Declaración Universal dos Dereitos Humanos

A Declaración Universal dos Dereitos Humanos (DUDH) (Resolució 217 (III) A) é unha declaración adoptada pola Asemblea Xeral das Nacións Unidas (A/RES/217, 10 de decembro de 1948), sobre os dereitos humanos básicos. O canadense John Peters Humphrey foi o redactor principal, asistido pola estadounidense Eleanor Roosevelt, o francés René Cassin e o chinés P. C. Chang, entre outros.

Declaración Universal dos Dereitos Humanos
Eleanor Roosevelt sostendo a Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1949)
Tipo de_texto	Declaración de dereitos
Ratificación	10 de decembro de 1948
Texto	texto na web
Localización	París Francia
Autores	Asemblea Xeral das Nacións Unidas
Signatarios	Países das Nacións Unidas

Aínda que non é un documento obrigatorio ou vinculante para os Estados, serviu como base para a creación das convencións internacionais da ONU, o Pacto Internacional de Dereitos Civís e Políticos e o Pacto Internacional de Dereitos Económicos, Sociais e Culturais. Segue sendo citada amplamente por profesores universitarios, avogados defensores e por tribunais constitucionais. Avogados internacionalistas continuamente debaten cales das súas estipulacións se poden dicir que constitúen o dereito internacional consuetudinario. As opinións varían moito en canto a isto e cuestiónanse desde algunhas estipulacións até todo o documento.

Segundo o Libro de marcas mundiais Guinness, a DUDH é o documento traducido a máis linguas no mundo, pois no 2004 fora traducido a máis de 330.

Antecedentes históricos

As primeiras declaracións

A Carta Magna

Quizais o antecedente histórico máis antigo sexa a Carta Magna, de 1215 asinada por Xoán sen Terra. Segundo esta, Xoán debía renunciar a certos dereitos e respectar determinados procedementos legais, recoñecendo que a voluntade do rei estaría suxeita á lei. Aínda que o contido da carta en boa parte está destinada a protexer os dereitos dos nobres e deixa fóra aos servos. Aínda así contén disposicións como:

29. Ningún home libre poderá ser detido ou preso, ou ser privado da súa liberdade, ou dereitos, ou costumes, ou ser declarado proscrito, ou exiliado ou danado de calquera xeito; e Nós non pasaremos por enriba del nin o condenaremos, excepto que sexa legalmente xulgado polos seus iguais, ou pola Lei do País. Nós non venderemos a ningún home, e non negaremos ou atrasaremos a ningún home a Xustiza ou o Dereito.

A Escola de Salamanca

Estatua de Frei Antonio de Montesinos, localizada no Malecón da cidade de Santo Domingo, República Dominicana.

Outro antecedente histórico atopámolo, onde xa se fala de que todos os seres humanos teñen uns dereitos inherentes independentes da súa condición, nacionalidade ou circunstancias persoais nos mestres da chamada Escola de Salamanca: Francisco de Vitoria, Bartolomé de las Casas. Estes, partindo dunha visión teolóxica cristiá e ante a situación que viven os indios, oprimidos e incluso exterminados polos conquistadores españois, lembran que son persoas, fillos de Deus, e reclaman -con moi pouco éxito- que sexa respectada a súa dignidade.

O cuarto domingo de Advento, 21 de decembro aquel ano, ou, segundo outras fontes, o 30 de novembro de 1510, frei Antonio de Montesinos pronuncia un famoso sermón, recollido por frei Bartolomé de las Casas, que pode axudar a entender a postura dos mestres da Escola de Salamanca:

(...)Decid, con qué derecho y con qué justicia tenéis en tan cruel y horrible servidumbre a estos indios?, ¿con qué autoridad habéis hecho tan detestables guerras a estas gentes que estaban en sus tierras mansas y pacificas, donde tan infinitas de ellas, con muerte y estragos nunca oídos, habéis consumido?, ¿cómo los tenéis tan opresos y fatigados, sin darles de comer ni curarlos en sus enfermedades, que de los excesivos trabajos que les dáis incurren y se os mueren, y por mejor decir, los matáis, por sacar y adquirir oro cada día?, ¿y qué cuidado tenéis de quien los adoctrine y conozcan a su Dios y criador, sean bautizados, oigan misa, guarden las fiestas y domingos?, ¿estos no son hombres?, ¿no tienen ánimas racionales?, ¿no sois obligados a amarlos como a vosotros mismos?, ¿esto no entendéis?, ¿esto no sentís?(...)

