Comunidade de fala

Unha comunidade de fala ou comunidade de falantes (CF, en inglés: speech community, SC) é un conxunto de persoas unidas por vínculos sociais, económicos, políticos e culturais comúns e que establecen contactos entre si e con varias institucións sociais utilizando unha lingua ou linguas diferentes distribuídas neste conxunto .

Terminoloxía

O termo comunidade de fala está moi vinculado ao de comunidade lingüística, e ás veces confúndense.

A Declaración Universal dos Dereitos Lingüísticos, redactada en Barcelona o 8 de xuño de 1996 define comunidade lingüística como “toda sociedade humana historicamente asentada nun determinado territorio (independentemente de que este espazo sexa recoñecido ou non), que se identifica co pobo e desenvolveu unha linguaxe común como medio natural de comunicación e de cohesión cultural entre os seus membros. O termo “lingua propia dun territorio” refírese á lingua dunha comunidade historicamente establecida nese territorio” .

Referencia aos territorios

Considérase que os grupos teñen territorio propio e pertencen a unha comunidade lingüística tamén nos seguintes casos:

• a) se están separados da parte principal da súa comunidade por límites políticos e administrativos;
• b) se historicamente se asentaron nunha pequena zona rodeada de membros doutra comunidade lingüística;
• c) se se asentaron na zona que comparten con membros doutras comunidades lingüísticas de pasado histórico similar.

Os límites da distribución das linguas moitas veces non coinciden cos límites políticos.

En Bélxica, as comunidades francófonas, flamengas e germanófonas elixen os seus propios consellos, e o consello da comunidade lingüística flamenga é ao mesmo tempo o parlamento de Flandres e elixe o goberno desta provincia e o o consello francófono elixe o goberno de toda a comunidade francófona (non só a provincia francófona de Valonia, senón tamén os francófonos da capital, Bruxelas).

En termos absolutos, os cidadáns rusofalantes de Ucraína representan a comunidade de fala máis grande de Europa, cuxa lingua non está recoñecida como lingua oficial ou estatal no seu país.

Véxase tamén: Lei de Ucraína "para garantir o funcionamento da lingua ucraína como lingua estatal".

En termos porcentuais, a maior comunidade deste tipo en Europa son os habitantes de lingua rusa de Letonia.

Os falantes de esperanto constituirían segundo estas definicións unha comunidade de fala, pero non unha comunidade lingüística, xa que non están vinculados historicamente a ningún territorio, recoñecido ou non, salvo que consideremos o conxunto do planeta Terra (neste caso tamén se podería empregar, ou se consideramos a comunidade orixinaria de Bialystok, na actual Polonia).

Historia do concepto

Desde que Bloomfield dedicou un capítulo enteiro do seu libro Language, de 1933, ás ‘Speech Communities’, o tema vén sendo discutido e non sempre hai acordo entre as definicións. A adopción do concepto comunidade de falantes como foco de análise lingüística xurdiu na década de 1960, debido ao traballo pioneiro de William Labov, cuxos estudos sobre a variación lingüística na cidade de Nova York e a pequena vila de Martha's Vineyard sentaron as bases da sociolingüística como ciencia social. Os seus estudos demostraron que non só a clase e a profesión estaban claramente relacionadas coa variación lingüística dentro dunha comunidade de falantes (por exemplo, Martha's Vineyard), senón que as aspiracións socioeconómicas e a mobilidade tamén eran de grande importancia.

Antes dos estudos de Labov, o campo lingüístico máis próximo era a dialectoloxía, que estuda a variación lingüística entre diferentes dialectos. A aplicación principal da dialectoloxía é nas comunidades rurais con pouca mobilidade física. Así, non houbo un marco para describir a variación lingüística nas cidades até a aparición da sociolingüística e do concepto de comunidade de fala, que se aplica tanto ás comunidades rurais como ás urbanas.

Dende os anos 60 realizáronse diversos estudos que afondaron no noso coñecemento sobre o funcionamento das comunidades de discurso e ampliaron o seu uso. Os sociolingüistas notables que traballaron en comunidades de fala inclúen a W. Labov, John Gumperz, Lesley Milroy e Mary Lakoff.

Principais documentos internacionais sobre os dereitos das comunidades lingüísticas ou de falantes

• Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948), que no seu artigo segundo establece que toda persoa ten todos os dereitos e liberdades, independentemente da raza, cor, sexo, lingua, relixión, opinión política ou doutra índole, orixe nacional ou social, situación patrimonial, ou outro estado;
• Resolución 47/135, do 18 de decembro de 1992, da Asemblea Xeral das Nacións Unidas, pola que se aprobou a Declaración sobre os dereitos dos pobos pertencentes a minorías nacionais, étnicas, relixiosas e lingüísticas;
• Convenio Europeo para a Protección dos Dereitos Humanos e das Liberdades Fundamentais do 4 de novembro de 1950 (artigo 14);
• Convenio do Consello de Ministros do Consello de Europa do 29 de xuño de 1992, polo que se aprobou a Carta Europea das Linguas Rexionais ou Minoritarias;
• Declaración sobre as minorías nacionais, adoptada no cumio do Consello de Europa o 9 de outubro de 1993;
• Convención para a Protección das Minorías Nacionais (novembro de 1994);
• Declaración Mundial dos Dereitos Colectivos dos Pobos (Barcelona, maio de 1990), na que se declaraba que todos os pobos teñen dereito a expresar e desenvolver a súa cultura, a súa lingua e as súas normas de convivencia e, a este respecto, a establecer con independencia políticas, comunicación e estruturas gobernamentais en diferentes marcos políticos .
• A Declaración Universal dos Dereitos Lingüísticos céntrase nos dereitos das comunidades lingüísticas que historicamente se asentaron nun territorio.

Véxase tamén

• Comunidade lingüística

---

Este artigo non contén imaxes. Pode axudar cargando imaxes, na Galipedia ou na Wikimedia Commons, relacionadas co contido do artigo, ou incluíndo unha xa existente.  Debe ter en conta as políticas de uso de imaxes e o respecto polos dereitos de autoría.

---