorretratos, e tamén polas paisaxes e naturezas mortas. Durante a súa longa vida o estilo da súa obra mudou de xeito drástico. Dende o realismo de influencia francesa e a pintura ao ar libre foi gradualmente evolucionando cara a retratos e naturezas mortas. Ao principio da súa carreira ela creou acotío pinturas de temática histórica, como Guerreiro Ferido na Neve (1880), Na Porta da Prisión de Linköping en 1600 (1882) e A Morte de Wilhelm von Schwerin (1886).
 Helene Schjerfbeck en 1890  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | (fi) Helena Sofia Schjerfbeck 10 de xullo de 1862 Helsinqui, Finlandia |
| Morte | 23 de xaneiro de 1946 (83 anos) Saltsjöbaden, Suecia (pt)  |
| Lugar de sepultura | cemiterio de Hietaniemi |
| Datos persoais | |
| Outros nomes | Helene Schjerfbeck |
| País de nacionalidade | Finlandia |
| Educación | Academy of Fine Arts of Helsinki (en) Academia Colarossi (pt) |
| Actividade | |
| Campo de traballo | Pintura |
| Lugar de traballo | Italia (1888–1890) Inglaterra (1886–1890) Francia (1886–1887) París (1880–1884) Helsinqui (1873–1880) |
| Ocupación | pintora , artista |
| Xénero artístico | Retrato |
| Movemento | Realismo |
| Alumnos | Hilda Flodin (pt) |
| Lingua | Lingua finesa |
| Familia | |
| Irmáns | Magnus Schjerfbeck (pt) |
Sinatura  | |
  | |
A pintura histórica era polo xeral un terreo de homes, ao basearse na experimentación con influencias modernas e no naturalismo radical francés. En consecuencia, a súa obra da década de 1880 non tivo unha acollida favorábel até avanzada a súa vida.[1]
«Enceta a súa obra cunha técnica fascinante, unha versión algo melancólica do realismo académico de finais do século XIX…acaba con imaxes sintéticas, case abstractas, en que a pureza da pintura mantén un perfecto equilibrio cunha descrición enigmática». (Roberta Smith, The New York Times, 27 de novembro de 1992)[2]
O 10 de xullo, aniversario de Schjerbeck, é o día nacional da pintura en Finlandia.
Primeiros anos editar
Helena Sofia Schjerfbeck naceu o 10 de xullo de 1862 en Helsinqui (daquela un Gran Ducado autónomo dentro do Imperio Ruso). O seu pai era Svante Schjerfbeck, director de oficina, e a súa nai, Olga Johanna (de solteira Printz).[3] Tivo un irmán máis vello, Magnus Schjerfbeck, arquitecto.[1] En 1866, con catro anos, caeu por unhas escaleiras e lesionou a cadeira, o que lle impediu ir á escola e deixouna coxa para o resto da súa vida.
Mostrou talento dende unha curta idade, e en 1873, con once anos, ingresou na Escola de Debuxo da Kuvataideakatemia (Sociedade de Arte de Finlandia). Os seus custos foron pagos polo pintor Adolf von Becker, quen viu o seu talento.[4] Na escola coñeceu a Helena Westermarck. Xunto coas artistas Maria Wiik e Ada Thilen, as catro tiveron unha amizade moi próxima durante as súas vidas.[1]
Tras finar de tuberculose o pai de Schjerfbeck o 2 de febreiro de 1876, a nai comezou a acoller hóspedes para poderen saír adiante. Un ano após a morte do pai, Schjerfbeck graduouse da Escola de Debuxo. Continuou a súa educación xunto con Westermarck nunha academia privada dirixida por Adolf von Becker, quen utilizaba o estudo de debuxo da Universidade de Helsinqui. O profesor Georg Asp sufragou esas leccións. Becker ensinoulle as técnicas da pintura ao óleo francesa.[1]
En 1879, con 17 anos, Schjerfbeck gañou o terceiro premio dun certame organizado pola Kuvataideakatemia, e o ano seguinte a súa obra foi parte dunha exposición anual organizada pola institución. Schjerfbeck pasou parte dese verán na mansión da súa tía materna Selma Printz e do home desta, Thomas Adlercreutz. Alí dedicouse a debuxar e a pintar aos seus curmáns. Schjerfbeck estabeleceu unha relación particularmente estreita coa súa curmá Selma Adlercreutz, da súa idade. Ese mesmo ano marchou a París tras recibir do Senado Dirixente imperial unha axuda para a viaxe.[1]
París editar
En París Schjerfbeck pintou con Helena Westermarck, e posteriormente comezou a estudar con Léon Bonnat no estudio de Madame Trélat de Vigny. En 1881 trasladouse á Académie Colarossi, onde volveu coincidir con Westermarck. O Senado Dirixente deulle outra bolsa, coa que botou un par de meses en Meudon e despois algúns máis en Pont-Aven, preto de Concarneau, na Bretaña. Máis tarde regresou á Académie Colarossi por un breve período antes de instalarse de novo en Finlandia, na mansión Adlercreutz, en 1882. Schjerfbeck mudábase acotío, pintando e estudando con distintas persoas. A Kuvataideakatemia remunerouna por continuar a mostrar a súa pintura nas súas exposicións, e tamén fixo ilustracións para libros.
