Criterios de Copenhaguen

Os criterios de Copenhaguen son as regras que definen se un país é elixible para converterse membro da Unión Europea (UE). Os criterios requiren que o Estado teña unhas institucións que preserven a gobernabilidade democrática e os dereitos humanos, unha economía de mercado en funcionamento, e que o Estado acepte as obrigacións e intencións da UE. Estes criterios de adhesión foron establecidos en xuño de 1993 no Consello Europeo celebrado na cidade de Copenhaguen (Dinamarca), da que tomaron o seu nome.

A maioría destes elementos foron esclarecidos e expostos dun xeito máis preciso, nos quince anos posteriores a través da lexislación do Consello, a Comisión e o Parlamento Europeo, así como pola xurisprudencia do Tribunal de Xustiza.

No entanto, ás veces aparecen conflitos nas interpretacións que fan os diferentes Estados membros actuais - algúns exemplos detállanse a continuación.

Criterios cidadáns

Durante as negociacións con cada país candidato, o progreso cara ao cumprimento dos criterios de Copenhaguen contrólase regularmente. Sobre esta base tómanse as decisións sobre cando e como un país ha de participar, ou que accións ha de tomar antes de unirse.

A pertenza á Unión Europea defínese por tres documentos:

• O Tratado de Maastricht de 1992 (Artigo 49), criterios xeográficos e políticos
• A declaración do Consello Europeo de xuño de 1993 en Copenhaguen, é dicir, os Criterios de Copenhaguen, criterios definidos mediante conceptos políticos, económicos e lexislativos
• As negociacións marco para cada país candidato:
  • Condicións específicas e detalladas
  • Declaración subliñando que o novo membro non poderá ocupar o seu sitio na Unión ata que se considere que a propia UE ten a suficiente "capacidade de absorción" para que isto aconteza.

Cando estes criterios acordáronse en 1993 non existía un mecanismo para asegurarse que calquera país que xa era membro da UE cumprise estes criterios. Estas disposicións entraron en vigor nos estados xa membros o 1 de febreiro de 2003 en virtude das disposicións do Tratado de Niza.

Criterios xeográficos

Límites e fronteiras de Europa.      Estados europeos      Extensión a Asia dos Estados europeos      Xeograficamente en Asia mais considerados europeos por razóns históricas e culturais

O artigo 49 do Tratado de Maastricht establece que calquera país europeo que respecte os principios da Unión Europea pode solicitar a súa incorporación á Unión. Non se fai mención algunha a unha posible ampliación da Unión Europea a países non europeos, pero a negativa a aceptar a solicitude de Marrocos e a negativa a establecer conversacións con Israel suxiren que non é posible para os estados non europeos lograr a adhesión á UE. Con todo, varias definicións de Europa insisten en definir que un país é europeo en base á súa "valoración política" por parte da Comisión Europea e o Consello da Unión Europea.

As razóns internas para a clasificación crese que son semellantes (aínda que non idénticas) ás do Consello de Europa. houbo un certo debate sobre isto no caso de Chipre - a illa atópase xeograficamente en Asia, mais razóns históricas, culturais, políticas e comerciais cos países europeos levan a consideralo como un país historicamente europeo. Tamén existe o precedente das rexións membros da UE que están situadas fóra de Europa, por exemplo a Güiana Francesa (América do Sur), que é parte da UE ao ser parte de Francia ou as Illas Canarias, Ceuta, Melilla ou Sicilia que xeograficamente pertencen a África. Groenlandia, rexión xeograficamente en América do Norte, uniuse á Comunidade Económica Europea (CEE) no ano 1973 como dependencia dinamarquesa, pero escolleu saír voluntariamente da CEE en 1983, catro anos logo de ser admitida.

Non houbo moita controversia sobre se Turquía é un país europeo, sobre a base de que só o 3% do seu territorio está na Europa xeográfica (a zona oeste da cidade de Istambul), atopándose a súa capital, Ancara, en Asia. Algúns observadores reflectiron que se percibe que en moitos casos a oposición de moitos estados membros á adhesión de Turquía á UE baséase nas dúbidas sobre se un país con máis do 90% da poboación musulmá debería ser parte da UE. Hai tamén moitos argumentos económicos e políticos que se suscitaron rexeitando esta adhesión. A UE iniciou as negociacións de adhesión con Ancara, o 3 de outubro de 2005, con todo, de acordo co marco de negociación para Turquía, que foi aprobado o mesmo día, as negociacións seguen sendo "un proceso aberto, o resultado do cal non pode garantirse por adiantado".