Para os estudosos posteriores, este sermón sinala a rota que han de seguir o máis axeitado das Leis de Indias e que teólogos como Francisco de Vitoria e Domingo de Soto recollen e amplían. "A través destas expresións xurdirán as teorías teolóxico-xurídicas que amparan os dereitos propios da personalidade humana,(...) que afinca as súas raíces na doutrina de Santo Tomás

As revolucións burguesas do século XVIII

A Independencia dos Estados Unidos

A Declaración de Independencia dos Estados Unidos de América é un texto aprobado polo Congreso Continental dos Estados Unidos de América o 4 de xullo de 1776 no que se anuncia que as trece colonias que se atopaban naquel momento en guerra con Gran Bretaña pasaban a constituírse en estados independentes e deixaban, polo tanto, de formar parte do imperio británico.

O ben coñecido preámbulo, contén os principios esenciais da Declaración. Constitúe ao mesmo tempo unha proclamación do que se coñece como “dereito á revolución”, que, en esencia, vén a dicir que cando un goberno viola certos dereitos fundamentais das persoas, estas teñen o dereito de “reformar ou abolir” ese goberno:

Sostemos por evidentes estas verdades: que todos os seres humanos son creados iguais; que son dotados polo seu creador de certos dereitos inalienables, entre os que se atopan a vida, a liberdade e a procura da felicidade; que para garantir estes dereitos se institúen os gobernos, que derivan os seus poderes lexítimos do consentimento dos gobernados; que cando unha forma de goberno se volve destrutora destes principios, o pobo ten dereito a reformala ou abolila e establecer un novo goberno fundado sobre os devanditos principios e a organizar os seus poderes do xeito que consideren máis favorable para a súa seguridade e felicidade.

A Revolución Francesa

Os líderes da Revolución, constituídos en Asemblea, promulgan o 26 de agosto de 1789 a Declaración dos dereitos do home e do cidadán

Os representantes do Pobo Francés constituídos en Asemblea Nacional, tendo en conta que a ignorancia, o esquecemento ou o desprezo dos dereitos do home son as únicas causas das calamidades públicas e da corrupción dos gobernos, resolveron expor nunha declaración solemne os dereitos naturais, inalienables e sagrados do home, a fin de que esta declaración, constantemente presente ante todos os membros do corpo social, debe lembralles sen descanso os seus dereitos e deberes, de xeito que os actos do Poder Lexislativo, e do poder executivo se pode comparar a calquera momento co obxectivo de calquera institución política, sexan máis respectados, a fin de que as reclamacións dos cidadáns, baseadas de agora en diante en principios simples e indiscutibles, colaboren sempre no mantemento da Constitución, e da felicidade de todos.

Así, a Asemblea Nacional recoñece e declara en presenza e baixo os auspicios do Ser Supremo, os dereitos seguintes, do Home e do Cidadán.

Artigo I.

Os homes nacen e permanecen libres e iguais en dereitos. As distincións sociais só poden ser fundadas sobre o ben xeral.

Redacción da Declaración

Así relata Hernán Santa Cruz, de Chile, membro da Subcomisión de redacción, o ambiente que reinaba na Asemblea:

Percibí con claridad que estaba participando en un evento histórico verdaderamente significativo, donde se había alcanzado un consenso con respecto al valor supremo de la persona humana, un valor que no se originó en la decisión de un poder temporal, sino en el hecho mismo de existir – lo que dio origen al derecho inalienable de vivir sin privaciones ni opresión, y a desarrollar completamente la propia personalidad. En el Gran Salón... había una atmósfera de solidaridad y hermandad genuinas entre hombres y mujeres de todas las latitudes, la cual no he vuelto a ver en ningún escenario internacional.

Redactores

• John Peters Humphrey (1905-1995): avogado, diplomático e profesor canadense. Considerado como o redactor principal da Declaración..
• Stéphane Hessel (1917-2013): combatente da resistencia francesa e diplomático, o máis novo dos redactores, ao fin da súa vida volveu adquirir sona polo seu libro Indignádevos sobre as causas e a resposta á crise de 2008.

Véxase tamén

Bibliografía

Gutiérrez, Gustavo (1993). En busca de los pobres de Jesucristo. Salamanca: Ediciones Sígueme. p. 716. ISBN 84-301-1198-0. 

Outros artigos

• Declaración de Independencia dos Estados Unidos de América
• Declaración dos dereitos do home e do cidadán
• Declaración dos dereitos da muller e da cidadá
• Dereitos humanos
• Dereitos constitucionais

Ligazóns externas

• Texto completo da Declaración (en galego)