En 1884 volveu a París á Académie Colarossi con Westermarck, mais esta vez para traballaren alí. Durante este período participou en Le Salon, a exposición anual da Académie des Beaux-Arts, e volveu pintar na Bretaña. Na capela de Tremalo, preto de Pont-Aven, pintou A Porta (1884).[1]
Compromiso e viaxes editar
A finais do outono de 1883 comprometeuse co pintor sueco, Otto Hagborg, quen tamén viviu en Pont-Aven durante o inverno e a primavera de 1883–1884. Porén, o compromiso rompeuse en 1885 cando a súa coxeira fixo sospeitar á familia de Hagborg dunha posíbel tuberculose. Schjerfbeck nunca chegou a casar.[1]
Despois de pasar un ano en Finlandia, Schjerfbeck volveu a París no outono de 1886. A Kuvataideakatemia deulle máis diñeiro para viaxar e en 1887 viaxou a Porth Ia (Cornualla).[1] Alí pintou A Panadaría (1887) e O Convalecente. Por este último recibiu a medalla de bronce na Exposición Universal de París en 1889, e posteriormente foi adquirido pola Kuvataideakatemia. Neste período o seu era un estilo de pintura ao ar libre naturalista.
Docencia e sanatorio editar
Na década de 1890 Schjerfbeck comezou a dar clases na Escola de Debuxo da Kuvataideakatemia, renomeada como Academia de Belas Artes. Hilda Flodin foi unha das súas alumnas.[5] Porén, en 1901 caeu demasiado enferma para ensinar e en 1902 renunciou ao seu posto. Mudouse a Hyvinkää, onde continuou a pintar e expoñer mentres coidaba da súa nai, quen viviu con ela até a súa morte en 1923.[2] O contacto único de Schjerfbeck co mundo de arte era a través das revistas enviadas por amizades súas.[6]
Durante este período pintou naturezas mortas, paisaxes, autorretratos e retratos, como os da súa nai, de mozas escolares do lugar e de mulleres traballadoras, co que evolucionou cara ao modernismo. A súa obra foi comparada coa de artistas como James McNeill Whistler e Edvard Munch, mais dende 1905 adquiriu un carácter xenuíno e persoal.[2]
Exposicións editar
En 1913 Schjerfbeck coñeceu o negociante de arte Gösta Stenman, quen a animou a expoñer en Malmö (1914), Estocolmo (1916) e San Petersburgo (1917). En 1917 Stenman organizou a primeira exposición de Schjerfbeck en solitario e ese ano Einar Reuter (alias H. Ahtela) publicou o primeiro monográfico de Schjerfbeck. Expuxo tamén en Copenhague (1919), Gotemburgo (1923) e Estocolmo (1934). En 1937 Stenman organizou outra exposición en solitario dela en Estocolmo, e en 1938 empezou a pagarlle un estipendio mensual.[2] Nas décadas de 1930 e 1940 expuxo con éxito a súa obra en Suecia.
Últimos anos e morte editar
Co paso dos anos, Schjerfbeck foi viaxando cada vez menos. Por causas familiares regresou a Helsinqui e pasou a maioría de 1920 en Ekenäs, mais en 1921 volveu a Hyvinkää.