Criterios políticos

Democracia

A democracia funcional da xestión dos asuntos públicos esixe que todos os cidadáns dos estados membros teñen que estar en condicións de participar, en condicións de igualdade, na toma das decisións políticas que rexen a vida política, en cadanseu nivel, xa sexa a nivel local, rexional ou estatal. Isto tamén esixe a libre elección con voto segredo, o dereito a establecer partidos políticos sen ningún obstáculo por parte do Estado; a liberdade de expresión e prensa; a libre organización en sindicatos, e a liberdade xudicial.

Estado de Dereito

O Estado de Dereito implica que a autoridade do goberno só pode exercer en conformidade coas leis establecidas en cada país, que foron aprobadas a través dun procedemento establecido. O principio é a intención de ser unha salvagarda contra as arbitrariedades falladas en casos individuais.

Dereitos humanos

Os dereitos humanos son os dereitos que ten toda persoa debido á súa calidade como ser humano, estes dereitos son "inalienables" e pertencentes a todos os seres humanos. O feito de ser un dereito inalienable, significa que non pode ser outorgado, concedido, vendido ou limitado. Entre eles figuran o dereito á vida, o dereito a ser procesado só segundo as leis que están en existencia no intre de cometer o delito, o dereito a non ser sometido á escravitude, e o dereito a non ser sometido a torturas.

A Declaración Universal dos Dereitos Humanos realizada pola ONU é considerada a máis alta formulación dos dereitos humanos, aínda que a UE conta así mesmo cun mecanismo de reforzo, a Convención Europea de Dereitos Humanos. A obrigatoriedade de seguir nesta liña forzou varias nacións recentemente adheridas á UE a realizar mudanzas importantes na súa lexislación, os servizos públicos e o poder xudicial. Moitos das mudanzas no tratamento das minorías étnicas e relixiosas, ou a eliminación das disparidades de tratamento entre as diferentes faccións políticas.

O respecto e a protección das minorías

Os membros destas minorías nacionais teñen que ser capaces de manter a súa cultura e prácticas tradicionais, incluíndo a súa lingua sen sufrir ningún tipo de discriminación.

A convención do Consello de Europa neste tema foi un gran avance neste eido. Con todo, este tema é tan sensible que o convenio aínda non inclúe unha definición clara destas minorías. Como resultado disto, moitos dos Estados firmantes engadiron aclaraciones oficiais para a súa sinatura nas cales constan as minorías do país. As declaracións feitas con respecto aos tratados N º 157. Convenio Marco para a Protección das Minorías Nacionais inclúen:

• En Dinamarca: a "minoría alemá do sur de Xutlandia"
• En Alemaña: "dinamarqueses de nacionalidade alemá e os sorabos de Lusacia .... os grupos étnicos que residen tradicionalmente en Alemaña, os frisóns e mailos xitanos"
• En Eslovenia: "as minorías italianas e húngaras"
• No Reino Unido: "a minoría córnica de Cornualla"
• En Austria: "as minorías croatas, eslovenas, húngaras, checas, eslovacas e xitanas"
• En Romanía: este país recoñece 20 minorías nacionais e a súa lei electoral garántelles representación parlamentaria.

Outros moitos asinantes sinxelamente declararon que non teñen minorías nacionais, tal como quedou definido.

Chegouse a un consenso (entre outros expertos xurídicos, os chamados grupos de Venecia) que esta convención refírese a calquera grupo étnico, lingüístico ou relixioso de persoas que se define a si mesma como un grupo distintivo, que forma a histórica poboación ou nunha parte importante histórica e actual das minorías nunha zona ben definida, e que mantén estable e as relacións de amizade co estado que vive. Algúns expertos e países querían ir máis aló. Con todo, as recentes minorías, como os inmigrantes, non foron enumeradas polos países asinantes das minorías afectadas por este convenio.

Criterios económicos

Os criterios económicos, en termos xerais, requiren que os países candidatos teñan un funcionamento de economía de mercado e que os seus produtores teñan a capacidade de plantar cara á presión competitiva das forzas do mercado dentro da Unión.

Aliñamento lexislativo

Finalmente, e tecnicamente fóra dos criterios, aparece o requisito último que todos os membros potenciais teñen que axeita a lexislación nacional para armonizarla co corpo da lexislación europea construída cara a arriba sobre a historia da Unión, coñecida como o acervo comunitario. Na preparación para cada admisión, o acervo é dividido en capítulos separados, cada un tratando áreas de política diferente. Para o proceso da quinta ampliación que concluíu coa admisión de Bulgaria e Romanía en 2007, dividiuse en 31 capítulos. Nas roldas de conversacións con Croacia e Turquía o acervo foi dividido en máis de 35 capítulos.