Schjerfbeck viviu arredor dun ano nunha granxa en Tenala para evitar a Guerra de Inverno, mais volveu a Ekenäs a mediados de 1940. Posteriormente residiu algo menos dun ano nun asilo antes de trasladarse ao sanatorio de Luontola. En 1944 instalouse no hotel balneario de Saltsjöbaden (Suecia), onde continuou a pintar activamente, mesmo nos seus últimos anos. Deste período destaca a súa serie de autorretratos.[1]
Morreu o 23 de xaneiro de 1946 e foi enterrada noCemiterio de Hietaniemi (Helsinqui).[7]
Obra editar
Tanssiaiskengät («Zapatos de Baile») é un dos seus cadros máis coñecidos. Pintado en 1882, retomouno en tres ocasións, e mesmo elaborou unha litografía del que o catapultou a fama internacional. A pintura mostra a súa curmá Esther Lupander, quen tiña unhas pernas extremadamente longas, polo que a pintura tamén foi coñecida como "O Saltón". De estilo realista, mostra a influencia da estadía de Schjerfbeck en París, onde declarou a súa admiración por Édouard Manet, Edgar Degas, Berthe Morisot e Mary Cassatt. O cadro foi vendido en 2008 en Londres por 3.044.500£ nunha poxa de Sotheby.[8]
Vaaleatukkainen tyttö («Moza de Cabelo Louro») é unha mostra dun estilo máis maduro, seguindo o modernismo francés. Pintado en 1916, pertence a unha serie sobre Jenny e Impi Tamlander, veciñas que facían mandados para Schjerfbeck e a súa nai e as axudaban a levar a casa familiar. Aquí a modelo é Impi. A pintura vendeuse por 869.000£ en 2015 nunha poxa de Sotheby en Londres.[9] Schjerfbeck foi incluída na exposición de 2018 Women in París 1850–1900.[10]
Legado editar
Veli Seppä, falsificador de obras de arte e admirador seu, escribiu sobre o tempo en que falsificaba obras de Schjerfbeck:
«Cando invadín a Schjerfbeck sentín como se profanase algo sagrado. Foi como irrompese unha igrexa para roubar os obxectos de valor da sancristía».
O tamén falsificador Jouni Ranta (amigo de Seppä), quen recoñeceu a venda de 60 falsificacións de Schjerfbeck, foi máis crítico e considerou que a fama da pintora era inmerecida.[11]
A novela biográfica Helene (2003), de Rakel Liehu, foi un éxito de crítica e de vendas, e en 2004 gañou o Premio Runeberg.[12] Foi adaptada ao cinema en 2020, baixo a dirección por Antti Jokinen e con Laura Birn como Schjerfbeck.[13] O filme foi nomeado para un premio na categoría de longametraxe no Festival Internacional de Cinema de Shanghai de 2020.[14]
Notas editar
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Konttinen, Riitta. "Details". Suomalaisen Kirjallisuuden Seura - Henkilöhistoria (en inglés).
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Smith, Roberta (27 de novembro de 1992). "Review/Art; A Neglected Finnish Modernist Is Rediscovered". New York Times (en inglés). Consultado o 15 de xullo de 2023.
- ↑ Lindroos, Charlotte; Löyttyniemi, Raili (7 de xullo de 2017). "Omakuvista tunnettu Helene Schjerfbeck rikkoi rajoja monella tavalla". YLE (en finés) (Helsinki). Consultado o 15 de xullo de 2023.
- ↑ Ahtola-Moorhouse, Lena: 'Schjerfbeck, Helene [Helena] (Sofia)'
- ↑ "Hilda Foldin". Keuruun Museosäätiö (en finés). Arquivado dende o orixinal o 30 de xuño de 2016.
- ↑ Facos, Michelle (primavera-verán de 1995). "Helene Schjerfbeck's Self-Portraits: Revelation and Dissimulation". Woman's Art Journal (en inglés) 16 (1): 12–17. ISSN 0270-7993. doi:10.2307/1358625.
- ↑ "HIETANIEMEN MERKITTÄVIÄ VAINAJIA" (PDF). Kirkko Helsingissä (en finés).
- ↑ "(#219) Helene Schjerfbeck Finnish 1862-1946". Sotheby's (en inglés).
- ↑ "(#10) Helene Schjerfbeck". Sotheby's (en inglés).
- ↑ Madeline, Laurence (2017). Women Artists in Paris, 1850-1900 (en inglés). Yale University Press. ASIN 0300223935. ISBN 9780300223934.
- ↑ Kotirinta, Pirkko (25 de xuño de 2020). "Suomen taitavimpiin kuulunut väärentäjä Veli Seppä kertoo kirjassa, kuinka helppoa työ oli – Kymmeniä väärennettyjä Schjerfbeckejä saattaa yhä seikkailla jossain". Helsingin Sanomat (en finés). Consultado o 19 de xullo de 2023.
- ↑ Ruuska, Helena (25 de outubro de 2020). "Rakel Liehun Valaanluiset koskettimet kertoo runoilijan omakohtaisen kasvukertomuksen – kiehtovasti pianon näkökulmasta". Helsingin Sanomat (en finés). Consultado o 19 de xullo de 2023.
- ↑ "Helene (2020)". IMDb (en inglés).
- ↑ "Antti J. Jokisen Helene-elokuva on valittu ehdolle kansainvälisen elokuvafestivaalin kilpasarjaan". Keski-Uusimaa (en finés). STT. 24 de xullo de 2020. Consultado o 19 de xullo de 2023.